10 Bizarre Haaiensoorten

Haaien zijn volgens de meeste mensen enge dieren. Wellicht is ons beeld van de haai echter een beetje getint door de Hollywood geportretteerde mensenhaai, een van de grotere en agressievere van de vele haaiensoorten die er in onze oceanen rondzwemmen. Om deze verkeerd begrepen diertjes een tweede kans te geven op een beter imago, laten we in deze top tien een aantal minder bekende haaiensoorten de revue passeren. Niet dat dit allemaal lieverdjes zijn, vergeleken met de mensenhaai…

10. De reuzenbekhaai

Nee, de naam is geen grapje, deze haai heet serieus reuze bek haai. In het Engels is het de Megamouth shark en de officiële Latijnse naam is Megachasma pelagios. Deze haai is extreem zeldzaam, en hij leeft voornamelijk in diepere wateren, dus je zal hem als zwemmer niet snel tegenkomen. Het is de kleinste van de drie plankton-etende -haaien, dat wil zeggen, haaien die zich voeden door plankton te eten, in plaats van op vis of andere dieren te jagen. Dat doet de reuzenbekhaai (die overigens geheel volgens verwachting een enorme bek heeft ten opzichte van zijn toch al bijna één ton wegende lichaam) door min of meer met zijn mond open rond te zwemmen. Zo zuigt hij het water door zijn bek en filtert op die manier de plankton en kwalletjes uit het water.

Deze haai werd pas ontdekt in 1976 en sedertdien zijn er slechts 60 exemplaren van gespot. Het is zo’n uniek dier dat het als enige van zijn soort (binnen de grotere groep haaien) wordt beschouwd, geen andere haaiensoort is, volgens biologen van vandaag, verwant aan dit bijzondere monster.

9. Hamerhaaien

foto: suneko / flickr

De hamerhaai is iets bekender dan de voorgaande soort, maar vanwege zijn bizarre hoofd-vorm verdient ook deze haaisoort een plekje in deze top tien. Mocht je nog nooit een afbeelding van een hamerhaai gezien hebben, laat me dan enkel zeggen: de clou zit hem in de naam.

Juist, hamerhaaien hebben een hamer-vormige hoofd. In het Engels zijn ze iets preciezer genaamd: hammerhead shark. Deze haai is eigenlijk meer een verzameling van elf verschillende ondersoorten, allemaal lid van de familie Sphyrnidae. Een hele familie, dus, van haaien met hamer-vormige voorhoofden. Er zijn overigens biologisch veel voorstellen gemaakt over de noodzaak en het nut van zo’n voorhoofd, maar biologen zijn het niet eens over de juiste reden (wellicht zijn er wel meerdere functies, natuurlijk). Zo kan het hoofd gebruikt worden voor perceptie (wellicht is het een bepaalde sensor voor watervibraties of echolocatie), of wordt het gebruikt voor manoeuvreren, of voor prooi manipulatie (het slachtoffer een duwtje geven, bijvoorbeeld, of een tikje op het hoofd). Als er één geweldig voordeel is aan de hamer op je snoet, dan is het wel de 360 graden visie die het oplevert, echter.

Een hamerhaai wordt zo’n 4.5 meter lang (ongeveer even lang als de reuzenbekhaai) maar weegt dan slechts maximaal 600 kilogram (bijna de helft van de reuzenbekhaai). Het is een warm-water haai en als een van de weinige onder de haaiensoorten zwemmen ze in scholen. Dat doen ze echter alleen overdag, want ’s nachts zijn het solitaire jagers.

8. De Groenlandse-haai

De Groenlandse haai, ook wel bekend als de gurry of grijze haai, en in het Inuit (bewoners van het koude Noordelijke Groenland) heet de haai Egalussuag. De Latijnse naam is somniosus microcephalus, en dat betekent min of meer vrij vertaald de ‘slaap haai’. Deze haai is, zoals men al doet vermoeden door de naam, een bekende in de Noord Atlantische oceaan, rondom Canada, Groenland, Noorwegen en IJsland. Het zijn daarmee de haaien die het meest noordelijke van alle haaien leven, en de aanpassingen (later meer daarover) die deze haai uniek maken zijn voornamelijk gemaakt vanwege de ijselijke koude waarin ze moeten overleven.

Eén van de bijzonderheden van deze haai is dat het vlees ervan bijzonder giftig is. Daarnaast is deze haai bijzonder bijzonder…traag. Ja, inderdaad, onze angst voor haaien komt grotendeels doordat ze zo snel, elegant en dodelijk door het water kunnen manoeuvreren. Niet de Groenlandse, echter. Deze haai zwemt rond met een snelheid van ongeveer 1.6 kilometer per uur. Dat is langzamer dan de gemiddelde loopsnelheid in een drukke winkelstraat! Met een topsnelheid van 2 kilometer per uur is deze haai de traagste van alle haaien. Hij moet zijn kostje dan ook bij elkaar sprokkelen door sluwheid te gebruiken. Het is bekend van deze haai dat hij bijvoorbeeld zeehonden ‘vangt’ als ze liggen te slapen. Hoe traag hij zelf ook is, als de zeehond slaapt…
Helaas hebben we, afgezien van zijn zwemsnelheid, bijzonder weinig te vertellen over deze haai. De enkele exemplaren die ooit gevangen zijn suggereren dat hij zo groot kan worden als de mensenhaai, maar gezien de snelheden van dit baasje hoeven zwemmers (stel je bent gek genoeg om te gaan zwemmen in Groenlands water) zich geen zorgen te maken om deze haai. Wel om onderkoeling, echter. En wie weet wat er dan achter een ijsschots ligt te wachten, totdat je te koud bent om je te bewegen…

7. Zaaghaaien

foto: OpenCago.info / wikicommons

Dit is een groep van haaiensoorten met lange ‘zaag’-vormige snuiten die als randje een mooie rij tanden bezitten. Deze gebruiken ze uiteraard om hun prooi te ontmantelen. Deze haai komt voornamelijk voor in diepten rond 40 meter, maar gaan soms tot bijna een kilometer diep. Als zwemmer echter hoef je niet bijzonder bang te zijn voor deze zager. Bovendien wordt hij niet langer dan 1.7 meter, in vergelijking met andere haaien een kleintje dus!

6. De koekjessnijder

Deze haai is slechts 50 centimeter in lengte, maar laat je niet foppen door deze lengte, want het is een agressieve en gemene jager. Deze koekjessnijder jaagt namelijk op alles wat ongeveer even groot of groter is als hijzelf. Walvissen, andere haaien, doflijnen, ga maar door. Hij doet dit door zich vast te zuigen op het slachtoffer, en vervolgens zijn tanden in de prooi te laten zinken. De haai heeft daar twee rijen tanden voor, de eerste rij bijt zich vast voor grip, terwijl de tweede rij alvast aan het slachtoffer begint te peuzelen. Het resultaat: een wond die lijkt alsof iemand met een schep een stuk vlees heeft uitgesneden. Deze haai kan zowel in diepten tot drie kilometer, als aan het oppervlak van de oceanen voorkomen, dus wees op de uitkijk voor koekjessnijdende haaitjes!

5. Voshaaien

foto: Petter Lindgren / wikicommons

Deze haai ziet er in eerste instantie best normaal uit, behalve dan dat hij een belachelijk lange staart heeft. Wederom zijn er meerdere subsoorten voshaaien, maar sommige hebben een staart van wel zes meter lengte. Die staart gebruiken ze voornamelijk voor het vangen van hun prooi, ze zwemmen namelijk door een school van vissen en geven een aantal meppen met die lange sliert. Er zijn dan altijd wel een paar visjes die een mep krijgen, en verward achterblijven. Die visjes staan dan op het menu van de sluwe voshaai.

4. De Franjehaai

foto: kainita / flickr

Deze mooie haai is een bodemhaai die soms wel een levend fossiel wordt genoemd, vanwege het feit dat hij eigenschappen heeft die tegenwoordig enkel nog met hele primitieve (uitgestorven) diersoorten worden geassocieerd. Hij lijkt qua uiterlijk nogal op een aal, maar het is toch echt een haai, en kan daarbij ongeveer twee meter lang worden. Hij vangt zijn prooi door zijn lichaam eerst te buigen en dan als een slang naar voren te springen als de prooi niets vermoedend langs zwemt.

Waarom is deze haai zo bijzonder? Vanwege zijn uiterlijk. Zijn aal-achtige vorm, samen met de primitief ogende bek en merkwaardige jaag-methode, is het een perfecte horror-haai.

3. Wobbegong haaien

foto: jon hanson / flickr

Wederom een verzameling aan ondersoorten haaien, ook wel tapijthaaien genoemd, vanwege het feit dat ze uitzien als een tapijt. Wobbegong in het Aboriginal (Australië en Indonesië is de habitat van deze haai) betekent ruige baard, en zo zien ze er dan ook uit. Ze liggen op de bodem van de oceaan en vallen nauwelijks op vanwege hun ruige uiterlijk, maar wee je gebeente als je over hen heen zwemt, want dan hebben ze je. Ze worden ongeveer twee meter in lengte, hoewel de grootste van de soort wel tot drie meter kan groeien. Ze vallen echter nooit mensen aan, tenzij ze geprovoceerd worden. Bijvoorbeeld als je per ongeluk op ze staat. Niet ieder tapijt is even gemoedelijk…

2. Zebra-haai

foto: jon hanson / flickr

Ook een lid van de tapijthaaien, deze zebra-haai is deel van deze lijst omdat hij zo’n mooi bizar patroon heeft, namelijk een gestreept (zebra) patroon. Dit is echter enkel schijn, in feite heeft hij geen strepen maar zwarte spotten op een bleke achtergrond. De haai heet zebra haai enkel omdat de jongen op een zebra lijken. Als deze jongen opgroeien verliezen ze alle zebra-heid en worden gewone gevlekte haaien. Het zijn populaire haaien onder duikers, want hoewel ze een indrukwekkende 2.5 meter lang worden, vallen ze zelden mensen aan, en zwemmers kunnen dus rustig dichtbij komen en ze aanraken. Als men durft …

1. Kobolthaai

foto: Dianne Bray / wikicommons

De kobolthaai is niet bepaald een knappertje. Maar dat is ook niet nodig, want deze haai woont op de zeebodem en daar is bijna geen licht, dus ook niemand die zijn griezelige uiterlijk kan bewonderen. Hij lijkt meer op een buitenaard wezen dan op een werkelijk dier van onze lieve Aardbodem, en toch is ook de kobolthaai een deel van de Aardse bevolking.

Gemiddeld wordt deze schoonheid zo’n drie tot vier meter, en dat is ongeveer alles wat we ervan af weten, helaas. Hij is nogal moeilijk te studeren, zo diep op de zeebodem, en derhalve is deze haai bijna onaangeraakt door menselijke invloeden, wat het an sich al een heel bijzondere soort maakt.

De griezel-parade is voorbij. We hopen dat deze lijst je iets meer inkijk heeft gegeven in de diversiteit aan haaien op deze wereld. De mensenhaai is wellicht wel een creep, maar lang niet alle haaien zijn zo!