Chemie lijkt soms een saai schoolvak, maar zodra je je verdiept in de elementen waaruit onze wereld is opgebouwd, kom je fascinerende en soms ronduit bizarre eigenschappen tegen. Sommige elementen smelten in je hand, anderen kunnen door glas dringen, en een paar zijn zelfs radioactief zonder dat je het zou verwachten. Dit zijn de tien vreemdste elementen uit het periodiek systeem.
1. Gallium – Het metaal dat in je hand smelt
Gallium (Ga) ziet eruit als een normaal metaal, maar heeft een smeltpunt van slechts 29,8°C. Dit betekent dat het letterlijk kan smelten als je het vasthoudt. Gallium wordt vaak gebruikt in halfgeleiders en heeft een bijzondere eigenschap: zodra het smelt, zet het uit, waardoor het zelfs glas kan breken als je het in een glazen fles laat stollen.
2. Helium – Het enige element dat niet vast kan worden
Helium (He) kennen we vooral van ballonnen en piepstemmen, maar het heeft een bizar kenmerk: bij extreem lage temperaturen wordt het geen vaste stof zoals andere gassen. Zelfs bij -273°C blijft helium een vloeistof, tenzij er extreme druk op wordt uitgeoefend.
In vloeibare vorm vertoont helium superfluïditeit, wat betekent dat het zonder weerstand kan stromen en zelfs tegen de zwaartekracht in omhoog kan kruipen.
3. Fluor – De gevaarlijkste reactieve stof
Fluor (F) is een van de meest agressieve elementen. Het bijt door glas, reageert explosief met water en is zo reactief dat het zelfs met edelgassen kan binden. Als je een stuk hout, staal of zelfs een diamant in fluor gooit, zal het direct ontbranden.
4. Francium – Het zeldzaamste en meest instabiele metaal
Francium (Fr) is een extreem zeldzaam element, zo instabiel dat er op elk moment slechts 30 gram van bestaat op de hele planeet. Het is een zwaar radioactief metaal dat binnen enkele minuten uiteenvalt in andere elementen. Omdat het zo snel verdwijnt, hebben wetenschappers nooit een klompje francium kunnen vasthouden of gedetailleerd bestuderen.
5. Bismut – Het metaal dat radioactief is, maar veilig
Bismut (Bi) lijkt op lood, maar is niet giftig en wordt gebruikt in medicijnen tegen maagklachten. Het heeft een prachtige iriserende kristalstructuur en is het zwaarste stabiele element. Eigenlijk is bismut zwak radioactief, maar met een halfwaardetijd van 1,9×10¹⁹ jaar (miljoenen keren langer dan de leeftijd van het universum), is dat totaal onschadelijk.
6. Osmium – Het zwaarste element dat je kunt vasthouden
Osmium (Os) is het element met de hoogste dichtheid op aarde. Een kubieke centimeter osmium weegt meer dan 22 gram, bijna twee keer zo zwaar als lood! Dit blauwe metaal is extreem hard en wordt gebruikt in naaldpunten en speciale legeringen, maar het is ook gevaarlijk: osmiumoxide is extreem giftig en kan dodelijk zijn bij inademing.
7. Radon – Het onzichtbare radioactieve gevaar
Radon (Rn) is een geurloos en kleurloos gas, en extreem radioactief. Het wordt gevormd door het verval van uranium en kan zich ophopen in slecht geventileerde ruimtes, vooral in kelders en grotten.
Langdurige blootstelling aan radon is een van de belangrijkste oorzaken van longkanker bij niet-rokers. Omdat het een edelgas is, reageert het met bijna niets, waardoor het zich ongezien kan verspreiden.
8. Tantaal – Het metaal dat nooit roest
Tantaal (Ta) is vrijwel onverwoestbaar. Het oxideert niet, roest niet en wordt niet aangetast door zuur. Zelfs in koningswater, het zuur dat goud kan oplossen, blijft tantaal intact. Door deze bijzondere eigenschap wordt het veel gebruikt in chirurgische implantaten en elektronica, omdat het vrijwel nooit corrodeert of afbreekt.
9. Einsteinium – Het element dat gloeit
Einsteinium (Es) is vernoemd naar Albert Einstein en is zo radioactief dat het zijn eigen gloed uitstraalt. Dit element werd ontdekt in de fallout van de eerste waterstofbom en is extreem moeilijk te produceren.
Het is zó radioactief dat het zichzelf fysiek afbreekt binnen enkele dagen. Het heeft geen praktisch nut, behalve als studieobject voor kernwetenschappers.
10. Astaat – Het zeldzaamste vaste element op aarde
Astaat (At) is zo zeldzaam dat als je al het astaat op aarde bij elkaar zou verzamelen, het minder dan een theelepel zou vullen. Binnen enkele seconden vervalt het tot lichtere elementen, waardoor niemand ooit een grote hoeveelheid astaat heeft kunnen zien.
Wetenschappers denken dat het zou kunnen worden gebruikt bij kankerbehandelingen, maar door zijn extreem korte levensduur is het nauwelijks te bestuderen.
