Herstellen van een verslaving is een van de moeilijkste, maar meest waardevolle processen die je kunt doormaken. Verslaving is meer dan een fysieke afhankelijkheid; het raakt je gedachten, emoties en gewoontes. Daarom is het essentieel om niet alleen te stoppen met het middel, maar ook te werken aan een nieuwe manier van leven. Hieronder volgen tien manieren die kunnen helpen bij een blijvend herstel.
1. Ga op zoek naar de juiste afkickkliniek
Afkicken op eigen houtje is niet altijd mogelijk. Verslavingen zijn ontzettend hardnekkig. Het gezonde deel van je geest denkt wel zonder te kunnen, maar het deel dat wordt aangetast door de verslaving is vaak te sterk. Daarom is het belangrijk om goede hulp te zoeken. Soms zelfs buiten de eigen omgeving. Denk bijvoorbeeld aan een afkickkliniek in Zuid Afrika. Het klinkt misschien heel extreem om zo ver te reizen voor je herstel, maar het is wel dé manier om de rust terug te vinden en je even volledig af te zonderen van de dagelijkse prikkels.
Er zijn uiteraard ook heel veel goede ggz-instellingen in Nederland. Wat bij je past, hangt volledig af van de situatie en de ernst van de verslaving. Bespreek dit daarom met je huisarts en onderzoek de mogelijkheden. Een ding is zeker: alleen red je het niet. Een afkickkliniek voor alcohol of drugs moet dan ook echt gezocht worden om een vliegende start te maken in je herstel.
2. Begrijp de psychologie van je verslaving
Een verslaving is geen zwakte, maar een mechanisme van je brein om met bepaalde emoties of leegtes om te gaan. De neurotransmitter dopamine speelt hierin een grote rol. Verslavende middelen geven je brein een kunstmatige beloning, waardoor je hersenen gaan verlangen naar herhaling. Dit kan leiden tot obsessief gedrag, zelfs als je weet dat het schadelijk is.
Bewustwording van deze processen is cruciaal. Door te begrijpen waarom je hunkert naar een middel, kun je strategieën ontwikkelen om die drang te beheersen. Methoden zoals cognitieve gedragstherapie (CGT) kunnen helpen om je gedachten en gedragspatronen te veranderen.
3. Bouw een nieuwe identiteit op
Een verslaving kan zo verweven raken met wie je bent, dat het voelt alsof je zonder het middel jezelf niet meer kent. Dit is een van de redenen waarom afkicken zo moeilijk is: je laat niet alleen een gewoonte los, maar ook een deel van je identiteit.
Een effectieve strategie is om een nieuwe, positieve identiteit te ontwikkelen. Wie wil je zijn zonder je verslaving? Dit kan betekenen dat je nieuwe rollen oppakt, zoals sporter, muzikant, schrijver of mentor voor anderen die herstellen. Dit geeft richting aan je leven en versterkt je motivatie om clean te blijven.
4. Herstel beschadigde hersenverbindingen door gezonde gewoontes
Langdurig gebruik van verslavende middelen verandert de structuur en werking van je hersenen, vooral in de prefrontale cortex (het deel dat verantwoordelijk is voor impulscontrole en besluitvorming). Dit verklaart waarom de eerste maanden na het stoppen extra zwaar zijn: je brein moet opnieuw leren functioneren zonder de kunstmatige prikkels van het middel.
Door nieuwe gewoontes te ontwikkelen, kun je dit herstelproces versnellen. Regelmatige lichaamsbeweging, gezonde voeding en voldoende slaap helpen om de balans in je hersenen te herstellen. Meditatie en mindfulness kunnen ook helpen om je impulsen beter te beheersen en stress te verminderen.
5. Zoek naar diepere oorzaken en los die op
Verslaving is vaak een symptoom van onderliggende problemen, zoals trauma, depressie of onverwerkte emoties. Zonder deze aan te pakken, blijft de kans op terugval groot.
Therapie, zoals EMDR voor trauma’s of CGT voor negatieve denkpatronen, kan helpen om deze dieperliggende problemen te verwerken. Zelfreflectie is hierbij ook belangrijk. Stel jezelf vragen zoals:
- Wanneer ben ik voor het eerst gaan gebruiken?
- Wat probeerde ik ermee te verdoven of vermijden?
- Wat zijn gezondere manieren om hiermee om te gaan?
6. Verander je sociale kring en zoek gezonde relaties
Verslaving gedijt in een omgeving die het ondersteunt. Als je veel tijd doorbracht met mensen die ook gebruiken, is het cruciaal om je sociale kring te heroverwegen. Dit betekent niet dat je oude vrienden per se moet laten vallen, maar wel dat je bewuste keuzes moet maken over met wie je tijd doorbrengt.
Zoek mensen die je ondersteunen in je herstel, zoals vrienden, familieleden of een supportgroep zoals de Anonieme Alcoholisten. Sociale steun is een van de krachtigste factoren in succesvol herstel.
7. Leer omgaan met triggers en stress
Triggers—situaties, emoties of mensen die je in verleiding brengen—zijn een grote uitdaging bij herstel. Leer om triggers te herkennen en ontwikkel een plan om ermee om te gaan. Dit kan betekenen dat je bepaalde plekken vermijdt, leert om ‘nee’ te zeggen, of ontspanningstechnieken toepast zoals ademhalingsoefeningen.
Stress is een van de meest voorkomende oorzaken van terugval. Ontwikkel gezonde manieren om met stress om te gaan, zoals sporten, meditatie of creatieve bezigheden.
8. Gebruik visualisatie en affirmaties
Je brein werkt op basis van herhaling. Door jezelf dagelijks te herinneren aan je doel, versterk je de kans dat je het ook echt haalt. Visualiseer bijvoorbeeld hoe je leven eruitziet als je helemaal hersteld bent:
- Hoe voel je je?
- Wat doe je op een typische dag?
- Hoe reageren anderen op je nieuwe zelf?
Gebruik affirmaties zoals: Ik ben sterker dan mijn verslaving of Ik verdien een gezond en gelukkig leven. Dit lijkt misschien simpel, maar herhaalde positieve gedachten kunnen je onderbewustzijn herprogrammeren.
9. Zie terugval als een leermoment, niet als een mislukking
Een terugval betekent niet dat je nooit kunt herstellen. Wat echt telt, is hoe je erop reageert. In plaats van jezelf neer te halen, analyseer wat er misging:
- Welke situatie leidde tot de terugval?
- Hoe voelde je je voorafgaand aan het gebruik?
- Wat kun je de volgende keer anders doen?
Door terugval te zien als een onderdeel van het leerproces, blijf je groeien in je herstel.
10. Geef je leven een nieuw doel
Eén van de grootste uitdagingen na het stoppen is het opvullen van de leegte. Wat geeft jouw leven betekenis? Dit kan variëren van werk en vrijwilligerswerk tot hobby’s en zelfontwikkeling.
Veel ex-verslaafden vinden voldoening in het helpen van anderen, bijvoorbeeld door als ervaringsdeskundige anderen te ondersteunen. Anderen ontdekken nieuwe passies die ze nooit eerder serieus namen. Wat het ook is, zorg dat je iets hebt om naar uit te kijken.
Afkicken is niet alleen stoppen met een middel, maar een complete verandering van levensstijl en denkpatronen. Het vraagt om inzicht in je eigen psychologie, sterke sociale steun en het ontwikkelen van een nieuwe identiteit. Door deze stappen serieus te nemen, vergroot je de kans op een blijvend en gezond herstel.
Je bent niet je verslaving—je bent iemand met de kracht om een nieuw leven op te bouwen.
