Muziek, mogelijk de beste uitvinding (in ieder geval één van de) gemaakt door de mensheid. Wie luistert er nu niet naar muziek? Of het nu de laatste hit van Dr. Dre is (wellicht is deze hiphopper al lang ’uit’, wat weet ik van Hip Hop?) of Vivaldi’s Vier Jaargetijden, mensen hebben al vanaf het begin der dagen muziek gemaakt en gewaardeerd, in alle culturen en op alle plekken ter wereld.
En dat is niet voor niets. Muziek doet iets met ons, het beweegt ons, roert ons, motiveert ons. Het kan ons vreugdevol maken, of ons in een depressie storten, het kan ons bang maken, of juist dapper en moedig. Muziek vertelt een verhaal, het brengt emoties over, en het doet voor de meeste mensen nog veel, veel meer. Het is moeilijk om een wereld voor te stellen zonder muziek! Belangrijk spul dus. Maar, aan de andere kant, hoeveel zichtbare, vatbare voordelen van muziek zijn er nou precies?
We willen muziek niet missen, maar waarom niet? De voordelen van muziek zijn grotendeels onzichtbaar voor het oog, ze zijn mentaal, psychologisch, of voor sommige mensen zelfs ’spiritueel’.
Allemaal leuk en aardig, die onvatbare, onaantastbare, muziek-voordelen, maar wat heeft de wetenschap hierover te zeggen? Wat heeft wetenschap te maken met zoiets puurs, moois en etherisch als muziek, vraag je, misschien? Geloof me, wetenschappers hebben hier véél over te zeggen. En wel het volgende (en nog veel meer, maar we houden het kort!).
1. Intelligentie
Stel je voor, één klas met en één klas zonder muzieklessen. Welke klas, denk je, heeft het hoogste gemiddelde IQ, en visuele behendigheid? Als je denkt dat dit soort karaktereigenschappen niet beïnvloed wordt door de muziek lessen, dan heb je het mis.
Inderdaad, zoals je vermoedelijk al wel verwachtte, de klas met muzieklessen scoort gemiddeld genomen hoger op zowel IQ tests als op visuele behendigheidstests. Ten minste, dit vonden onderzoekers Forgeard en collega’s in een studie uit 2008. Zij vergeleken acht tot elfjarige leerlingen op precies deze variabelen, en vonden dat muziek ons niet alleen muzikaler kan maken, maar ook slimmer.
2. Voel de rillingen over je rug lopen
Iedereen kent het gevoel wel, neem ik aan. Een muziekstuk is om een of andere reden zo goed, dat het rillingen langs je ruggengraat stuurt. Als je dit herkent, bevindt je je in goed gezelschap, volgens Nusbaum en Silvia. In een studie in 2010 vonden zij dat meer dan 90% van ons rillingen voelen als gevolg van sommige muziekstukken.
De kracht van dit gevoel schijnt af te hangen van onze persoonlijkheden, aldus de wetenschappers. Mensen die een grote ‘openheid voor nieuwe ervaringen’ hebben als karaktereigenschap, maken een grotere kans om rillingen te ervaren als gevolg van muziek. Bovendien is deze karaktereigenschap ook verbonden met de waarschijnlijkheid dat men een muziek instrument bespeelt en muziek als een belangrijk element in het leven ervaart.
3. Gelukkig door muziek
Sommige mensen ervaren muziek zo intens, dat ze er spontaan gelukkig van kunnen worden. Niet iedereen reageert zo fel op muziek, maar desalniettemin kan het luisteren van muziek het gemakkelijker maken om gelukkig te worden. Ten minste, zo gaat het als je open staat voor de effecten. Hoe werkt dat?
Ferguson en Sheldon onderzochten in 2013 of passief luisteren versus actief luisteren naar muziek verschil kon maken in het effect op gelukkig worden. En ja, dat kon het. Mensen die actief naar muziek luisterden, om er gelukkiger van te worden, waren vele malen meer succesvol hierin dan de mensen die niet actief naar de muziek luisterden. Met andere woorden, je kan gelukkig(er) worden van muziek, maar je moet er wel een beetje moeite in steken, je moet actief luisteren naar de stukken.
4. Zingen brengt mensen samen
Of dit de manier is om de liefde van je leven te ontmoeten weet ik niet zeker, maar het feit is wel dat zingen mensen samen brengt. En niet alleen fysiek. Uiteraard moet men fysiek samen komen om samen muziek te maken, bijvoorbeeld in koren of orkesten. Maar deze activiteit kan ons ook relationeel samenbrengen. De Finse onderzoekers Eerola en Eerola onderzochten in 2013 hoe middelbare scholieren reageerden op uitgebreide muzieklessen en activiteiten.
Hun bevindingen tonen onder andere aan dat de scholieren die deelnamen aan deze muzieklessen meer tevreden waren met bijna alle aspecten van het middelbare school leven. Dus niet alleen de muzieklessen zelf, maar ook volledig andere onderwerpen.
Zingen vereist synchronisatie met anderen, en dit kan wel eens de plezier-factor van zingen zijn. Wij mensen synchroniseren namelijk graag met anderen, en zingen geeft ons de kans om dat te doen.
5. Muziek voor het hart
Muziek kan helaas niet voorkomen dat sommige mensen een hartaanval krijgen, maar een goede melodie kan wel helpen bij het herstel. Muziek helpt namelijk bij het omgaan met stress en onzekerheden die bijna altijd hand in hand komen met een hartoperatie. Ongeveer 23 wetenschappelijke onderzoeken beamen dat het luisteren naar muziek een verhoogd hartritme kan laten zakken, bloeddruk kan verlagen en stress kan verminderen. Handige effecten als je een risico geval bent, en zeker plezanter dan bloedverdunners slikken!
6. In een dip, muziek maakt je minder sip
Bij voorbaat excuses voor de mislukte poging tot rijmen. Voor de criticus, ik geef toe dat ik geen poëet ben, en verwijs graag door naar elders. Mijn taak hier is met jullie te delen dat muziek je uit een dipje kan halen, ten minste als je ervoor open staat. Sterker nog, de invloed van muziek op ons humeur is de nummer één reden waarom men naar muziek luistert.
Sommige muziekstukken kunnen ons humeur neerhalen, omdat ze droevig zijn. Zulk is de kracht van muziek. Maar sommige mensen raken juist geïnspireerd door sombere muziekstukken en halen er moed uit.
Kawakami en collega’s vonden in 2013 uit hoe dat werkt. Het zit zo, voor sommige mensen is de ervaring van gemengde emoties die door muziek kunnen worden opgeroepen, sommige droevig en sommige vrolijk, op zichzelf een plezierige gewaarwording. Andere mensen horen de droevigheid in de muziek, maar kunnen zich hiervan distantiëren, en als gevolg voelen deze mensen zich minder verdrietig, omdat ze een deel van hun eigen verdriet samen met de muziek hebben ‘weg-gezet’. Handig om te weten dus, als je in een winterdipje zit. Gewoon een beetje naar celine dion’s ‘my heart will go on‘ luisteren!
7. Blije snoeten
vrolijke en blije uitdrukkingen zien op andermans gezicht kan een gevolg zijn van accurate waarneming. Het kan echter óók deels een gevolg zijn van het luisteren naar muziek. Ja, een gevolg van muziek. Muziek kan namelijk een invloed uitoefenen op je eigen interpretatie vermogen van andermans emoties.
Logeswaren en collega’s onderzochten dit in 2009 en vonden dat een ‘schocktherapie’ met vreugdevolle muziek effect had op hoe men de emoties van anderen inschatten. En vice versa, helaas, werkte het effect ook na een schocktherapie van depri muziek.
Het grootste effect van muziek was te vinden bij het beoordelen van ‘neutrale’ gezichten. Deelnemers aan het onderzoek die vrolijke muziek hoorden schatten vervolgende de neutrale gezichten van anderen in als ‘vrolijk’, en deelnemers die droevige muziek hoorden schatten diezelfde neutrale gezichten in als ‘droevig’. Dus, daar waar we normaliter een gebrek aan emoties zouden hebben geconstateerd, zien we na een vrolijk deuntje meer positieve emoties. Denk voortaan dus twee maal voor je emoties van iemands gezicht probeert te lezen, want voor je het weet heeft Celine Dion je bij de neus…
8. Kleurige muziek
Sommige mensen associëren muziek met kleuren. Sterker nog, dit is bij een hele hoop mensen het geval! Zelfs in verschillende culturen worden veelal dezelfde kleur-nuances met bepaalde muziek typen gelinkt. Palmer en collega’s onderzochten dit in 2013 met onderzoeks-deelnemers uit zowel de Verenigde Staten als Mexico, en zij concludeerden dat over het algemeen mensen donkere kleuren koppelen met sombere muziekstukken, en felle vrolijke kleuren met vreugdevolle muziek.
Ook vonden de wetenschappers dat deze associaties te danken waren aan de emotionele lading van de muziekstukken. Emotie heeft dus wel degelijk een kleur, en iedere emotie heeft ook een melodie!
9. Muziek tegen blindheid?
Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, is het meestal ook zo, en neen, blinden kunnen niet worden genezen door muziek. Nu we dat misverstand uit de wereld hebben geholpen, wat kan muziek wel betekenen voor slechtzienden? Het antwoord ligt in de oorsprong van het slechte zicht.
Ongeveer 60% van beroerte slachtoffers ondergaat tevens schade aan de visuele delen van de hersenen. Als gevolg kan men gaan lijden aan ‘visuele verwaarlozing’, het proces waarbij men een bewuste gewaarwording van ‘zicht’ verliest aan de overstaande kant van waar de hersenbeschadiging heeft plaatsgevonden.
Nu dan, mensen die veel naar muziek luisteren, hebben een grotere kans dat hun zicht terugkeert, volgens Tsai en collega’s (2013). muziek speelt dus een belangrijke rol in rehabilitatie na een beroerte.
Over hersenschade gesproken, muziek is wellicht goed voor rehabilitatie, maar als je met koptelefoons op en volume hard, een drukke straat oversteekt, maak je een heel grote kans op onherstelbaar hersenschade. Dit is namelijk doorgaans een van de gevolgen van auto-voetganger ongevallen. Muziek is goed, maar alleen in mate!
10. Babies
We eindigen deze lijst bij het begin van het leven: bij baby’s. Baby’s kunnen namelijk al vanaf hun vijfde maand reageren op ritmiek, en bovendien vinden ze muziek veel interessanter dan het gesproken woord. vandaar dat zingen voor de kids zo belangrijk en populair is.
Zenther en Eerola concludeerden in 2010 dat baby’s op hun baby-achtige manier spontaan op allerlei soorten muziek beginnen te ‘dansen’. Bovendien waren de babies die het meest ‘in de maat’ waren ook de baby’s die het meeste glimlachten. Een dispositie voor muziek maakt je dus wellicht een gelukkiger persoon. In ieder geval zolang je een baby bent!
Tot dusver tien psychische effecten van muziek. Als je geïnteresseerd bent in de wetenschappelijke artikelen die hierboven genoemd zijn, hoef je maar op de jaartallen te klikken om doorverwezen te worden naar de echte wetenschappelijke publicaties.
