Steden die op water gebouwd zijn, spreken tot de verbeelding. Het vraagt om ingenieuze oplossingen: palen die diep in de bodem worden geslagen, kanalen die als wegen dienen, of drijvende constructies die meebewegen met het water. Water bood handel en bescherming, maar maakte bouwen ook riskant en kostbaar.
Hieronder vind je tien steden die letterlijk op het water zijn gebouwd.
1. Venetië (Italië)
Venetië bestaat uit meer dan honderd kleine eilanden in een lagune. Omdat de ondergrond uit slappe klei en veen bestond, sloegen bouwers miljoenen houten palen diep de bodem in. Daarop kwamen houten platforms en zware funderingen van steen. Doordat de palen voortdurend onder water staan, krijgen ze geen zuurstof en rotten ze niet weg. Zo kon een complete stad uit het water verrijzen.
Eeuwenlang was Venetië een handelsmacht die profiteerde van haar unieke ligging. Tegenwoordig worstelt de stad met verzakking en de stijgende zeespiegel. Met het gigantische MOSE-project zijn stormkeringen aangelegd die Venetië moeten beschermen tegen de steeds hogere vloedgolven.
2. Amsterdam (Nederland)
Amsterdam ligt grotendeels onder zeeniveau. Om te voorkomen dat gebouwen wegzakken in de drassige bodem, werden vanaf de 17e eeuw miljoenen houten palen in de grond geslagen tot ze stevige zandlagen bereikten. De grachten dienden als transportwegen, voor afwatering en als verdedigingslinie.
In de moderne tijd gebruikt men vaak betonnen palen en experimenteert de stad met drijvende wijken, zoals in IJburg. Daar bewegen complete huizen en woonboten mee met de waterstand, waardoor Amsterdam opnieuw laat zien hoe je slim met water kunt samenleven.
3. Bangkok (Thailand)
Bangkok ontstond langs de Chao Phraya-rivier en talloze kanalen, de zogenaamde klongs. Eeuwenlang waren deze waterwegen de belangrijkste straten van de stad. Huizen stonden op palen, markten dreven op boten en vervoer verliep vrijwel volledig over water.
In de 20e eeuw zijn veel kanalen gedempt om plaats te maken voor autowegen. Maar er bestaan nog drijvende markten en traditionele paalwoningen. Ze herinneren eraan dat Bangkok ooit letterlijk op water gebouwd was en dat de strijd tegen overstromingen nog steeds deel uitmaakt van het stadsleven.
4. St. Petersburg (Rusland)
Toen tsaar Peter de Grote zijn nieuwe hoofdstad wilde bouwen in het moerassige gebied rond de Neva, moest hij eerst de bodem verstevigen. Net als in Amsterdam werden houten palen gebruikt om de zware paleizen en kathedralen te dragen. Daarnaast groef men brede kanalen die zowel transport vergemakkelijkten als de stad beter begaanbaar maakten.
Het resultaat is een stad met honderden bruggen en waterwegen. De combinatie van waterbouw en architectuur zorgt ervoor dat St. Petersburg nog altijd het aanzien heeft van een stad die letterlijk uit het water oprijst.
5. Flevoland (Nederland)
Flevoland is natuurlijk een provincie en geen stad, en is ook niet op water gebouwd, maar op teruggewonnen land, maar we vinden toch dat deze plek in de top 10 verdiend.
In de 20e eeuw werd de Zuiderzee afgesloten met de Afsluitdijk en drooggelegd in verschillende polders. Zo ontstond nieuw land waarop steden als Almere en Lelystad gebouwd konden worden. Anders dan Amsterdam of Venetië, waar huizen op palen in het water staan, ligt Flevoland op metersdikke klei en zand die ooit zeebodem was.
Ingenieurs bedachten een ingenieus systeem van dijken, gemalen en kanalen om dit gebied droog en bewoonbaar te houden. Tegenwoordig wonen hier honderdduizenden mensen, in een provincie die letterlijk door mensenhanden uit het water is gemaakt.
6. Brugge (België)
Brugge werd in de middeleeuwen groot dankzij handel over de reien, de kanalen die dwars door de stad liepen. Huizen en pakhuizen werden gebouwd op houten funderingen langs het water.
Toen de toegang tot zee verzandde, verloor Brugge haar rol als internationale handelsmetropool. Toch bleven de grachten bestaan. Ze geven de stad nu een sprookjesachtige uitstraling, waar rondvaartboten dagelijks laten zien hoe sterk Brugge en water met elkaar verbonden zijn.
7. Suzhou (China)
Suzhou, meer dan 2.500 jaar oud, ligt aan het Grote Kanaal van China en werd doorkruist door talloze kleinere grachten. Huizen stonden vaak op palen langs het water en de kanalen fungeerden als straten.
Het water bood transport, bescherming en een unieke structuur voor stadsplanning. Suzhou staat ook bekend om zijn klassieke tuinen, waarin waterpartijen een centrale rol spelen. UNESCO erkende de oude binnenstad als werelderfgoed, juist vanwege deze harmonie tussen stad en water.
8. Dubai (Verenigde Arabische Emiraten)
Dubai staat symbool voor de meest ambitieuze waterbouw van de moderne tijd. Voor de kust zijn gigantische kunstmatige eilanden opgespoten, zoals de Palm Jumeirah en The World. Met miljoenen kubieke meters zand en steen werd de zee letterlijk veranderd in nieuw land, waarop luxe villa’s, hotels en havens zijn gebouwd.
Waar Venetië ooit palen in het veen sloeg, gebruikt Dubai nu moderne baggertechnieken om land uit het water te scheppen. Het resultaat is een futuristisch stadslandschap dat alleen dankzij waterbouwkunde kan bestaan.
9. Alappuzha (India)
Alappuzha ligt in de backwaters van Kerala. Hier wonen mensen langs lagunes en smalle kanalen. Veel huizen staan op paalfunderingen of op kleine zandbanken in de lagune.
Transport gaat grotendeels per boot en traditionele woonboten zijn er uitgegroeid tot een symbool van de regio. Het bouwen langs en op het water is hier niet alleen noodzaak, maar ook een manier om het dagelijks leven volledig te verweven met de natuur.
10. Cape Coral (Verenigde Staten)
Cape Coral in Florida is een voorbeeld van een moderne waterstad. Vanaf de jaren vijftig groeven ingenieurs meer dan 600 kilometer aan kanalen door het moerasgebied. Zo werd het land geschikt gemaakt voor bebouwing en kregen bijna alle huizen toegang tot het water.
De woningen zijn vaak gebouwd op ophogingen langs de kanalen, met eigen aanlegsteigers. Cape Coral laat zien hoe in de 20e eeuw grootschalige waterbouw gebruikt werd om van een onbewoonbaar gebied een complete stad te maken.
Slotgedachte: Van de houten palen in Venetië en Amsterdam tot de kunstmatige kanalen van Florida: overal hebben mensen water omgevormd van een bedreiging tot een fundament voor hun bestaan. Deze steden laten zien dat bouwen op water niet alleen mogelijk is, maar vaak ook leidt tot unieke culturen en landschappen.
