Voor sommigen zijn de Wallen de ultieme Amsterdam-ervaring: rode lichten, smalle steegjes, coffeeshops en een bruisend nachtleven. Voor anderen is het een plek vol tegenstrijdigheden, waar eeuwenoude historie, toerisme, sekswerk en stadsvernieuwing in elkaar grijpen. Wat je mening ook is, één ding is zeker: de Wallen laten niemand onberoerd.
Maar achter de clichébeelden van dronken toeristen en rode raamverlichting gaat een veel rijkere geschiedenis schuil. De Wallen zijn een van de oudste delen van de stad, met een verhaal dat eeuwen teruggaat. Deze 10 weetjes laten zien hoe complex, verrassend en fascinerend dit beroemde stukje Amsterdam eigenlijk is.
1. De Wallen behoren tot de oudste delen van Amsterdam.
De geschiedenis van de Wallen begint al in de 13e eeuw, toen Amsterdam nog niet veel meer was dan een vissersdorpje aan de monding van de Amstel. De Oudezijds Voorburgwal, het hart van de Wallen, was een van de eerste grachtjes die werden gegraven. Rondom deze waterwegen vestigden zich ambachtslieden, handelaren en… vrouwen van plezier.
Lang voordat het gebied bekendstond om zijn raamprostitutie, was het al een bruisende plek vol handel, scheepvaart en vertier. Dat de Wallen zo’n hardnekkige reputatie hebben opgebouwd, is dus geen modern fenomeen — het zit in de stad ingebakken.
2. De naam ‘Wallen’ verwijst naar de oude stadsverdediging
De term ‘De Wallen’ heeft een historische oorsprong. Het verwijst naar de oude stadsmuur en wallen (verdedigingswerken) die in de middeleeuwen rond Amsterdam lagen. Deze wallen lagen vlakbij de huidige grachtjes van het red light district.
Na verloop van tijd bleef de benaming ‘Wallen’ in de volksmond bestaan, ook toen de verdedigingswerken allang waren verdwenen. Het gebied werd een verzamelnaam voor het stadsdeel rond de Oudezijds Voorburgwal en Achterburgwal, met hun kenmerkende steegjes en grachten.
3. Prostitutie is al eeuwenlang aanwezig — en werd vroeger getolereerd
Prostitutie op de Wallen is geen recent verschijnsel. Al in de 15e eeuw boden vrouwen hun diensten aan in dit deel van de stad. Hoewel het formeel verboden was, werd het lange tijd gedoogd. De stad bestuurde het gebied pragmatisch: zolang het geweldloos en binnen grenzen gebeurde, kneep men een oogje toe.
In de Gouden Eeuw – toen Amsterdam een van de rijkste steden ter wereld was – floreerde ook het nachtleven. Matrozen, kooplieden en reizigers brachten geld naar de Wallen, en prostitutie werd als ‘noodzakelijk kwaad’ gezien in een havenstad vol mannen zonder vaste vrouw.
4. De eerste raamprostitutie begon pas in de 20e eeuw
Hoewel prostitutie eeuwenoud is, zijn de beroemde ramen met rode gordijntjes een relatief modern fenomeen. Pas in de vroege 20e eeuw begonnen sekswerkers achter ramen te zitten om klanten aan te trekken. Dat was deels uit veiligheidsoverwegingen: het gaf vrouwen meer controle en bescherming dan op straat.
De ramen ontwikkelden zich tot het gezicht van de Wallen zoals we die nu kennen. In de jaren ’70 werd het aantal ramen flink uitgebreid, en de rosse buurt groeide uit tot een trekpleister voor toeristen van over de hele wereld. Tegelijkertijd nam ook de criminaliteit en uitbuiting toe — wat later zou leiden tot een ander soort aanpak.
5. Je vindt er de oudste kerk van Amsterdam: de Oude Kerk
Midden in de Wallen staat een van de indrukwekkendste historische gebouwen van de stad: de Oude Kerk, gebouwd in 1306. Ooit was het het religieuze hart van Amsterdam, met een prominente plek voor rijke kooplieden om te bidden en begraven te worden.
Tegenwoordig is de kerk een plek voor kunst en cultuur, maar de tegenstelling is nog altijd voelbaar: in het hart van de rosse buurt, tussen seksshops en coffeeshops, torent een gotische kerk uit die herinnert aan het religieuze verleden van de stad. Een symbolisch contrast dat alleen in Amsterdam logisch aanvoelt.
6. De Wallen zijn niet alleen voor mannen
Hoewel de beeldvorming vaak mannelijk is – een mannelijke klant, een vrouwelijke sekswerker – is de praktijk een stuk diverser. Er werken op de Wallen ook mannelijke sekswerkers, transgender personen en stellen. En ja, ook vrouwen bezoeken de Wallen, al dan niet als klant.
Daarnaast is het publiek in de loop der jaren veranderd. Naast vrijgezellenfeestjes en dronken backpackers zie je tegenwoordig ook stelletjes, kunstliefhebbers en cultuurtoeristen. De Wallen zijn niet meer alleen ‘mannenland’, maar een plek waar verschillende werelden samenkomen — al blijft het taboe voor velen bestaan.
7. Sekswerk is legaal in Nederland sinds 2000
Hoewel prostitutie eeuwenlang werd getolereerd, werd het pas in 2000 officieel gelegaliseerd in Nederland. Vanaf dat moment konden sekswerkers legaal een bedrijf starten, belasting betalen en sociale zekerheid opbouwen. Het doel was om de sector transparanter en veiliger te maken.
Toch betekent legalisatie niet dat alle problemen zijn opgelost. Illegale praktijken, mensenhandel en uitbuiting blijven een zorg. Daarom worden raamverhuurders streng gecontroleerd en is er meer aandacht voor de positie van de sekswerker zelf. Legaal betekent niet automatisch beschermd — daar wordt voortdurend aan gewerkt.
8. Er is een prostitutiemuseum: Red Light Secrets
Wie meer wil weten over het leven achter de ramen, kan terecht in het Red Light Secrets Museum, gevestigd in een voormalig werkend bordeel aan de Oudezijds Achterburgwal. Hier krijg je een inkijkje in de wereld van de sekswerkers: hun motivaties, werkomstandigheden, én de vooroordelen waarmee ze te maken hebben.
Het museum biedt een menselijke kijk op een vaak gereduceerde beroepsgroep. Je kunt er in een raam gaan zitten, audioverhalen beluisteren en brieven lezen van klanten en werkers. Een confronterende maar verhelderende ervaring die laat zien dat achter elk raam een mens zit met een eigen verhaal.
9. De stad probeert de Wallen opnieuw uit te vinden
De laatste jaren zijn er grote veranderingen gaande op de Wallen. De gemeente Amsterdam probeert het gebied leefbaarder te maken voor bewoners, sekswerkers en bezoekers. Project 1012 (vernoemd naar de postcode) richt zich op het verminderen van overlast, het tegengaan van mensenhandel en het stimuleren van diversiteit in de buurt.
Zo zijn er panden opgekocht door de gemeente, raambordelen gesloten, en zijn er plannen voor een ‘erotisch centrum’ buiten het centrum van Amsterdam. De discussie is fel: critici vinden dat het karakter van de Wallen verloren gaat, voorstanders wijzen op het belang van rust, veiligheid en waardigheid.
10. De Wallen zijn veel meer dan alleen seks
Wie goed kijkt, ziet dat de Wallen veel meer te bieden hebben dan raamprostitutie en coffeeshops. Je vindt er prachtige grachtenpanden, ambachtelijke winkeltjes, kunstgalerieën, verborgen hofjes en uitstekende restaurants. De buurt heeft een rijke culturele onderlaag — je moet alleen voorbij de clichés durven kijken.
Van een concert in de Oude Kerk tot een avondwandeling langs de verlichte gevels, van een gesprek met een molenaar tot een bezoek aan een lokale brouwerij: de Wallen zijn rauw, echt, soms ongemakkelijk, maar ook oneindig menselijk. Precies zoals Amsterdam zelf.
De Wallen zijn het meest besproken stukje Nederland (vooral in het buitenland), maar zelden echt begrepen. Het is een plek waar oud en nieuw, taboe en tolerantie, commercie en cultuur voortdurend botsen én versmelten. Een plek van mensen — met dromen, zorgen, verlangens en verhalen.
Wie de Wallen echt wil leren kennen, doet er goed aan om voorbij het spektakel te kijken. Achter elk raam, elke gevel en elke gracht schuilt geschiedenis, complexiteit en een verhaal dat het waard is om gehoord te worden. Want de Wallen zijn, boven alles, een spiegel van de stad — en van onszelf.
