Top 10 Beroemde Nederlandse Uitvindingen

We tellen dan wel niet zoveel inwoners en nemen weinig ruimte in op de wereldkaart, maar vernuftig mag je het Nederlandse volk best noemen! Hieronder – op chronologische volgorde – vind je een overzicht van de meest beroemde uitvindingen door Nederlanders.

Microscoop – 1595

Hoewel Antoni van Leeuwenhoek vaak als uitvinder van de microscoop wordt genoemd, komt deze eer de familie Jansen toe. In 1595 is de eerste, samengestelde microscoop met twee lenzen uitgevonden door Sacharias Jansen. Hoogstwaarschijnlijk heeft vader Hans de basis gelegd onder deze uitvinding. Daarom wordt wel gesproken van de ‘Jansen-microscoop’. Wel heeft Antoni van Leeuwenhoek diverse verbeteringen doorgevoerd aan dit apparaat. Zo heeft hij een methode ontwikkeld, waarmee men tot sterk vergrotende, glazen lenzen kon komen. Dan moet je denken aan vergrotingen van 275 maal. Met andere microscopen werden vergrotingen van slechts 30 maal gerealiseerd! Jarenlang weigerde Van Leeuwenhoek om zijn inzichten te delen. Precies 50 jaar later wist wetenschapper Van Cittert Van Leeuwenhoek’s afwijkende microscoop te analyseren.

Aandelenmarkt – 1602

Wist je dat men zich in de oudheid al bezighield met handel in leningen en termijncontracten? Pas in de elfde eeuw ontdekte men dat het handiger is om te doen op centrale plekken. Toen werden in Frankrijk de zogenaamde ‘courtiers de change’ ingericht. In de zestiende eeuw openden de eerste beursgebouwen hun deuren. Hoewel de focus lag op goederenhandel, werd er in de beurzen van Antwerpen en Londen ook gehandeld in leningen en obligaties. Vanaf 1602 kon men in Amsterdam terecht voor handel in aandelen en aandelenderivaten. In eerste instantie ging het om aandelen in de VOC. Later – vanaf 1621 – werd er ook gehandeld in aandelen in de WIC. Toentertijd vond de aandelenhandel plaats in locaties aan de Kalverstraat, op de Dam en in de ‘Beurs van Hendrick de Keyser’.

Telescoop – 1608

foto: Caseman / Wikicommons

Net als bij de uitvinding van de microscoop, was Sacharias Jansen ook bij die van de telescoop betrokken. Het is alleen niet duidelijk of hij de eerste was; zo wordt ook de naam van Hans Lipperhey genoemd! Feit is dat beide mannen in deze periode werkzaam waren als brillenslijper in Middelburg. Als we de verhalen moeten geloven wist Lipperhey niet hoe snel hij een octrooiaanvraag moest indienen op het moment dat Sacharias Jansen met de telescoop naar de Frankfurter Messe was vertrokken. Deze aanvraag vond plaats bij stadhouder Maurits van Nassau. Evengoed blijkt uit de gegevens van de Frankfurter Messe dat er op de betreffende editie wel degelijk een Hollander met een zogenaamde ‘buis’ aanwezig was.

Onderzeeboot – 1620

Omstreeks 1624 heeft de Nederlandse uitvinder Cornelius Drebbel het eerste vaartuig – dat onder water kon voortbewegen – ontworpen én gebouwd. Gedurende de periode 1620 tot 1624 heeft Drebbel zijn uitvinding uitvoerig getest op de Theems. Toen heeft het vaartuig op vijf meter diepte een aanzienlijke afstand afgelegd onder water. Precies 150 jaar later werd voor het eerst een onderzeeboot ingezet tijdens een oorlog. Leuk om te weten is dat alleen de Nederlandse marine onderscheid maakt tussen respectievelijk duikboten en onderzeeboten. Onder een duikboot wordt verstaan een vaartuig dat zich vooral boven het water bevindt en pas onder water gaat als er zich tegenstanders voordoen. Een onderzeeboot – uitgerust met een zogenaamde snuiverinstallatie – blijft zo lang als mogelijk onder water.

Brandslang – 1673

foto: Algont / Wikicommons

Jan van der Heyden was gezegend met vele talenten. Niet alleen hield hij zich heel verdienstelijk bezig met schilderen, ook heeft hij diverse uitvindingen op zijn naam staan. De meest bekende is die van de brandslang. Meer concreet heeft hij de basis gelegd onder het brandweersysteem, zoals dat toen werd gehanteerd. Nadat hij de brandweerpomp had verbeterd, schreef Van der Heyden hierover samen met zijn broer – later ook nog één met zijn zoon – een rijkelijk geïllustreerd boek. In alle wijken van Amsterdam werd toen een nieuwe spuit opgesteld. Later ontwierp hij een aanjager voor het oppompen van water. Gesteund door vele positieve kritieken, deed Jan van der Heyden meteen ook maar wat aanbevelingen voor de organisatie van de brandweer. Het zal je niet verbazen dat Van der Heyden werd aangesteld als eerste generaal-brandmeester.

Elektrocardiogram (ECG) – 1903

figuur: Kalumet / Wikicommons

Tijdens zijn werkend bestaan als arts was Willem Einthoven verbonden aan het Leids Physiologisch Laboratorium. Aan het einde van de negentiende eeuw hield hij zich hier bezig met het registreren van de kleine elektrische stromen – die met de hartslag gepaard gaan – bij zowel zieke als ook gezonde mensen. Het ontbrak hem aan een goed meetinstrument! Hij ontwikkelde zijn eigen instrument, dat bestond uit een zeer dunne, stroomgeleidende kwartsdraad. Dit draad had hij verticaal tussen twee sterke elektromagneten gespannen. Een microscoop vergrootte de uitslag van het draad, die werd vastgelegd op fotografisch papier. Het elektrocardiogram was een feit! Zoals het een wetenschapper betaamt, heeft Einthoven ook de terminologie ontwikkeld voor het interpreteren van elektrocardiogrammen. In 1924 werd Willem Einthoven onderscheiden met de ‘Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde’.

Flitspalen – 1958

foto: M.M.Minderhoud / Wikicommons

Wist je dat in 1958 de eerste automatische snelheidsmeter is gebouwd? Deze uitvinding staat op naam van de Nederlandse rallyrijder Maus Gatsonides. Hiertoe legde hij twee slangetjes van rubber dwars over de weg. Op het moment dat de voorwielen van het voertuig het eerste slangetje raakten, werd een chronometer in werking gezet. Als het voertuig het tweede slangetje raakte, stopte de meter. Aan de hand van het tijdsverloop werd de snelheid van het voertuig opgemaakt. Gatsonides wist dat hij goud in handen had; in hetzelfde jaar richtte hij ‘Gatsometer’ op. Dit bedrijf legde zich geheel toe op het produceren van snelheidsmeters. Leuk om te weten is dat Engelsen een flitspaal ‘gatso’ noemen. Is er sprake van een snelheidsovertreding, dan gebruikt men de werkwoorden ‘to be gatsoed’.

Cassettebandje – 1962

foto: Mib18/ Wikicommons

Natuurlijk mag Philips niet ontbreken in dit lijstje. In 1962 ontwikkelde dit oer-Hollandse bedrijf het cassettebandje. Andere benamingen, die er toen aan werden gegeven, zijn: bandje, muziekcassette en compact cassette. Als je een cassettebandje goed bekijkt, dan zie je dat het gaat om een magneetband – die wordt gebruikt als geluidsdrager – verpakt in een vaste doos. Hoewel er toen ook veel naar de grammofoonplaat werd geluisterd, won het cassettebandje – zeker toen Philips het patent opgaf – snel aan terrein. Over het algemeen werd het cassettebandje gebruikt om naar muziek – die er in een fabriek is opgezet – te luisteren. Als opnamemedium heeft het bandje nooit echt voet aan de grond gekregen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het feit dat niet veel later de compact disc werd geïntroduceerd.

Compact Disc (CD) – 1983

foto: Silver Spoon / Wikicommons

Ook aan de compact disc heeft Philips zijn naam verbonden. Overigens gaat het hier om een coproductie met Sony. Deze samenwerking maakte de compact disc geschikt voor de commerciële markt. Dit bleek een groot succes; LP’s en cassettebandjes waren snel vergeten. Over het algemeen heeft de compact disc een diameter van 120 millimeter en een dikte van 1,2 millimeter. De diameter van de opening in het midden bedraagt 15 millimeter. De schijfjes zijn gemaakt van polycarbonaat. Hierin wordt de digitale informatie gelaserd. Dan moet je denken aan het aanbrengen van bijzonder kleine putjes. Deze laag met putjes wordt weer voorzien van een dun laagje aluminium. Vervolgens wordt hierop het label aangebracht.

Bluetooth – 1994

foto: Standardizer / Wikicommons

De laatste noemenswaardige uitvinding van Nederlandse makelij betreft bluetooth. In 1994 kreeg Jaap Haartsen van zijn werkgever Ericsson de opdracht om via radioverbinding communicatie tussen mobiele telefoons en andere apparaten te bewerkstelligen. Bluetooth bleek de oplossing! Deze techniek maakt het mogelijk om bestanden te verzenden tussen computers en mobiele telefoons. Ook kun je zo een afbeelding van je computer naar de printer sturen. Een andere toepassing is die van het zenden van geluid naar een koptelefoon. De term ‘bluetooth’ is afgeleid van de Vikingenkoning Harald Blauwtand. Deze koning introduceerde het christendom in Scandinavië en staat symbool voor een ingrijpende verandering.