Reuzen: in allerlei verhalen en legenden spelen ze een rol. Van een reus wordt verwacht dat hij ijzersterk is, al zijn vijanden kan verslaan en een soort supermens is. Toch moet in de meeste verhalen de reus het onderspit delven. Een van de bekendste reuzenverhalen is de Bijbelse vertelling over de reus Goliath die het opneemt tegen de kleine David… en het gevecht verliest. In diverse culturen bestaan er vertelsels en mythes over reuzen. Hieronder een lijstje van bekende reuzen, afkomstig uit alle werelddelen.
Atlas, de reus die het hemelgewelf moest dragen
In de Griekse mythologie was Atlas een reus die in opstand kwam tegen de oppergod Zeus. Atlas verloor echter de strijd en moest als straf voor eeuwig het hemelgewelf torsen. Toen Herakles de opdracht kreeg om de gouden appels uit de tuin van de Hesperiden te stelen en deze aan Eurystheus, de koning van Mycene te geven, vroeg hij aan Atlas om dit klusje voor hem te klaren. Intussen zou Herakles het hemelgewelf op zijn schouders nemen. Atlas deed wat Herakles hem vroeg, maar toen Atlas zelf op weg ging om Eurystheus de gouden appels te overhandigen, verzon Herakles een list. Hij vroeg of Atlas even het hemelgewelf terug wilde dragen, zodat hij een doek op zijn schouders kon leggen. Toen Atlas het hemelgewelf weer vasthield, ging Herakles er met de gouden appels vandoor.
Atlas gaf ook zijn naam aan het Atlasgebergte in Noord-Afrika. Volgens een legende wilde Atlas de held en halfgod Perseus wegjagen tijdens een ontmoeting in Noord-Afrika. Perseus, die eerder de monsterlijke Medusa had onthoofd, liet Atlas het hoofd van Medusa zien. Hierdoor versteende Atlas onmiddellijk en vormde zo het Atlasgebergte in het huidige Marokko.
Balor, Ierse reus en tiran
De reus Balor komt voor in de Ierse mythologie. Balor wordt omschreven als de koning van de Fomóiri, een groep van bovennatuurlijke wezens die heersten over Ierland. Balor was een tiran met slechts één oog. Een gevaarlijk oog echter, want als Balor je aankeek, stierf je onmiddellijk.
Volgens een voorspelling zou Balor gedood worden door zijn eigen kleinzoon. Uit schrik voor deze profetie, liet Balor zijn enige dochter Ethlinn opsluiten in een toren. Op die manier hoopte hij dat Ethlinn niet zwanger zou raken en een zoon ter wereld zou brengen. Dat hielp echter niet veel, want de held Cian vond Ethlinn in de toren, kon niet weerstaan aan haar charmes en had gemeenschap met haar. Toen Balor dit vernam, liet hij prompt Cian vermoorden. Ethlinn was echter in verwachting en schonk het leven aan een zoon. Balor liet het pasgeboren kind in zee gooien, waar het werd gered door de zeegod Manannan. Manannan voedde het kind op. De kleinzoon van Balor groeide op tot een sterke kerel, Lugh genaamd. Lugh voerde later een leger van bovennatuurlijke wezens aan, de Tuatha De Danann. Dit leger versloeg de Fomorianen, aangevoerd door de reus Balor.
De eer van het doden van Balor kwam natuurlijk toe aan Lugh, net zoals de profetie had voorspeld. Lugh wierp een speer (in sommige versies van het verhaal een slingersteen) in het oog van Balor, die hierdoor zijn macht verloor en stierf. Om de klus helemaal af te werken, hakte Lugh daarna ook nog het hoofd van Balor af.
Reuzen in Japan
‘Oni’ werden ze genoemd in de Japanse folklore: reusachtige slechteriken, een beetje te vergelijken met onze westerse trollen. Ze zagen er angstaanjagende wezens uit, met lange hoorns en scherpe klauwen. Hun huid kon in allerlei kleuren voorkomen, vaak fel rood, blauw of groen. Ze liepen bijna naakt rond; rond hun middel droegen ze alleen maar een tijgervelletje. Hun schrikwekkende uiterlijk werd nog versterkt door de zware ijzeren knuppel die ze meesleurden: de zogenaamde ‘tetsubo’.
Volgens de Japanse legendes waren de oni afkomstig uit de hel. Wie na zijn aardse leven te veel slechte daden op zijn kerfstok had, zou naar de hel gaan en daar in een oni veranderen. Mensen die het op aarde helemaal te bont maakten, zouden nog tijdens hun leven in een oni transformeren en vervolgens dood en verderf zaaien.
De cycloop Polyphemus
Alweer een reus uit de Griekse mythologie: Polyphemus, zoon van de god Poseidon en van zeenimf Thoosa. Polyphemus was een cycloop: een reusachtig mythologisch wezen met maar één oog. Alle cyclopen woonden volgens de legende bij elkaar op het eiland Sicilië, op de vulkaan Etna. Toen de Griekse held Odysseus het eiland bezocht, werden hij en zijn gezellen gevangengenomen en opgesloten in de grot waarin Polyphemus zijn schapen hield. Het duurde niet lang voordat Polyphemus de gezellen van Odysseus begon op te eten. Odysseus had echter wijn bij zich en voerde Polyphemus dronken. Toen Polyphemus diep in slaap was, staken Odysseus en zijn gezellen een speer in het enige oog van de reus. Polyphemus brulde het uit van de pijn, maar hij was nu blind en kon zijn belagers niet doden. Odysseus wachtte tot Polyphemus de zware sluitsteen van de grot wegrolde om zijn schapen te laten weiden. Odysseus en zijn gezellen bonden zich onder de schapen en ontsnapten snel uit de grot.
De reus uit de Bijbel: Goliath
Goliath is wellicht de bekendste reus in de westerse wereld. Hij was een Filistijn, die leefde in de stad Gath tijdens de regering van de Israëlische koning Saul. In het boek Samuel wordt beschreven hoe de kleine David tijdens een gevecht met Goliath erin slaagde om de reus te verslaan. Hoe groot Goliath precies was, is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk had Goliath een lengte van ongeveer 2 meter, wat in de tijd van koning Saul als reusachtig werd aanzien. De kleine David nam het op tegen reus Goliath met alleen een slinger als wapen. Toen David met veel kracht een steen tegen het hoofd van Goliath slingerde, viel deze dood neer. David hakte het hoofd van Goliath af met het zwaard dat Goliath bij zich droeg.
Het klassieke verhaal van David tegen Goliath is symbolisch geworden voor elke strijd waarbij een kleine ‘underdog’ het wint tegen een veel sterkere tegenstander.
Kumbhakarna, een reus met een reusachtige honger
Uit het Indische heldendicht Ramayana, een van de belangrijkste teksten van het Hindoeïsme, stamt de legende van Kumbhakarna. Kumbhakarnawas een reus die niet alleen erg groot en sterk was, maar ook een onverzadigbare honger kende. De godin Saraswati bond de tong van Kumbhakarna samen. Toen Kumbhakarna om een gunst wilde vragen bij de goden, leek het alsof hij om een bed vroeg. Het gevolg was dat Kumbhakarna zo’n 6 maanden per jaar sliep. Wanneer hij na 6 maanden wakker werd, was zijn honger niet te stillen. Hij at letterlijk alles wat er op zijn pad kwam, inclusief mensen.
Ravana, de broer van Kumbhakarna, had de hulp nodig van de reus toen hij de strijd begon tegen de god Rama. Kumbakharna was alweer aan zijn 6 maanden slaap bezig en er waren 1000 olifanten nodig die over hem heen liepen om de reus te wekken. Kumbakharna trok samen met zijn broer ten strijde, maar werd dronken. De reus richtte slaagde erin om Rama’s leger bijna uit te schakelen, maar werd uiteindelijk gedood door de god Rama.
Orion, de reus die aan de sterrenhemel te zien is
Orion, een reus uit de Griekse mythologie, was naar verluidt een uitstekend jager. Dat was de Griekse godin van de jacht, Artemis, niet ontgaan. Zij werd tot over haar oren verliefd op Orion. Dit bleek niet naar de zin van haar broer, de god Apollo. Apollo stuurde een reusachtige schorpioen achter Orion aan. Orion probeerde aan het monster te ontsnappen door in de zee te duiken en een flink eind weg te zwemmen. Apollo bedacht een list en vertelde zijn zuster Artemis dat de zwemmer, die stilaan aan de horizon uit het zicht verdween, een gevaarlijke ontsnapte crimineel was. Artemis schoot met haar boog een pijl af en raakte Orion dodelijk. Toen Artemis vernam dat zij in feite haar geliefde Orion had gedood, wilde zij voor eeuwig Orions beeltenis aan de sterrenhemel zien. Zo ontstond het sterrenbeeld Orion, dat tot op de dag van vandaag recht tegenover het sterrenbeeld Schorpioen staat aan de nachtelijke hemel.
Gogmagog, de laatste Britse reus
Rond 1136 schreef Geoffrey van Monmouth, een van de belangrijkste Britse geschiedschrijvers, hoe het vroegere Groot-Brittannië (toen nog Albion genaamd) was bevolkt door reuzen. De reus Gogmagog was één van de grootste. Gogmagog was zo’n 4 meter lang en kon stevige eikenbomen zonder enige moeite met wortel en al uit de grond trekken.
De reuzen van Albion trokken ten strijde tegen Brutus, de hoofdman van een leger afkomstig uit het Griekse Troje. Het leger van Brutus kon alle reuzen doden, behalve Gogmagog. Deze laatste werd echter gevangengenomen en naar Corineus gebracht, een bekend worstelaar onder de Trojanen. Tijdens het gevecht slaagde Gogmagog erin om 3 ribben van Corineus te breken. Corineus werd zo woedend dat hij Gogmagog oppakte en van een klif wierp. Daarmee kwam er een einde aan het leven van de laatste Britse reus.
De Jentilak: reuzen uit Baskenland
Een Jentil (meervoud: Jentilak) was een reus uit de Baskische mythologie. Volgens de overlevering leefden in het vroegere Baskenland, voor de geboorte van Christus, de reuzen simpelweg tussen de gewone mensen. De Jentilak waren flink uit de kluiten gewassen, sterke en harige reuzen. Hun favoriete tijdverdrijf bestond uit het weggooien van loodzware stenen. De Jentilak trokken weg toen het christendom begon op te komen. Alleen één Jentil bleef achter: Olentzero. Er bestaan heel wat verhalen over Olentzero in verschillende versies en varianten. Volgens één versie bekeerde Olentzero zich tot het christendom en werd hij zelfs een heilige man, een soort Sinterklaas. Tot op de dag van vandaag delen Olentzero-figuranten op kerstavond cadeautjes uit voor de kinderen in de Baskische dorpen.
Hrungnir, de dronken reus uit het noorden
In de Noordse legenden en sagen kwamen er heel veel reuzen voor, waaronder de steenreus Hrungnir, die een hoofd en een hart van steen had. Hrungnir beweerde dat zijn paard Gullfaxi sneller was dan Sleipnir, het paard van oppergod Odin. Odin daagde Hrungnir uit tot een paardenrace, die hij met Sleipnir glansrijk won. De gastvrije oppergod nodigde de verslagen Hrungir uit om na de race deel te nemen aan een feestmaal. Hrungnir dronk er zo veel dat hij in een dronken bui beweerde de godinnen Freya en Sif te ontvoeren en de overige goden te doden. Die grootspraak was niet naar de zin van Thor, zoon van Odin, die Hrungnir uitdaagde tot een duel. In de tweestrijd gooide Thor zijn zware hamer naar Hrungnir , wiens stenen hoofd en hart uit elkaar spatten. Alle wetstenen op aarde zouden fragmenten zijn van het verbrijzelde hoofd en hart van Hrungir.
Vergelijkbare lijstjes
- 10 Beroemde Draken
- 10 Chimaera (mythologische wezens)
- Mythische dieren (fabeldieren)
- 10 Mysterieuze Monsters>
- 10 Dieren die vroeger gigantisch waren
- 10 Landen met een vreemd Nationaal dier
- 10 Zeemeermin weetjes
- 10 Eenhoorn weetjes
- 10 weetjes over de Paashaas
- 10 tandenfee weetjes
- 10 Nederlandse volksverhalen
- Monster van Loch Ness – 10 weetjes
- Oorsprong van Sprookjes
1 reactie
Goliath zou ong. 3 meter en 12 centimeter lang zijn.