Ponzifraudes zijn financiële trucs die op het eerste gezicht slim lijken, maar altijd eindigen in een ramp. Het is een simpele formule: beloof investeerders hoge rendementen, gebruik het geld van nieuwe investeerders om eerdere investeerders uit te betalen, en laat de illusie van succes voortduren totdat de boel instort.
1. Bernie Madoff – Het grootste financiële fiasco ooit ($65 miljard)
Als je de woorden “Ponzi-schema” hoort, denk je automatisch aan Bernie Madoff. Zijn fraude, die meer dan 65 miljard dollar omvatte, werd in 2008 onthuld en schokte de financiële wereld. Madoff gebruikte zijn status als gerenommeerde investeerder om vertrouwen te winnen bij beroemdheden, non-profitorganisaties en gewone mensen.
Wat het verhaal extra wrang maakt, is dat Madoff een indrukwekkende façade creëerde: stabiele rendementen, een luxueuze levensstijl, en een indrukwekkend netwerk. Uiteindelijk stortte het in, duizenden mensen berooid achterlatend. Madoff werd veroordeeld tot 150 jaar gevangenisstraf.
2. Charles Ponzi – De originele meesteroplichter ($15 miljoen)
De man naar wie het schema is vernoemd, Charles Ponzi, verdient een speciale vermelding. In de jaren 1920 beloofde Ponzi investeerders hoge rendementen via internationale postzegels. Zijn charme en overtuigingskracht maakten hem tot een sensatie in Boston, waar mensen hun spaargeld aan hem toevertrouwden.
Hoewel zijn zwendel relatief klein lijkt in vergelijking met moderne ponzi’s, legde hij de blauwdruk voor toekomstige oplichters. Zijn arrestatie en de daaropvolgende publieke schande maakten hem legendarisch, en zijn naam blijft een synoniem voor financiële fraude.
3. Sam Bankman-Fried – Het instorten van de crypto-keizer ($8 miljard)
Sam Bankman-Fried, de oprichter van de cryptobeurs FTX, werd ooit gezien als een wonderkind in de wereld van blockchaintechnologie. Hij beloofde transparantie en veiligheid in de turbulente cryptomarkt, maar in november 2022 stortte zijn imperium in. Het bleek dat miljarden dollars aan klantengelden waren misbruikt om verliezen bij zijn handelsfirma Alameda Research te dekken.
De val van FTX leidde tot een enorme klap voor de crypto-industrie en bracht duizenden investeerders in financiële problemen. Bankman-Fried werd gearresteerd en wordt geconfronteerd met meerdere aanklachten, waaronder fraude en samenzwering.
4. Allen Stanford – Een luxe illusie ($7 miljard)
Allen Stanford leefde de droom – of in ieder geval, dat leek zo. Zijn Stanford International Bank beloofde investeerders veilige en winstgevende beleggingen. In werkelijkheid financierde Stanford zijn privéjets, luxe eilanden en andere extravagante uitgaven met hun geld.
De ponzifraude viel in 2009 uiteen toen de autoriteiten hem arresteerden. Hij werd veroordeeld tot 110 jaar gevangenisstraf, en zijn verhaal is een herinnering dat luxe vaak een façade kan zijn.
5. Ruja Ignatova – De ‘Cryptoqueen’ en de OneCoin-fraude (€4 miljard)
Ruja Ignatova, beter bekend als de “Cryptoqueen,” beloofde met OneCoin investeerders dat ze een revolutie in de cryptowereld teweeg zou brengen. Het leek de volgende Bitcoin te worden, maar in werkelijkheid was het een grootschalig Ponzi-schema dat naar schatting meer dan €4 miljard opleverde.
Ignatova gebruikte haar charisma en glanzende presentaties om vertrouwen te winnen bij investeerders over de hele wereld, waaronder in Nederland. In 2017 verdween ze plotseling, net voordat de autoriteiten haar op het spoor waren. Tot op de dag van vandaag is ze voortvluchtig en staat ze op de lijst van de meest gezochte personen van Interpol. Haar verhaal blijft een waarschuwing voor de gevaren van blind vertrouwen in de cryptohype.
6. Lou Pearlman – Boybands en bedrog ($300 miljoen)
Lou Pearlman was de man achter NSYNC en de Backstreet Boys. Naast het managen van boybands, runde hij een Ponzi-schema waarin hij investeerders hoge rendementen beloofde via niet-bestaande bedrijven.
Zijn beroemdheid in de muziekindustrie maakte het bedrog nog schokkender. Pearlman stal naar schatting $300 miljoen en werd in 2008 veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf. Zijn verhaal benadrukt dat fraude overal kan opduiken – zelfs in de glitter en glamour van de popcultuur.
7. BitConnect – cryptoschandaal ($4 miljard)
BitConnect was een van de meest beruchte Ponzi-schema’s in de wereld van cryptocurrency. Gelanceerd in 2016, beloofde het platform investeerders enorme winsten via een geavanceerd “handelsalgoritme.” De belofte? Dagelijkse rendementen tot wel 1%, wat onrealistisch hoog is in de financiële wereld.
In werkelijkheid was BitConnect niets meer dan een klassiek Ponzi-schema. Nieuwe investeerders betaalden de beloofde winsten van bestaande deelnemers, totdat het systeem in januari 2018 instortte. Naar schatting verloren investeerders wereldwijd meer dan $4 miljard.
De val van BitConnect leidde tot talloze rechtszaken, en de naam blijft een waarschuwing voor de risico’s van ongereguleerde cryptoplatforms. Het werd vooral beroemd door de virale Carlos Matos wiens enthousiaste presentatie de zwendel nog iconischer maakte.
8. Tom Petters – Grootschalige zwendel ($3,7 miljard)
Tom Petters gebruikte zijn reputatie als succesvolle zakenman om retailers en groothandels te misleiden. Zijn Ponzi-schema, dat $3,7 miljard omvatte, draaide om valse handelsovereenkomsten en een eindeloze stroom investeerders.
In 2010 werd hij veroordeeld tot 50 jaar gevangenisstraf. Hoewel minder bekend dan andere oplichters, blijft Petters’ geval een waarschuwing tegen de gevaren van blind vertrouwen in schijnbaar betrouwbare zakenmensen.
9. Scott Rothstein – De advocaat met dure smaak ($1,4 miljard)
Scott Rothstein had alles: een succesvolle carrière als advocaat, een luxueuze levensstijl, en een indrukwekkend netwerk. Maar achter de schermen gebruikte hij zijn advocatenkantoor als dekmantel voor een Ponzi-schema. Hij verkocht valse schikkingsrechten in rechtszaken en gebruikte het geld om zijn extravagante leven te financieren.
In 2009 stortte zijn imperium in, en hij werd veroordeeld tot 50 jaar gevangenisstraf. Rothstein’s geval toont hoe professionele geloofwaardigheid kan worden misbruikt om mensen op grote schaal te bedriegen.
10. Jean-Pierre Van Rossem – Het Moneytron-schandaal (€100 miljoen)
Jean-Pierre Van Rossem, een Belgische zakenman en zelfbenoemde “geniale belegger,” runde in de jaren ’80 een Ponzi-schema dat duizenden mensen misleidde. Met zijn bedrijf Moneytron beweerde Van Rossem een revolutionair computersysteem te hebben ontwikkeld dat gegarandeerd hoge beleggingsrendementen opleverde.
In werkelijkheid gebruikte hij nieuwe investeringen om oude klanten uit te betalen en financierde hij zijn luxe levensstijl, compleet met privéjets en Formule 1-teams. Toen de ponzi instortte, bleek dat hij meer dan €100 miljoen had verduisterd. Van Rossem werd veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf.
