Met onbemande ruimtetuigen hebben we alle planeten van ons zonnestelsel verkend. Zelfs Pluto, de dwergplaneet die het verst van de zon verwijderd is, werd intensief gefotografeerd door ruimtesonde New Horizons. Wetenschappers vonden op de planeten en manen van ons zonnestelsel tal van merkwaardige plaatsen en fenomenen: geisers die waterdamp de ruimte in spuwen, kolossale impactkraters, gigantische bergen en kloven, raadselachtige vlekken. Hieronder een lijstje van 10 bijzondere plekken in ons zonnestelsel. Sommige ervan zul je ongetwijfeld kennen, van andere heb je mogelijk nog nooit gehoord.
10. Pieken van eeuwig licht
Pieken van eeuwig licht zijn locaties op een hemellichaam die continu baden in het zonlicht. Zo’n locatie kan men theoretisch aantreffen op bergtoppen van een hemellichaam met een lichtjes hellende rotatie-as. De Amerikaanse Lunar Reconnaissance Orbiter, die al sinds 2009 baantjes trekt om de maan en het oppervlak gedetailleerd in kaart brengt, heeft op de maan geen pieken van eeuwig licht gevonden. Er zijn echter wel een aantal locaties op de maan die 80 tot 90 procent van de tijd zonlicht ontvangen. Dit zijn ideale plaatsen voor het bouwen van een maanbasis. Dankzij het aanwezige zonlicht is het rendement van zonnepanelen, die de basis van energie moeten voorzien, het grootst.
9. De kolossale canyon Valles Marineris op Mars
ESA/DLR/FU Berlin (G. Neukum),CC BY-SA 3.0 IGO
Het landschap van de Grand Canyon (Verenigde Staten) is ongetwijfeld een van de indrukwekkendste op aarde. Om de grootste canyon in ons zonnestelsel te bewonderen, moet je echter naar Mars. De ‘Valles Marineris’ (letterlijk vertaald: de Valleien van de Mariner) is 4 keer dieper dan de Grand Canyon (7000 meter) en is zo lang als de afstand tussen Los Angeles en New York City (4000 kilometer). De kloof werd ontdekt door ruimtesonde Mariner 9 in 1971. Waarschijnlijk stroomde er ooit water door deze kloof. De Valles Marineris is een heel interessante bestemming voor een bemande missie naar de rode planeet.
8. De hoogste berg van het zonnestelsel op Vesta
Vesta is een grote planetoïde in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter. Op Vesta bevindt zich de hoogste berg van ons zonnestelsel. De Mount Everest op aarde valt in het niet vergeleken met deze kolossale berg die een hoogte bereikt van maar liefst 23 kilometer. De berg ligt in het centrum van een gigantische impactkrater, Rheasilvia genaamd. De diameter van Rheasilvia bedraagt 460 kilometer. De krater en de berg ontstonden waarschijnlijk 1 miljard jaar geleden, toen een rotsblok met een diameter van 48 kilometer insloeg op Vesta. Het puin van deze enorme impact verspreidde zich over ons zonnestelsel en een deel ervan kwam zelfs op aarde terecht.
7. De grootste krater Utopia op Mars
De planeet Mars bezit niet alleen de grootste canyon, maar ook de grootste krater van het zonnestelsel. Krater Utopia bereikt een doorsnede van maar liefst… 3.300 kilometer! Utopia Planitia is een enorme vlakte in deze krater. In dit gebied landde in 1976 de Amerikaanse ruimtesonde Viking 2. Mogelijk bevond er zich in de vroege geschiedenis van Mars een oceaan in de krater. Ruimtetuigen vonden grote hoeveelheden ijs in de bodem, op een diepte van 1 tot 10 meter. Utopia Planitia zou daarom een ideale vestigingsplaats zijn voor de eerste basis op Mars.
6. De grote rode vlek op Jupiter
Het is een van de opvallendste kenmerken van de reusachtige planeet Jupiter: de grote rode vlek. Deze rode vlek is in feite een gigantische storm die al eeuwenlang woedt in de atmosfeer van Jupiter. De vlek is zo’n 2 tot 3 keer groter dan de aarde. Het verschijnsel werd voor het eerst waargenomen door de astronomen Hooke of Cassini rond het jaar 1665. De enorme storm raast dus al minstens zo’n 350 jaar. Observaties tonen aan dat de grote rode vlek in de loop der jaren kleiner wordt. Sommige wetenschappers beweren dat de rode vlek over 20 tot 30 jaar volledig zou verdwijnen. De razende storm in de atmosfeer van Jupiter is dan eindelijk gaan liggen.
5. IJsspitsen op Callisto
De Amerikaanse ruimtesonde Galileo passeerde in 2001 de op een na grootste maan van Jupiter: Callisto. Astronomen waren verbaasd toen ze de gedetailleerde opnamen zagen van ‘ijsspitsen’ op het oppervlak. Rotspunten, volledig bedekt met ijs, torenen meer dan 100 meter boven het oppervlak uit. Waarschijnlijk ontstonden deze na de impact van een meteoriet en zijn het de gestolde resten van gesmolten gesteente dat na de impact omhoog werd geslingerd. De ijsspitsen zullen niet voor eeuwig te zien zijn op Callisto. Door erosie zullen ze stilaan maar zeker verdwijnen.
4. Verona Rupes: de hoogste klif in ons zonnestelsel
De hoogste klif op aarde vind je in Canada bij Mount Thor. De verticale wand van deze berg bereikt de duizelingwekkende hoogte van 1250 meter. Dat is echter klein bier vergeleken met de klif Verona Rupes op de maan Miranda, de kleinste maan van Uranus. Als je op de rand van Verona Rupes staat, kijk je in een diepte van… 19 kilometer! Je zou van minder hoogtevrees krijgen. Wie echter per ongeluk over de rand van de klif valt, hoeft nog niet te wanhopen. Door de geringe zwaartekracht op Miranda doe je er 12 minuten over om naar beneden te vallen, en je zou de val waarschijnlijk overleven.
3. De geisers van Enceladus
Enceladus, de op een na grootste maan van Saturnus, is volledig bedekt met een dikke laag ijs. Onder dat ijs bevindt zich echter een reusachtige oceaan van water, die op sommige plaatsen wel 10 kilometer diep is. De ruimtesonde Cassini vloog in 2015 langs Enceladus. De maan bleek geologisch erg actief te zijn. Het bewijs daarvan werd geleverd door torenhoge geisers, die gigantische stralen waterdamp de ruimte inschoten. Dat water bleek veel organische moleculen te bevatten, een van de vereisten om leven te doen ontstaan. Enceladus is dus een hemellichaam in ons zonnestelsel waar mogelijk microscopisch kleine levensvormen worden aangetroffen.
2. De ringen van Saturnus
Saturnus, met zijn vele ringen, is ongetwijfeld een van de opvallendste planeten in ons zonnestelsel. De ringen bestaan vooral uit ijs, stof en kleine rotsen. De planeet en zijn ringen werden al in de 17de eeuw waargenomen door astronomen. De laatste decennia passeerden verschillende ruimtesondes de ringen van Saturnus, waaronder Voyager 1, Voyager 2 en Cassini. Wetenschappers beschikken nu over gedetailleerde foto’s van het ringenstelsel. Je kunt Saturnus overigens met het blote oog waarnemen aan de hemel. Om de ringen te zien, heb je een verrekijker of een eenvoudige telescoop nodig.
1. Een totale zonsverduistering gezien op aarde
Luc Viatour/wikipedia
Er bestaan heel wat unieke plekken in ons zonnestelsel waar je spectaculaire dingen te zien krijgt. Maar ook op aarde kun je getuige zijn van een fenomeen dat je nergens anders in het zonnestelsel kunt waarnemen: een perfecte totale zonsverduistering. Bij een totale zonsverduistering die we vanop aarde zien, bedekt het oppervlak van onze maan precies het oppervlak van de zon. De diameter van de zon is 400 keer groter dan deze van de maan, maar de maan staat precies 400 keer dichter bij de aarde. Dit fenomeen is echter van tijdelijke aard. Stilaan maar zeer verwijdert de maan zich van de aarde. Over 600 miljoen jaar zal de maan zo ver van de aarde staan, dat er zich nooit meer een totale zonsverduistering zal voordoen. We mogen ons dus gelukkig prijzen dat we in dit tijdperk op aarde leven. Voor de liefhebbers: de volgende totale zonsverduistering in Europa valt op 12 augustus 2026. Je moet wel naar het zuiden van Spanje reizen om dit unieke verschijnsel te zien.
