In onze huidige samenleving bestaan er tal van feestdagen, waarvan de meeste hun oorsprong vinden in het christelijk geloof.
Ook de Romeinen kenden talrijke feesten en festivals. Festivals waren in de Romeinse republiek en in het Romeinse keizerrijk een belangrijk onderdeel van het religieuze leven. De Romeinse festivalkalender was goed gevuld.
Tijdens Romeinse feesten vonden er nogal vreemde gebruiken plaats, variërend van slaven die voor één dag meesters werden, toeschouwers die geslagen werden met een zweep van geitenhuid, herders die over vreugdevuren sprongen en het vereren van… ovens. Lees er hieronder meer over.
Saturnaliën – De slaven zijn de baas
Antoine-François Callet
Deze Romeinse feestdag is nog het best te vergelijken met onze huidige Kerstdag. Saturnaliën, in het Latijn Saturnalia, werd gevierd op 17 december. Het was een feestdag ter ere van de god Saturnus.
Iedereen nam deel aan deze feestdag en het openbare leven in het Romeinse rijk viel zowat stil. Uiteraard brachten de Romeinen op die dag offers aan de god Saturnus, een god die volgens de Romeinen welvaart in het rijk had gebracht. Merkwaardig aan de Saturnaliën was het feit dat de slaven voor één dag hun meester niet moesten dienen. Op het feest van Saturnaliën werden de rollen omgekeerd en bedienden de meesters hun slaven. Ook deelden de Romeinen geschenken uit aan familieleden en vrienden, net zoals wij dit doen met Kerstmis.
Lupercalia – Naakt door de straten
Andrea Camassei
Dit was een Romeins feest ter ere van de god Lupercus. Lupercalia was een van de oudste Romeinse feesten en werd gevierd op 15 februari. Oorspronkelijk was Lupercalia waarschijnlijk een reinigingsfeest dat ten tijde van de republiek en het keizerrijk evolueerde tot een vruchtbaarheidsfeest.
De feestelijkheden vonden plaats in de Lupercal, de grot waarin volgens de overlevering Romulus en Remus, stichters van de stad Rome, door een wolvin werden gevoed en grootgebracht. Priesters offerden in deze grot geiten en jonge honden aan de god Lupercus. Daarna sneden jonge mannen de geitenhuiden in stukken. Met een deel van deze huiden bedekten ze hun lichaam, maar ze sneden er ook een soort zwepen van. Vreemd genoeg renden de jongelingen daarna halfnaakt door de straten en gebruikten hun ‘zwepen’ om het publiek te geselen. Dat was niet boosaardig bedoeld, want zo’n zweepslag zou immers vruchtbaarheid en voorspoed brengen…
Veneralia – Feest voor de vrouwen
Peter Paul Rubens
Het feest van Veneralia was een gelegenheid waar de Romeinse vrouwen dagenlang naar uitkeken. Op die dag mochten ze immers voor één keertje de baden betreden waarin normaal alleen mannen mochten komen. De Romeinen vierden Veneralia op 1 april. Het was een feest ter ere van de godin Venus Verticordia, godin van schoonheid en liefde. Ook de godin Fortuna Virilis, de Romeinse godin van het lot, werd op die dag in de bloemetjes gezet. Die ‘bloemetjes’ mag je letterlijk nemen, want de Romeinse vrouwen haalden op het feest van Veneralia de sieraden van de standbeelden van beide godinnen, wasten de beelden en versierden ze daarna opnieuw met sieraden en rozen. De vrouwen wasten zichzelf daarna in de openbare baden, terwijl ze bloemenkransen van mirte op hun hoofd droegen. Veneralia was voor de Romeinse vrouwen een unieke gelegenheid om goddelijke hulp in te roepen als de relatie met hun echtgenoot in het slop zat.
Parilia – Vruchtbaarheid van de kuddes
Joseph-Benoît Suvée
De Romeinen vierden het festival Parilia op 21 april. Parilia was een herdersfeest, gewijd aan het godenpaar Pales, de beschermers van kudden en schapen. Op de dag van Parilia deelden de Vestaalse Maagden (priesteressen van de godin Vesta) stro, paardenbloed en de as van ongeboren kalveren uit. Hiermee konden de herders hun stallen en kudden ritueel reinigen en zalven. Tijdens het festival van Parilia sprongen de herders drie keer over een vreugdevuur om de rituele reiniging te voltooien. Uiteraard werd er daarna flink gegeten en gedronken op een feestmaaltijd in open lucht.
Fornacalia – Ode aan ovens
Jean-François Millet
In het oude Rome waren zelfs ovens goed genoeg om er een festival voor te organiseren. Het feest van Fornacalia was gewijd aan de ‘fornices’: Romeinse ovens waarin het graan werd gedroogd. De dag waarop Fornacalia werd gevierd, werd afgekondigd door de leider van de religieuze vereniging waartoe men behoorde.
Parentalia – Festival voor de doden
Tijdens de Parentalia, een festival dat negen dagen duurde, eerden de Romeinen hun overleden voorouders. De Parentalia begonnen op 13 februari en eindigden op 20 februari. Gedurende het festival legden de Romeinen offerkransen, viooltjes, zout, vruchten, in wijn gedrenkt brood en andere giften op de graven van de doden. Uiteraard werd er ook gebeden voor de zielen van overleden familieleden.
Op 21 februari werd het feest van de Feralia gevierd, een dag waarop het hoofd van de familie als een ware exorcist boze geesten verdreef. De dag nadien, op 22 februari, viel het feest van Caristia. Op Caristia kwam de familie bijeen en werd er naar hartenlust gegeten en gedronken. Het was een ideale gelegenheid om familieruzies op te lossen. Nog een dag later, op 23 februari, vierden de Romeinen de Terminalia. Dit was een festival ter ere van de god Terminus, de god van de grenzen. Voor deze gelegenheid versierden de Romeinen de grensstenen en grenstekens van hun landgoederen.
Lemuria – Boosaardige geesten verdrijven met bonen
Het festival van de Lemuria vond plaats op 9, 11 en 13 mei. Tijdens de Lemuria werden ronddolende boosaardige geesten (de zogenaamde Lemures) uit de huizen verdreven met bepaalde rituelen en exorcisme. Vreemd genoeg gebeurde dit door bonen te offeren aan de boze geesten. De Vestaalse Maagden droegen ook hun steentje bij aan het festival: zij gebruikten de eerste tarwe van het seizoen om ‘heilige’ zoute cake te bakken voor iedereen die aan het festival deelnam.
Floralia – Een vrolijk feest
Zoals de naam al doet vermoeden, was de Floralia een festival met bloemen. De Floralia was het feest ter ere van de godin Flora, een Romeinse godin die over de bloemen en planten ‘ging’. Haar feest duurde een week, van 29 april tot 3 mei. Het ging er vrolijk aan toe tijdens de Floralia. Gedurende het festival werden ook de Ludi Florales of ‘Bloemenspelen’ gehouden, met tal van theateropvoeringen en circusvoorstellingen.
Equus October – Paardenkop voor de God Mars
Johann Jaritz /CC BY-SA 3.0/wikimedia
Het feest van Equus October of ‘Oktoberpaard’ ging door op de dag van de volle maan in oktober. Op Equus October vierden de Romeinen de god Mars, de god van de oorlog. Op die dag hielden de Romeinen wedrennen met strijdwagens die door twee paarden getrokken werden. Het rechterpaard van de winnende strijdwagen moest zijn overwinning met het leven bekopen: dit paard werd gedood en geofferd aan Mars. Met het afgehakte hoofd en de staart van het dier voerden priesters allerlei religieuze rituelen uit. De Vestaalse Maagden mochten een deel van het bloed houden, waarmee ze later (lekkere?) cake maakten.
Bona Dea- Romeins festival exclusief voor vrouwen
Bona Dea was verschillend van de andere Romeinse festivals omdat het enkel en alleen een feest voor vrouwen was. Het feest werd gevierd in het begin van december, ter ere van de godin Bona Dea, die natuur en vruchtbaarheid als ‘specialiteit’ had .
Op die dag kwamen de voornaamste vrouwen van Rome samen in het huis van de hoogste gezagsdrager (de consul), zonder dat er mannen in de buurt waren. Wat er precies gebeurde op het feest van Bona Dea, is geheim gebleven. De vrouwen die aanwezig waren, mochten er niet over praten. Geruchten deden de ronde over dierenoffers, wijn drinken, muziek spelen en dansen.
Toen in het jaar 62 voor Christus het feest van Bona Dea doorging in het huis van Julius Caesar, wist ene Publius Clodius verkleed als vrouw binnen te dringen. Hij wilde Caesars vrouw Pompeia Sulla ontmoeten, met wie hij een geheime relatie had. Hij werd ontmaskerd en moest terechtstaan voor godslastering. Publius werd uiteindelijk vrijgesproken, maar hij had een groot schandaal veroorzaakt in Rome. Als gevolg hiervan scheidde Julius Caesar enige tijd later van zijn vrouw.
Meer lezen over het oude Rome?
- 10 weetjes over gladiatorengevechten en gladiatoren
- 10 Beroemde Gladiatoren
- 10 weetjes over het Romeinse colosseum
- 10 Weetjes over Pompeii
- Arminius en de slag bij het Teutoburgerwoud – 10 weetjes
- Spartanen – 10 Weetjes over deze brute strijders
- Keizer Caligula
- Romeinse Goden
- 10 Weetjes over Cleopatra
- 10 Weetjes over Julius Caesar
- Top 10 Gestoorde Koningen en Koninginnen in de Geschiedenis
