Een chimaera is een mythologisch wezen uit de Griekse mythologie. Of je het nu met een k, (Kimera) of met een zachte g uitspreekt (ggimera), de officiële spelling is Chimaera, oftewel Χίμαιρα in het Oud Grieks. Een Chimaera is een monsterachtig wezen dat vuur spuwt, maar het is geen draak! Hoe het er wel uitziet, zullen we later beschrijven, want de originele Griekse Chimaera staat op nummer één op deze lijst. Wat staat er dan op nummer tien tot twee?
Het woord chimaera wordt tegenwoordig ook wel gebruikt om het ‘concept’ van een chimeara aan te duiden. Dat wil zeggen, het idee van één wezen dat opgemaakt is uit verschillende andere (ons bekende) wezens. Een andere term voor zulke wezens is een ‘hybride’. Welke andere fantastische wezens zijn er (volgens mythologie) nog allemaal op onze aarde aanwezig, die karakteristieken delen van doorsnee wezens? Welke hybriden spoken rond in de nacht, of in de onderwereld?
We kennen natuurlijk draken, maar dit zijn simpelweg uit de klauwen gegroeide hagedissen. Geen samenstelling van verschillende dieren, in elk geval, en zeker niet zo divers in samenstelling als de Griekse Chimera, of de nummer twee op deze lijst! Welke wezens zijn dan wel chimaera? We zullen zien…
Mocht je afvragen hoe we deze lijst gerangschikt hebben, hier mijn antwoord: magie. Overigens hebben we in deze lijst even alle mens-beest combinaties terzijde gelaten. Er zijn namelijk zoveel chimaera-achtige wezens die delen mens combineren met andere dieren, dat we dachten dat dit onderwerp zijn eigen lijstje verdient.
10. Ammit – Croco Hippo Leeuw
Ammit is de ‘verslinder’ of de ‘zielen-eter’ (soms Ammut of Ahemait) en het is een demon uit de oude Egyptische Mythologie. Natuurlijk is Ammit een vrouw, want ja, vrouwen zijn meestal (hoewel niet altijd) de ‘slechte invloed’ in mythologieën. Bijzonder aan Ammit, naast haar onverzadigbare honger naar mensenzielen, was haar uiterlijk. Ze was namelijk deels leeuw, deels nijlpaard en deels een krokodil. Mocht de lezer hier niet bewust van zijn, een nijlpaard heeft het imago een schattig wezen te zijn, maar in feite zijn het zeer gevaarlijke dieren, en bovendien vrij agressief als je in hun buurt komt. De oude Egyptenaren wisten dit, ze deelden immers de Nijl met Nijlpaarden (vandaar wellicht de naam…?), en Egyptenaren van gezond verstand kozen derhalve niet voor niets deze set aan wezens voor een demon als Ammit. Stuk voor stuk moordenaars, en niets was minder toepasselijk voor een demones die je ziel letterlijk verdoemde voor alle eeuwigheid!
Ammit leefde in de verhalen nabij de Schalen der Recht, in Duat. Voor degene die niet op hebben gelet tijdens geografie-lessen, Duat lag in de Egyptische onderwereld (vermoedelijk kan je er niet met een gewone lijndienst naar toe vliegen). Het verhaal wil dat, in de Hal van twee Waarheden, Anubis het hart woog van de zojuist overledene. Het contragewicht was een veer van Ma’at, de godin van de Waarheid, en als iemands hart te zwaar was, en derhalve niet puur, dan mocht Ammit de ziel verorberen. Daarmee werd de ziel voor eeuwig rusteloos, en er was geen einde aan deze rusteloosheid. Vandaar ‘eeuwig’. Ammit werd niet vereerd maar gevreesd (geen wonder), en we zullen zien dat deze tendens zich voortzet. De algemene les: Chimaera-achtige wezens zijn er om te vrezen en voor te schuilen.
9. Hippocampus – zee-paarden
De Hippocampus (soms Hippokampoi, van Hippo (paard) en Kampo (monster)) is een zeemonster dat origineel zowel voorkomt in de oude Griekse als wel de Fonetische mythologie. De naam is echter puur Grieks, en deze term wordt, verwarrend genoeg, tegenwoordig ook gebruikt voor iets totaal anders, namelijk een klein deel van het brein.
De Hippocampus van de mythologie was een paard van voren, en een visachtige creatie van achter. We weten weinig van de Hippocampi wezens, maar uiteraard wel een klein beetje. Zo schreef Homerus, een beroemde schrijver uit de Oudheid, over Hippocampi. Hij schreef (vrij vertaald) dat Poseidon, de god van de zee, een strijdwagen had die werd voortgetrokken door Hippocampi. Apollonius van Rhodes beschrijft deze wezens als paarden die uit de zee herrijzen en over de woestijn galopperen.
Biologen onder ons vragen zich wellicht af of het een zeevis is of een vis uit de binnenwateren. Beide, blijkt uit mythologie. Het verschil tussen beiden was niet zo belangrijk in het oude Griekenland, en dus zagen ze geen moeilijkheden met een mythologisch wezen dat zowel op land, als in zout en zoet water kon verblijven.
Door de eeuwen heen is de symbolische kracht van de Hippocampus sterk gebleven, vooral omdat het veel gebruikt werd in heraldiek (de versiering van familiewapens en dergelijke). Nog recentelijker, het vliegtuig bedrijf Air France gebruikt de Hippocampus als beschermheilige op hun motoren.
8. Pegasus – nog meer paarden
Pegasus, wie kent hem niet? Het vliegende paard. De strijdros van Hercules, volgens sommige verhalen (en volgens Disney). Inderdaad, we blijven even hangen op paarden (zie Hippocampi), maar ruilen de zee in voor het luchtruim. Pegasus is namelijk een hybride wezen dat zowel een paard is, als een vogel. Overigens is Pegasus een hengst, en bijna altijd afgebeeld als spierwit. Hij is geboren uit Poseidon, de zeegod met de Hippocampi als strijdrossen, vandaar komt dus de invloed van paardenbloed. De vliegkunst (en vleugels) komen van Medusa, het monster met de slangen op haar hoofd. We gaan even niet verder in op de reden waarom Poseidon en Medusa elkaar ‘intiem’ kenden. Dergelijke trivialiteiten doen er niet toe in mythologie, en overigens, de Griekse mythologie is vol met merkwaardige voortplantingsverhalen (zie bijvoorbeeld het lijstje met Griekse goden).
Hoe het ook gebeurde, Medusa gaf het leven aan Pegasus en zijn broer Chrysaor (een gewone man, nota bene!). Tijdens de geboorte werd Medusa onthoofd door Perseus, en sommige sagas vertellen dat dit daadwerkelijk de reden was waarom Pegasus en zijn broer werden geboren. Veel moederliefde hoefde Medusa in ieder geval niet te tonen aan haar mensenkind en veulen…
Door de jaren heen heeft Pegasus vele beladen betekenissen gekregen, als symbool en icoon. In het begin was hij vooral het boegbeeld voor wijsheid, maar in de Renaissance veranderde dat in poëzie en de voorloper van inspiratie voor dichters. En voor Disney was Pegasus de trouwe hondachtige metgezel van Hercules. Of de koppige oorspronkelijke Pegasus met dat beeld zou hebben ingestemd…
7. Serafim – Brandende vogel-slangen
Serafijn, Serafim of Seraf zijn engelen. Hemelse wezens met vleugels en een menselijk uiterlijk. Toch? Nou ja, zo kennen wij ze tegenwoordig, maar oorspronkelijk….
Het woord Serafin komt vermoedelijk van het oud Akkedische woord sarapu (branden) en Oud Egyptische woord srf (warm zijn). Het merkwaardige is dat deze wezens, zoals ze genoemd worden in de Boeken Nummeri en Deuteronomium van de Thora, geenszins de lieve naakte baby-cherubijnen zijn die wij kennen van Renaissance kunstwerken. In die oude werken zijn Serafim ‘nachash’ oftewel slangen. Enkele afwijkingen echter: ze kunnen vliegen en praten (of zingen, wat je wil). We kunnen in ieder geval met zekerheid zeggen dat Serafim geen mensen zijn. Hoewel ze misschien wel lijken op mensen in de hedendaagse kunst en cultuur, hebben ze origineel dus iets slang-achtigs, en bovendien zes vleugels (derhalve zijn het biologisch geleedpotigen, in dezelfde categorie als krabben, schorpioenen en duizendpoten). Soms zijn deze vleugels reptiel-achtig (een beetje als draken). In ieder geval is het niet juist om ze menselijk te noemen, het zijn namelijk wezens die boven de mensheid staan. En een hybride vorm van allerlei soorten wezens die we op aarde vinden. Wellicht heeft God in zijn creatie ideeën opgedaan aan zijn Serafim?
6. Fravashi
Faravahar is een van de meest bekende symbolen uit de Zoroastrische mythologie, in de tijd dat dit nog een staat-religie was in oud Iran (het oude Perzische rijk, lang lang geleden). Het symbool wordt tegenwoordig gebruikt als representatie voor de Iraanse natie, maar het symbool stond origineel voor de Fravashi, een soort van beschermengel. Een Fravashi was namelijk een bescherm-geest die de ziel van een persoon de materiele wereld in stuurt om deel te nemen aan de strijd tussen het Goede en Kwade.
Het uiterlijk van Fravashi is nogal mysterieus, en er is geen algemeen geaccepteerde representatie van een Fravashi, maar het algemene geloof is dat ze wel lijken op het symbolische beeld Faravahar. Het is dus een soort van vogel-achtige persoon. Merkwaardig echter is dat het woord fravashi onmiskenbaar vrouwelijk is, terwijl het symbool faravahar onmiskenbaar mannelijk is. Al met al, een erg mysterieus wezen dus, en een hybride van iets… en iets anders.
[criteo]5. Griffioen
Wie Harry Potter boeken heeft gelezen, kent de Griffioen al. Het is een van de meest bekende mythische Chimaera, en een van de weinigen die niet zozeer gruwelijk, maar vaak ‘statig’ overkomt in de mythische traditie. Een Griffioen is een wezen met het lichaam, staart en achterpoten van een leeuw, het hoofd en de vleugels van een adelaar, en de voorpoten van deze adelaar. Traditioneel was de leeuw de koning der dieren, en de adelaar de koning van de vogels, en dus is de Griffioen… de keizer, min of meer. Het is tevens vaak een beschermer van schatten en onschatbare prijzen en bezittingen. Verder is het meestal een wijs dier, en derhalve zijn er weinig ‘doldwaze’ avonturen te vertellen over Griffioenen. Ze zijn simpelweg te slim om zich in zulke triviale avonturen te laten meeslepen.
4. Ganesha –meerdere olifanten in één?
Ganesha (ook wel Ganapati of Vinayaka) is een van de meest verafgode godheden in het Hindi goden-pantheon. Je vindt zijn afbeelding verspreid over heel India, en er zijn zelfs sekten die zich specialiseren op het adoreren van deze godheid. Daarnaast is Ganesha ook doorgedrongen in andere religies, zoals het Janisisme en het Boeddhisme. Wie is deze Ganesha dan? Ganesha is een olifant-hoofdig wezen en is de god van beginselen (vandaar dat hij wordt aangeroepen aan het begin van rituelen of ceremonies).
Zijn uiterlijk is dus dat van een olifanten hoofd, maar daar houdt het niet bij op. Sommige afbeeldingen van hem geven namelijk maarliefst vijf olifant-hoofden weer, genoeg om een plekje in deze lijst te verdienen. Daarnaast heeft hij vaak slechts één slagtand, een soort éénhoornige olifant dus. Het aantal armen is veelal fluctuerend (handig) maar het is meestal tussen de twee en zestien stuks! Daarnaast heeft hij af en toe een derde oog, en meestal een of meer slangen om zich heen gedrapeerd. Hij is meestal rood in kleur, tenzij hij een meditatie ‘begint’, dan is hij doorgaans blauw. Al met al dus een vrij diverse en chimaera-achtige godheid, deze Ganesha.
3. Surma – Hondslang uit het hoge Noorden
Na al die mythische wezens uit warme landen wordt het tijd voor een koelere regio. Surma is een karakter uit Finland, uit de Finse mythologie, om precies te zijn. Surma is net als bijna alle andere Chimaera die we tot dusver de revue hebben laten passeren, een gruwelijk monster, en zijn enige taak is gewelddadige dood te bewerkstelligen. Dat, en de poorten van de Tuonela te beschermen. De Tuonela is natuurlijk de Finse onderwereld.
Afijn, Surma kan je herkennen aan zijn uiterlijk: dat van een grote hond met een slangenstaart. Oh, en hij kan je in steen veranderen (tintje Medusa, dus). Het Finse woord Surmata komt van deze Chimaera af, het betekent namelijk ‘doden’ of ‘slachten’.
2. Ao Ao – Schapen met pit
De Ao Ao is vermoedelijk het meest onbekende en vreemde wezen van deze lijst. Dit dier komt uit de Guarani mythologie. Guarani is een inheems volk uit Zuid Amerika, rondom Paraguay (maar verspreid over een groter gebied dan dat). De Ao Ao is een van hun mythische wezens, en het is een monster dat lijkt op een schaap maar dan met gevaarlijk scherpe en lange slagtanden. De naam Ao Ao komt van de strijdkreet van dit dier. Als het namelijk op slachtoffers jaagt, dan roept het ‘ao ao ao’. Dat is goed om te weten, want het dier is niet erg vriendelijk.
De Ao Ao staat bekend om haar ongelofelijke reproductie vermogen en het is daarom soms wel gezien als de geest van voortplanting. De Ao en zijn kroost beschermen de heuvels en bergen van diens habitat, en daar ze mensen als hun enige prooi herkennen, zijn ze niet erg goed in combinatie met een groep Guarani woningzoekenden. Wanneer ze hebben besloten een mens te verorberen, zijn ze niet te stoppen, en zullen ze dag en nacht doorjagen tot ze de persoon hebben opgepeuzeld. In een boom klimmen heeft dus geen zin, de Ao zal simpelweg wachten tot je eruit valt van pure ellende. De enige manier van ontsnappen is om in een palmboom te klimmen. Jazeker, een palmboom, omdat een palmboom namelijk een onbekende maar overtuigende kracht bezit die de Ao Ao doet wegjagen. Mocht je jezelf in een situatie vinden waarin een Ao je achtervolgt, zoek dus de dichtstbijzijnde palmboom op.
1. Griekse Chimaera – Dé Chimaera
In het oude Griekenland was er een mythe over dé Chimaera van Lycia, een regio die nu ongeveer samenvalt met grote delen van Turkije. Deze Chimaera had het uiterlijk van een leeuw, maar doorgaans een bokkenhoofd op zijn rug, en een staart met de kop van een slang. De Chimaera is de nazaat van Typhon, het dodelijkste monster uit de Griekse mythologie en de ‘vader van alle monsters’, en Echidna, eveneens een van de dodelijkste monsters en de corresponderende ‘moeder van alle monsters’. Broers en zussen van de Chimaera zijn Cerberus, de driekoppige hellehond (die overigens een slangenstaart en leeuwenklauwen had), en de Hydra (veelhoofdige monster uit de mediterrane zee).
Om een volledige beschrijving te krijgen van de Chimaera laten we beter de oude Griekse schrijvers aan het woord. Zo schreef Homerus in zijn Illiad (vrij vertaald) “een onsterfelijke creatie, niet menselijk, van voren een leeuw, van achteren een slang, en een geit in het midden, vuurspuwend en al”.
Dit is dus de oorspronkelijke Chimaera, het hybride monster dat de naam kreeg, en later alle andere hybride monsters een naam zou geven. Met deze hybride sluiten we deze lijst af.
Maar een hoop Chimaera-achtige dieren zijn niet in deze lijst voorgekomen, ondanks dat we ons best hebben gedaan om een mooie weergave van kleurrijke dieren te representeren. Mocht je er eentje missen, voeg hem vooral toe in de commentaren hieronder, we zijn allemaal wel benieuwd naar nog meer merkwaardige hybride monsters!
Vergelijkbare lijstjes
- Beroemde Draken
- 10 Chimaera
- Mythische dieren
- 10 Paashaas Weetjes
- 10 Mysterieuze Monsters>
- 10 Beroemde Reuzen
- 10 Dieren die vroeger gigantisch waren
- 10 Landen met een vreemd Nationaal dier
- 10 Zeemeermin weetjes
- 10 Eenhoorn weetjes
- 10 tandenfee weetjes
- 10 Nederlandse volksverhalen
- Monster van Loch Ness – 10 weetjes
- Oorsprong van Sprookjes
5 reacties
het wezen in harry potter is een hippogrief geen griffioen
jeeeee iemand uit mijn nerd leger
Net als ik!!!!
Het boek van homerus heet de illias niet illiad
Het wezen van HP is een hyppogrief (half paard half adelaar), een griffioen is half leeuw half adelaar