Mineralen zijn vaste materialen die in de vrije natuur voorkomen. Ze kunnen uit één stof bestaan, maar meestal bevatten ze meerdere elementen. Sommige mineralen bezitten een prachtige kristalvorm of vertonen schitterende kleuren. Zo heeft pyriet bijvoorbeeld een mooie goudkleur en ziet cinnaber er felrood uit. Het zijn gegeerde verzamelobjecten, waar mineralenliefhebbers soms lange tijd naar zoeken. Hoe mooi en kostbaar sommige mineralen ook zijn, vele ervan bevatten gevaarlijke stoffen en zijn uitermate giftig. Er bestaan mineralen die onder meer orgaanfalen, longziekten, hart- en vaatziekten en kanker veroorzaken. Asbest, verantwoordelijk voor longkanker, is hiervan een sprekend voorbeeld. Hieronder een lijstje van de 10 dodelijkste mineralen ter wereld.
Tip: lees ook onze top 10 van hardste mineralen.
10. Chalcanthiet
Didier Descouens /wikipedia
Chalcanthiet is een verbinding van kopersulfaat en water (gehydrateerd kopersulfaat). Het mineraal is groen, groenblauw of blauw van kleur en kan gemakkelijk opgelost worden in water. Chalcanthiet wordt gebruikt voor de extractie van koper en is dus een kopererts. Het is vooral het aanwezige koper dat het mineraal zijn giftige eigenschappen bezorgt. Acute kopervergiftiging is de oorzaak van lage bloeddruk, overgeven en geelzucht. Een chronische kopervergiftiging tast de nieren en de lever aan.
9. Stibniet
Didier Descouens /wikipedia
Stibniet, ook wel antimoniet genoemd, bestaat uit een verbinding van antimoon met zwavel (antimoonsulfide). Het ziet er donkergrijs of zwart uit met een metaalglans. Soms komt stibniet voor in de vorm van prachtige straalvormig uitwaaierende kristallen. Het is een belangrijke bron van het element antimoon. Antimoon wordt gebruikt in de halfgeleiderindustrie en voor de productie van accu’s. Vroeger paste men antimoon ook wel toe in cosmeticaproducten, voornamelijk voor oogmake-up. Hoe mooi de kristallen van stibniet ook mogen zijn, het hoofdbestanddeel antimoon is zeer giftig. Blootstelling aan antimoon via de ademhaling of door inname kan diarree, overgeven, maagzweren, hart- en longproblemen veroorzaken.
8. Asbest
Asbest is eigenlijk een verzamelnaam van verschillende in de natuur voorkomende mineralen die het element silicium bevatten (silicaten) en die uit microscopisch kleine vezels zijn opgebouwd. Deze zeer kleine vezels breken gemakkelijk en verspreiden zich snel in de lucht. Asbest is een delfstof afkomstig uit onder meer Zuid-Amerika, Canada en Rusland. Het materiaal werd al eeuwen gebruikt omwille van zijn brandwerende en vuurbestendige eigenschappen, tot de toepassing ervan op het einde van de 20ste eeuw in de meeste landen werd verboden. Asbest is echter nog steeds aanwezig in dakbedekking, schoorsteenpijpen, riolen en dergelijke meer.
De microscopisch kleine vezels zetten zich bij inademing vast in de luchtwegen en longblaasjes. Langdurige blootstelling kan leiden tot asbestose (een vorm van stoflong), longontstekingen en longkanker. Tegenwoordig tracht men asbesthoudende producten in oude gebouwen op een zo veilig mogelijke manier te verwijderen.
7. Torberniet
Didier Descouens /wikipedia
Dit is een mineraal dat onder meer koper, uranium en fosfor bevat. Het heeft een groene kleur en komt voor in een mooie kristalvorm. Het lijkt op een gegeerd mineraal om te verzamelen, maar de aanwezigheid van het element uranium verraadt al dat torberniet radioactief is. Torberniet komt voor in uraniumhoudende gesteenten in de vrije natuur. Uit het mineraal komt ook het gevaarlijke radioactieve radongas vrij. Vele verzamelaars laten zich verleiden door het mooie groene kristal, maar het is zeker niet aan te raden om dit gevaarlijke mineraal zonder bescherming thuis in je vitrinekast te leggen.
6. Cinnaber
JJ Harrison/wikipedia
Het felrood gekleurde mineraal cinnaber bestaat uit een verbinding van kwik met zwavel (kwiksulfide of HgS). Cinnaber is een belangrijke bron voor de extractie van kwik. Men treft het mineraal vooral aan in de Filippijnen, Spanje, Italië, Egypte en de Verenigde Staten. Omwille van de dieprode kleur werd cinnaber al vanaf de oudheid gebruikt om er verf of cosmeticaproducten van te maken. Tegenwoordig dient cinnaber, omwille van de giftige eigenschappen, alleen nog maar om er kwik uit te winnen. Kwik is en blijft een erg gevaarlijke stof. Langdurige inademing van kwikdamp veroorzaakt schade aan het zenuwstelsel en de nierfunctie.
5. Galena
Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0
Het wordt ook wel loodglans of galeniet genoemd, het mineraal galena. De chemische samenstelling bestaat uit een verbinding van lood en zwavel (loodsulfide of PbS). Het mineraal komt voor in de vorm van glinsterende zilverachtige kubusvormige blokjes. Galena is een van de meest voorkomende loodertsen in de wereld. De belangrijkste vindplaatsen treft men aan in Duitsland, Engeland, Canada en Australië. De aanwezigheid van lood maakt het mineraal gevaarlijk. Lood stapelt zich op in het lichaam en bereikt op de duur toxische concentraties. Loodvergiftiging door galena beïnvloedt de werking van het hart, de nieren en het zenuwstelsel. In heel ernstige gevallen heeft dit de dood tot gevolg.
4. Hutchinsoniet
Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0
Hutchinsoniet werd genoemd naar de befaamde Britse mineraloog Arthur Hutchinson. Het is een zeldzaam mineraal, meestal gevonden in gesteenten in de buurt van hydrothermale bronnen. Hutchinsoniet bevat niet minder dan 3 erg gevaarlijke en zeer giftige metalen: lood, arseen en thallium. Langdurige blootstelling aan dit mineraal heeft onder meer haaruitval, schade aan het zenuwstelsel en kanker tot gevolg. Thalliumzouten zijn extreem giftig en worden gebruikt in insecticiden en rattenvergif.
3. Orpiment
Géry PARENT/wikipedia
De verbinding van arseen met zwavel noemt men arseensulfide of orpiment. Het mineraal kan doorzichtig of doorschijnend zijn en varieert in kleur van citroengeel tot bruingeel. Ook dit mineraal is vooral te vinden in de omgeving van warmwaterbronnen. Het werd in de oudheid veel gebruikt als kleurstof. Tegenwoordig vindt orpiment vooral toepassingen in de halfgeleiderindustrie. De aanwezigheid van arseen maakt het mineraal erg giftig. Langdurige blootstelling aan arseen veroorzaakt long-, huid- en leverkanker.
2. Riebeckiet
© Raimond Spekking / CC BY-SA 4.0 (via Wikimedia Commons)
Het was de Duitser Emil Riebeck die zijn naam gaf aan riebeckiet, een mineraal dat als voornaamste elementen ijzer, silicium en natrium bevat. Het heeft een zwarte, blauwe of donkergroene kleur. Riebeckiet komt voor in een aantal varianten, waaronder het blauwe crocidoliet. Deze variant wordt ook wel ‘blauwe asbest’ genoemd en staat bekend als de gevaarlijkste vorm van asbest.
1. Arsenopyriet
Rob Lavinsky, iRocks.com – CC-BY-SA-3.0
Arsenopyriet bestaat uit een chemische verbinding van arseen, ijzer en zwavel. Het mineraal is ondoorzichtig, met een staalgrijze of witte kleur en een metallische glans. Vindplaatsen zijn onder andere China, Mexico, Zweden, Duitsland en Engeland. Het is het belangrijkste erts waaruit arseen gewonnen wordt. Omdat het mineraal arseen bevat, moet het met uiterste voorzichtigheid behandeld worden. Chronische blootstelling aan arseen leidt tot kanker. Bovendien is arseen erg schadelijk voor het milieu.
Meer lijstjes over materialen, metalen en metalen
- 10 Dodelijkste mineralen
- 10 Zeldzaamste edelstenen op aarde
- 10 minst voorkomende scheikundige elementen
- 10 Materialen met de hoogste dichtheid
- 10 Hardste mineralen op aarde
- 10 Sterkste metalen die van nature op aarde voorkomen
- 10 Meest voorkomende elementen in het menselijk lichaam
- Dodelijkste Giffen
1 reactie
maak een keer een top 10 over minst voorkomen mineralen op aarde