Een telescoop wordt gebruikt om hemellichamen te bestuderen. Het is niet helemaal duidelijk wie de telescoop heeft uitgevonden. De meeste historici nemen echter aan dat de Nederlandse Hans Lippershey de uitvinder was. Hij werkte als lenzenmaker en knutselde in het begin van de 17de eeuw een soort primitieve telescoop in elkaar. Galilei Galileo was de eerste om de pas ontwikkelde telescoop te gebruiken om naar de nachtelijke hemel te kijken, en ontdekte zo de Melkweg en tal van andere hemellichamen. Tegenwoordig gebruiken astronomen flink uit de kluiten gewassen telescopen die de hemel afspeuren naar allerlei soorten straling, ook röntgenstraling, infraroodstraling en radiogolven. Een belangrijke eigenschap van een telescoop is de zogenaamde apertuur: dit is de licht doorlatende opening van het instrument. Hieronder een beschrijving van de 10 grootste telescopen op de wereld.
10. MMT
Pyronordicman/wikimediacommons
Happa/wikimediacommons
Op Mount Hopkins in Arizona, Verenigde Staten, bevindt zich het MMT Observatory. De telescoop van het MMT bezit tegenwoordig één spiegel met een diameter van 6,5 meter. Vanaf zijn oprichting in 1979 tot in 1998 was de MMT-telescoop voorzien van 6 kleinere spiegels, omdat het oorspronkelijk niet mogelijk was om één spiegel te vervaardigen met een dergelijke grote diameter. Het MMT Observatory wordt geleid door de universiteit van Californië en het Amerikaanse Smithsonian Institution.
9. Magellan Telescopes
Jan Skowron/wikipedia
De Magellan Telescopes bestaan uit twee optische telescopen, Baade en Clay, met een apertuur van 6,5 meter. Ze bevinden zich in Chili en maken deel uit van het Las Campanas Observatory. De toestellen werden respectievelijk in gebruik genomen in 2000 en 2002. Een consortium van Amerikaanse wetenschappelijke instellingen heeft de leiding over het observatorium. Telescoop Baade werd genoemd naar de Duitse astronoom Walter Baade. De zakenman en filantroop Landon T. Clay gaf zijn naam aan de tweede telescoop.
8. Gemini North en Gemini South
Mailseth/wikimediacommons
Het Gemini Observatory omvat twee telescopen: Gemini North op Mauna Kea in Hawaï, en Gemini South in Cerro Pachón, Chili. Met beide telescopen samen kan vrijwel de volledige hemel van het noordelijk en zuidelijk halfrond worden geobserveerd. Beide telescopen bezitten een apertuur van 8,1 meter. Het Gemini Observatory wordt geleid door een consortium van Amerikaanse, Canadese, Braziliaanse, Chileense en Argentijnse wetenschappelijke instellingen.
7. Very Large Telescope (VLT)
ESO
De VLT of Very Large Telescope bevindt zich in de Atacamawoestijn in Chili. In feite gaat het hier niet over één telescoop, maar over 4 individuele telescopen die met elkaar kunnen samenwerken om de hoogst mogelijke resolutie te verkrijgen. Ze behoren alle tot het Paranal Observatory. De telescopen dragen de namen Antu, Kueyen, Melipal en Yepun en bezitten een apertuur van 8,2 meter. De locatie in de Chileense Atacamawoestijn werd speciaal gekozen omwille van de heldere hemel en de droge lucht.
6. Subaru Telescope
Denys/wikimediacommons
De Subaru Telescope behoort tot de National Astronomical Observatory of Japan, maar is gebouwd op de uitgedoofde vulkaan Mauna Kea op Hawaï op een hoogte van 4.139 meter. Op dezelfde lokatie staan ook de Keck telescopen (later in de lijst). De apertuur van de Subaru Telescope bedraagt 8,2 meter. De telescoop zag het eerste licht op 28 januari 1999.[1] Hij is geoptimaliseerd voor waarnemingen in zichtbaar en infrarood licht.
5. Large Binocular Telescope
NASA
Wars/wikimediacommons
Op Mount Graham in de Amerikaanse deelstaat Arizona bevindt zich de Large Binocular Telescope of LBT. Hij behoort tot het Mount Graham International Observatory. De telescoop werd gebouwd op een hoogte van 3300 meter. De LBT bevat twee optische spiegels, elk met een apertuur van 8,4 meter. Beide spiegels staan 14,4 meter van elkaar. Door het gebruik van twee spiegels bereikt men hetzelfde effect als dit van één spiegel met een apertuur van 11,8 meter. De San Carlos Apache Indianenstam protesteerde fel tegen de bouw van de telescoop op Mount Graham, omdat de indianen de berg beschouwen als een heilige plaats.
4. South African Large Telescope
De South African Large Telescope of SALT is de grootste telescoop in het zuidelijk halfrond. Hij bevindt zich op een heuveltop in een natuurgebied, zo’n 370 kilometer ten noordoosten van Kaapstad. De South African Astronomical Society heeft de leiding over de telescoop. De effectieve apertuur van de SALT bedraagt 9,2 meter. De spiegel is opgebouwd uit 91 segmenten, zeshoekig van vorm. De telescoop werd voltooid in 2005. Met dit instrument kan men waarnemingen verrichten van de zuidelijke hemel die met telescopen op het noordelijk halfrond niet mogelijk zijn.
3. Hobby-Eberly
De Hobby-Eberly telescoop behoort tot het McDonald Observatory in Texas, Verenigde Staten. Deze telescoop bezit een apertuur van 10 meter. De spiegel bestaat uit 91 zeshoekige segmenten. Hobby-Eberly werd in 1996 in gebruik genomen. De telescoop heeft zijn nut bewezen in het onderzoek naar planeten in verafgelegen sterrenstelsels. Hij werd onder meer ingezet voor de bepaling van de massa van een extreem zwaar zwart gat in een sterrenstelsel op maar liefst 220 miljoen lichtjaar van de aarde.
2. Keck 1 en Keck 2
NASA
SiOwl/wikimediacommons
Op Hawaï bevinden zich de twee spiegeltelescopen Keck 1 en Keck2, die samen het William M. Keck-observatorium vormen. Deze spiegeltelescopen zijn gebouwd op de top van de slapende vulkaan Mauna Kea. De locatie nabij de evenaar is ideaal voor astronomisch onderzoek. Keck I en Keck II werden respectievelijk in gebruik genomen in 1993 en 1996. Hun apertuur heeft een diameter van 10 meter. De spiegels zijn samengesteld uit 36 segmenten. Beide telescopen kunnen gekoppeld worden, wat het mogelijk maakt om beelden samen te voegen. Zakenman Howard B. Keck schonk 70 miljoen dollar aan het California Institute of Technology voor het ontwerp en de bouw van de twee telescopen.
1. Gran Telescopio Canarias
Pachango/wikimediacommons
H. Raab/wikimediacommons
De grootste telescoop ter wereld bevindt zich op het Canarische eiland La Palma. De spiegel van de Gran Telescopio Canarias is opgebouwd uit segmenten en bezit een diameter van maar liefst 10,4 meter. Hij staat op de top van een vulkanische berg, op een hoogte van 2267 meter. Aan het gigantische project werkten diverse wetenschappelijke instituten van verschillende landen mee, waaronder de Universiteit van Florida. 100 verschillende bedrijven werden ingeschakeld om de constructie tot een goed einde te brengen. In totaal werkten er meer dan 1000 mensen aan de Gran Telescopio Canarias. De grootste spiegeltelescoop op aarde werd door de Spaanse koning Juan Carlos plechtig ingehuldigd in 2009.
