Top 10 Koudste Plekken op Aarde

Het is zover: de wereld heeft een nieuwe ‘koudepool’ of nog: een nieuwe koudste plek. Na 32 jaar onderzoek van satellietbeelden heeft een team van gereputeerde NASA-wetenschappers een nieuw laagterecord vastgesteld dat onmeetbaar is op gewone thermometers. Het onderzoek werd wereldkundig gemaakt op 10 december 2013. Het record zelf werd gemeten op 10 augustus 2010. Maar waar ligt deze koudste plek, wat zijn de koudste plekken ter wereld en hoe koud is koud? Hieronder vind je het antwoord.

10. Snag, Yukon, Canada (-63°C)

Snag is een dorp langs (een zijweg van) de snelweg op Alaska. Het ligt zo’n 25 kilometer ten zuiden van Beaver Creek, in een komvormige vallei van de Witte Rivier en diens zijtakken, waaronder Snag Creek. Snag werd opgericht tijdens de Gold Rush op Klondike. In 1947, toen de recordtemperatuur van -63 graden Celsius gemeten werd, bedroeg de bevolking van Snag acht tot tien personen, een aantal bonthandelaars en vijftien tot twintig man meteorologisch personeel.

Met de temperatuur van 3 februari 1947 bezit Snag het record van de laagste temperatuur ooit gemeten in continentaal Noord-Amerika. Nochtans claimde Fort Selkirk, een dorp op zo’n 180 kilometer van Snag, een temperatuur van -65 graden Celsius. Deze meting werd echter nooit bevestigd.

9. North Ice, Groenland (-66°C)

North Ice was een onderzoeksstation van de Britse ‘North Greenland Expedition’ (1952-1954). Het bevond zich op de inlandse ijsvlakten van Groenland. Onder leiding van commandant James Simpson slaagde het station erin met een waarde van -66 graden Celsius de laagste temperatuur van Noord-Amerika te meten. De meting dateert van 9 januari 1954.

8. Klinck Onderzoeksstation, Groenland (-69,4°C)

Het Klinck onderzoeksstation ligt in de Arctische Cirkel. Het maakte op deze plaats directe observaties van temperaturen zo laag als -69,4 graden Celsius. Het station is genoemd naar de mechanicus Jay C. Klinck, die ook zijn naam gegeven heeft aan de Klick Nunatak – een van de bekendere ankerpunten in het poollandschap. Een ‘nunatak’ (van het Inuit ‘nunataq’) is immers een kale rots te midden van een ijsvlakte. De Klinck Nunatak is 1.800 meter hoog en werd ontdekt op Amerikaanse satellietfoto’s uit de periode 1966-1969.

7. Verchojansk, Rusland (-69,8°C)

Verchojansk staat bekend als de kleinste stad van Rusland. Het is een onderdeel van de autonome republiek Jakoetië en ligt aan de rivier Jana, kortbij de Noordpoolcirkel. Verchojansk heeft ongeveer 1.434 doorwinterde bewoners (volgens de Russische volkstelling van 2002). In de winter worden er gemiddelde temperaturen opgetekend van -45,4 graden Celsius. Maar lager kan dus ook. Zo is Verchojansk, samen met Omyakon (dat we hieronder zullen ontmoeten), het enige bevolkte gebied dat in januari dagelijks temperaturen onder -60 graden Celsius kan voorleggen. Gelukkig hebben ze er ook warme zomers: temperaturen boven 30 graden Celsius vormen dan geen uitzondering.

6. Ojmjakon, Rusland (-71,2°C)

Ojmjakon is een Russisch dorp gelegen op de Permafrost van Oost-Siberië. Haar 521 inwoners (een getal uit 2001) doorstaan een gemiddelde maandelijkse temperatuur van -46 graden Celsius. Dat maakt van Ojmjakon de koudste bewoonde plek ter wereld (samen met onze nummer 7, Verchojansk). Als dusdanig zijn beide dorpen ook kandidaat voor de ‘Noordse Koudepool’ – de koudste plek van het noordelijk halfrond.

De recordtemperatuur van -71,2 graden Celsius dateert van in 1924. De nochtans officieuze meting van wetenschapper Sergej Obroetsjev wordt in Ojmjakon herdacht op een gedenkbord. De meting wordt enkel overtroffen door een meting uit 1916, waarbij sprake is van een temperatuur van -81,2 graden Celsius. Deze meting werd echter nooit officieel erkend. Net als in Verchojansk zijn ook de zomers van Ojmjakon overigens behoorlijk warm. Temperatuurverschillen kunnen er zo oplopen tot meer dan 100 graden Celsius.

5. Mount McKinley, Alaska (-73,8°C)

Mount McKinley wordt door de lokale bevolking aangeduid als ‘Denali’ wat ‘De Hoge’ betekent. Met zijn 6.168 meter is de berg dan ook de hoogste piek van Noord-Amerika. Lange tijd werd Mount McKinley daarenboven aanzien als de koudste berg op aarde. In de winter duikt de luchttemperatuur er immers regelmatig naar dieptepunten van -40 graden Celsius en lager.

4. Dome A, Antarctisch Plateau (−82,5°C)

foto: Stephen Bannister

De koudste plaatsen ter wereld liggen niet aan de Noord- maar aan de Zuidpool. Met name de ijsvlakte die bekend staat als het Oost-Antarctisch Plateau is niet weg te denken uit de top vier van onze lijst. Volgens NASA-metingen kunnen de temperaturen hier op heldere winternachten dalen tot waarden onder de 92 graden Celsius. Door deze lage temperaturen en de haast totale afzondering is het Oost-Antarctisch Plateau amper bewoond en wordt het ook amper bezocht. Toch blijven wetenschappers erin slagen het gebied te onderzoeken, onder andere via Dome A.

Dome A – wat de afkorting is van ‘Doom Argus’ – is een Antarctisch plateau nabij het centrum van Oost-Antarctica. De doom ligt 4.091 meter boven de zeespiegel en is zo de hoogste ijsblok van Antarctica. Lange tijd werd Dome A dan ook beschouwd als de plek waar zich de laagste, natuurlijke temperaturen ter wereld voordeden. Er wordt immers aangenomen dat de temperatuur hier kan zakken tot dichtbij de 90 graden Celsius onder nul. De koudste luchttemperatuur ooit werd er gemeten in juli 2005 en bedroeg -82,5 graden Celsius. Dome A speelt ook een belangrijke rol in de situering van onze nieuwste koudepool en dus in de bepaling van de nummer één in onze lijst.

3. Amundsen–Scott Zuidpoolstation (-82,8°C)

Het Amudsen-Scott Zuidpoolstation is de meest zuidelijke plaats ter wereld. Het werd treffend genoemd naar Roald Amudsen en Robert Falcon Scott, die als eersten de zuidpool bereikten in 1911 en 1912. In dit station werd een recordtemperatuur gemeten van -82,8 graden Celsius in juni 2012.

2. Vostok Onderzoeksstation, Antarctica (–89.2°C)

Vostok is een Russisch onderzoeksstation. Het werd vooral bekend door de ontdekking van het Vostokmeer. Dit is tot vandaag het grootste van de meer dan 140 bekende meren verborgen onder het Antarctische ijs. Het ligt ongeveer 4.000 meter onder de Centraal-Antarctische ijskap en is zo’n 14.000 vierkante kilometer groot.

Het Vostokstation ligt 3.488 meter boven de zeespiegel en blijft tot vandaag officieel de koudepool van de wereld. De recordmeting van -89,2 graden Celsius dateert van 21 juli 1983. Het record is te danken aan een zogenaamde ‘atmosferische vortex’ (een stil hangende, koude wervelwind). Officieus deed deze wind de temperatuur bij het Vostokstation zelfs zakken tot -91 graden Celsius.

1. Fuji Ridge, Oost-Antarctisch Plateau (–93.2°C)

foto: Forestfarmer / wikicommons

Het nieuwe koude-record werd gemeten tussen de reeds vermelde Dome A en een tweede Dome, genaamd ‘Fuji’. Op 10 augustus 2010 was aan deze ‘Fuji Ridge’ de laagste temperatuur ooit te zien op NASA satellietbeelden. Echter: aangezien deze meting niet direct werd geobserveerd, maar in het kader van een langer onderzoek, gaat het hier niet om een geldig Guinness wereldrecord.

Uiteraard doet dat niks af van de wetenschappelijkheid van de meting, die het oude Vostokrecord van -89,2 in een klap naar -93,2 graden Celsius brengt. Gegeven soortgelijke weersomstandigheden als bij het Vostokstation, geloven wetenschappers zelfs dat de temperatuur in dit gebied de kaap van -100 graden Celsius kan bereiken. Ook tonen de satellietbeelden aan dat de zogenaamde ‘Ridge A’ – op zo’n 144 kilometer ten zuidoosten van Dome A – het potentieel bezit om de -93,2 van Fuji Ridge te beconcurreren.

Meer extreme plekken op aarde

• Natste plekken op aarde
• Droogste plekken op aarde
• Heetste plekken op aarde
• Hoogste watervallen
• Laagst gelegen landen
• Hoogst gelegen landen
• Hoogste plaatsen ter wereld
• Grootste regenwouden
• Grootste woestijnen
• Grootste eilanden
• Grootste meren
• Meest extreme plekken waar leven voorkomt