Hoewel hij vooral wordt geassocieerd met een aantal klassiek geworden gangsterfilms heeft regisseur Martin “Marty” Scorsese een bijzonder gevarieerd en compleet oeuvre uitgebouwd. Komedies, documentaires, tijdsdrama’s, psychologische thrillers en zelfs een kinderfilm prijken op zijn erelijst. Hieronder een greep uit dit werk, dat een aantal van de invloedrijkste films van zijn tijd bevat.
10. Shutter Island (2010)
Deze psychologische thriller uit 2010 werd gebaseerd op het gelijknamige boek van Dennis Lehane, uit 2003. De plot is opgebouwd rond de rol van Leonardo Di Caprio, een van Scorseses meest geliefde acteurs. In de film speelt hij de U.S. Marshal Edward “Teddy” Daniels. Op een dag wordt die naar de psychiatrische instelling voor crimineel gestoorden op Shutter Island (in Boston Harbor) geroepen. Daar moet hij de mysterieuze verdwijning van Rachel Solando onderzoeken. Een en ander blijkt echter al gauw niet wat het lijkt te zijn.
9. The Aviator (2004)
The Aviator is een biografisch drama uit 2004. De film is gebaseerd op het onwaarschijnlijke levensverhaal van Amerikaans icoon Howard Hughes: zakentycoon, investeerder, filmmaker, filantroop en luchtvaartpionier. De film concentreert zich daarbij vooral op Hughes’ leven tussen 1920 en 1947. In die periode verwierf de man immers wereldfaam als baanbrekend vliegtuigingenieur en filmmaker. In Hollywood wordt hij bekend met ontzettend dure en vaak controversiële films zoals Hell’s Angels (1930) en Scarface (1932, het ‘origineel’ van de remake van Brian Di Palma met Al Pacino). Hughes is dan ook een megalomaan. Hij wordt almaar instabieler en lijdt ernstig aan een obsessief-compulsieve stoornis, die enkel nog verergert door het hoge aantal vliegtuigcrashes dat hij meemaakt. The Aviator werd genomineerd voor elf Oscars en won er vijf, waaronder beste cinematografie.
8. Mean Streets (1973)
Deze misdaadfilm uit 1973 werd geschreven door Scorsese en Mardik Martin, die ook meeschreef aan het scenario van Raging Bull (1980). In de hoofdrollen zijn Harvey Keitel en Robert De Niro te zien, twee van de vroegste ‘Scorsese-acteurs’. De Niro ontving voor zijn rol als de roekeloze gokker John “Johnny Boy” Civello de National Society of Film Critics Award voor beste bijrol. In 1997 werd Mean Streets geselecteerd door de Library of Congress voor bewaring in het ‘United States National Film Registry’. Dit is de hoogste eer voor een Amerikaanse film, die zo als “cultureel, historisch en/of esthetisch significant” wordt onderscheiden.
7. Cape Fear (1991)
Met Cape Fear keerde Scorsese zich tot het genre van de psychologische thriller. De film uit 1991 is een remake van de gelijknamige film van J. Lee Thompson, uit 1962. Het oorspronkelijk scenario is van de hand van James R. Webb en gebaseerd op de novelle The Executioners (1957) van John D. MacDonald. Alle sterren uit de oorspronkelijke film verschijnen overigens ook kort in Scorseses remake. De hoofdrollen zijn bij hem echter weggelegd voor Nick Nolte, Jessica Lange en – opnieuw – een duivelse Robert De Niro, als de veroordeelde verkrachter Max Cady, die wraak zoekt op zijn verdedigingsadvocaat (Nolte).
6. Gangs of New York (2002)
Ongetwijfeld ‘vintage Scorsese’ is deze Gangs of New York uit 2002. Het Italiaans-Amerikaans historisch drama neemt epische proporties aan in een nauwgezette poging om het Five Points District van Lower Manhattan (New York) in het midden van de 19de eeuw te schetsen. Daarvoor baseerde het scenario zich voornamelijk op het gelijknamige non-fictie boek van Herbert Asbury, uit 1928. De film toont onder andere de New York Draft Riots van 1863, een gewelddadige reactie van het volk op de ‘lotelingen-wet’ tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. Gangs of New York werd overladen met prijzen. Onnavolgbaar is bijvoorbeeld de prestatie van Daniel Day-Lewis als Bill “The Butcher” Cutting.
5. The Departed (2006)
The Departed is een remake van de Hong Kong film Infernal Affairs (2002) van Andrew Lau. Voor de remake transponeerde scenarist William Monahan het verhaal echter naar Boston en baseerde zijn hoofdfiguur – de maffiabaas Frank Costello (Jack Nicholson) – op Whitey Bulger, een legendarisch Iers-Amerikaanse gangster uit Boston. Oorspronkelijk was het zo gepland dat niet Matt Damon maar Brad Pitt – tevens een van de producers van de films – naast Leonardo Di Caprio op de affiche zou verschijnen. Pitt vond een jongere speler echter geschikter voor de rol van de corrupte agent Sullivan. The Departed won vier belangrijke Oscars, waaronder beste film, beste regie en beste filmadaptatie.
4. Casino (1995)
De scenarist achter Casino is Nicholas Pilleggi. Eerder werkte hij ook samen met Scorcese aan het script van Goodfellas (1990). Beide verhalen hebben hun wortels in het onderzoekswerk van Pilleggi als misdaadjournalist. Zo werd het script van Casino gebaseerd op zijn gelijknamige non-fictie werk over de maffia achter de casino’s van Las Vegas. Het karakter van hoofdpersonage Sam “Ace” Rothstein (Robert De Niro) werd daarbij gestoeld op dat van gangster Frank Rosenthal. In opdracht van de ‘Chicago Mob’ baatte hij tussen 1970 en begin 1980 de Stardust, Fremont en Hacienda casino’s uit. De rol van Nicky Santoro (Joe Pesci) is dan weer gebaseerd op Anthony Spilotro, een echte ‘enforcer’, die ervoor moest zorgen dat ook de lokale Las Vegas maffia onder controle bleef. Voor haar rol als Ginger, Aces vrouw, kreeg Sharon Stone de Golden Globe Award voor beste actrice.
3. Raging Bull (1980)
Het biografische sportdrama Raging Bull vertelt het verhaal van de Italiaans-Amerikaanse bokser Jake LaMotta. Het script is een adaptatie van diens memoires Raging Bull: My Story (1970). In de film wordt de woedende, jaloerse, animale LaMotta vertolkt door Robert De Niro, die hiervoor de Oscar voor beste acteur mocht ontvangen. Aan zijn zijde speelt de dan nog onbekende Joe Pesci de rol van LaMotta’s goedbedoelende, naïeve broer en manager, Joey. Hoewel de kritieken het aanvankelijk lieten afweten, groeide Raging Bull toch uit tot een echte klassieker. In 1990 werd de film zelfs opgenomen in het National Film Registry.
2. Taxi Driver (1976)
Geschreven door Paul Schrader is Taxi Driver allicht Scorseses doorbraakfilm te noemen. Het rauwe portret van de misnoegde, eenzame taxichauffeur Travis Bickle (Robert De Niro) zorgde met de tijd voor een van de meest iconische filmhelden uit de moderne filmgeschiedenis. Het verhaal speelt zich af in het post-Vietnam tijdperk, in New York en toont hoe de onaangepaste Vietnam-veteraan Bickle langzaam de banden met zijn omgeving verliest, afdalend in een spiraal van eenzaamheid en haat. Naast de iconische prestatie van De Niro is ook het werk van de jonge Jodie Foster, als de minderjarige prostituee Easy, opvallend. Ook Taxi Driver werd opgenomen in het National Film Registry.
1. Goodfellas (1990)
Allicht de meest typische gangsterfilm in Scorseses oeuvre en zeker zijn meest populaire (naast misschien de recente instant-klassieker The Wolf of Wall Street), is deze Goodfellas uit 1990. Net als Casino (1995) werd deze film gebaseerd op het onderzoekswerk van journalist Nicholas Pileggi, zoals neergeschreven in diens non-fictie boek Wiseguy: Life in a Maffia Family (1986). Het verhaal vertelt de op- en neergang van de familie Lucchese en hun associé Henry Hill (Ray Liotta), tussen 1955 en 1980. Goodfellas was een hit op alle gebieden. De film werd genomineerd voor zes Oscars, ontving vijf BAFTA’s (waaronder beste film en regie) en verwierf een plaats in het National Film Registry.
