Niemand zit graag in de gevangenis. Daar zijn gevangenissen ook voor gebouwd, het is bedoeld als penitentie instelling, dat wil zeggen, een ‘straf’ voor slecht gedrag. Echter, sommige veroordeelden hebben zó veel moeite met het gevang dat ze alles op alles zetten om te ontsnappen. Het gevolg, spectaculaire ontsnappingspogingen, die overigens doorgaans ontdekt worden vóór de gevangene(n) werkelijk de vrije wereld kunnen bewandelen. Maar soms lukt het wel, soms weten de criminelen (of oorlogsgevangenen) hun bewakers te bedotten, met vrijheid als beloning.
In de afgelopen eeuwen zijn er uiteraard nogal wat gevangenisontsnappingen geslaagd, en de beste, meest bizarre, grootste of anderszins beroemde of beruchte ontsnappingen staan in deze lijst. We beginnen in het verre verleden (lees, ongeveer vier eeuwen geleden) en komen geleidelijk terug naar het huidige tijdperk, om te eindigen met de Koning der Ontsnappingen, geheel tegen verwachtingen in een doodgewone Deen.
10. Hugo de Groot (zeventiende eeuw)
Hugo de Groot was een rechtsgeleerde en schrijver die geboren werd te Delft (10 april) in 1583. De Groot schreef voornamelijk tragedies en gedichten, maar ook religieuze verhandelingen, en, zijn meest belangrijke werk, juridische teksten. Hij schreef een boek over het Recht van Oorlog en Vrede (De jure belli ac pacis) en over ieders recht tot vrije toegang tot de zee (Mare Liberum). Hij is als rechtskundige een van de meest belangrijke ‘vroege’ juristen.
Hij was een wonderkind dat al op elf jarige leeftijd naar de Universiteit van Leiden gestuurd werd. Op latere leeftijd werd hij advocaat en reisde als diplomaat naar vele Europese landen (Frankrijk, Engeland, Spanje). Echter in 1610 werd hij betrokken bij een godsdiensttwist, waarbij hij de kant koos van Jacobus Arminius. Hij werd uiteindelijk vanwege deze connectie opgepakt in 1618 en opgesloten in Slot Loevestein met het vonnis ‘ter eeuwige gevangenisse’. Gezien destijds vrouwen niet veel in te brengen hadden, en de Groot ondanks zijn vonnis toch een bekend man was die een bepaalde ‘stand van leven’ moest worden gegund, mochten zijn vrouw en hun dienstmeisje zijn vonnis delen.
Tevens mocht Hugo blijven studeren, en derhalve ontving hij regelmatig een grote kist vol met boeken, die de soldaten ontvingen van een familie die de boeken voor de Groot verzorgde. Hugo’s vrouw zag het licht, en maande haar man de kist in, om te oefenen. Avond op avond oefende Hugo zo om in de kist te zitten, en lang genoeg stil te blijven. Na twee jaar (in 1621) ontsnapte de Groot, opgevouwen en stil als een muis, in een kist bedoeld voor studieboeken. Elsina, het dienstmeisje, ging mee met de kist (en haar baas) om te zien of alles goed ging. En alles verliep uitstekend. Hugo ontsnapte op het juiste moment aan de kist, en verliet het land via Antwerpen, en trok later door naar Parijs.
Het verhaal is zo beroemd dat op verschillende plaatsen kisten te bewonderen zijn, die volgens historici dé kist zijn van Hugo’s ontsnapping. Hugo zelf kwam later terug naar Nederland, maar weigerde een pleidooi voor zichzelf te geven omdat hij niet vond dat hij iets mis had gedaan. Milder van dispositie dan zijn voorganger besloot Frederik Hendrik om de koppige Groot slechts te ‘verbannen’. Hugo werkte een tijdje als raadslid voor de jonge Koningin Christina van Zweden, maar het koude klimaat deed hem geen goed en hij eindigde derhalve zijn leven in het meer zuidelijke Lubeck.
9. Jack Sheppard (achttiende eeuw)
We springen vooruit in de tijd naar de achttiende eeuw, en naar Engeland. Jack Sheppard werd geboren op 4 maart 1702, en hij was een beruchte dief in zijn kort tijd op aarde (hij stierf op 22-jarige leeftijd op het schavot). Niet tevreden met zijn schamele bestaan besloot Jack in 1723 om een dief te worden, en in zijn korte maar krachtige carrière werd hij maarliefst vijf keer gearresteerd. Vier keer wist hij te ontsnappen.
Vanwege zijn eigen achtergrond (hij werd in een van de armste buurten van London geboren en getogen) en zijn succes met ontsnappen, was Jack nogal populair onder de armen. Dit maakte de Engelse rechtelijke macht zenuwachtig. Het volk moest klein gehouden worden, en derhalve werd Jack, de vijfde keer dat hij gevangen werd, zonder pardon veroordeelde en opgehangen in Tyburn, een plek waar al dit soort terechtstellingen plaats vonden. Maar niet voordat er een beetje geld aan hem verdiend was. Hij was namelijk zo beroemd dat de gevangenisbewakers geld konden vragen aan rijke burgers om hem te komen bezichtigen, met een 150 kilo zware tekenbal om zijn been.
De beroemde schrijver Daniel Dafoe heeft een biografie geschreven, naar zeggen met toestemming en input van Jack zelf, die werd gepubliceerd tijdens zijn executie. Uiteraard werd dit ietwat morbide getimede boek razend populair, en werden er snel toneelspelen van gemaakt, voor de grote bevolkingsgroep die niet kon lezen. Echter, de autoriteiten waren, zelfs na zijn dood, nog bang voor de oproer die Jack kon bewerkstelligen, en derhalve werden spelen in zijn naam of eer verboden. Niets is natuurlijk beter voor publicatie en bekendheid dan een goede ban…
8. Slawomir Rawicz, de jaren veertig
Slawomir Rawicz werd in 1915 geboren in Polen en werd door de Russische geheime dienst gearresteerd vlak nadat de Duitsers Polen binnen traden. Hij werd allereerst naar Kharkov gestuurd voor ondervraging, en later naar de Lubyanka gevangenis in Moskou, maar niets interessants kwam over zijn lippen, en dus werd hij uiteindelijk veroordeeld voor spionage, en voor 25 jaar intensieve arbeid naar Siberië gestuurd. Hij en duizenden andere ‘spionnen’ werden naar Irkoetsk gestuurd en van daaruit moesten ze zelf naar kamp 303 lopen, dat overigens nog door hen moest worden opgebouwd. Dat allemaal in een Siberisch toendra-klimaat.
Op 9 april 1941 ontsnapte Rawicz met zes andere gevangenen in het midden van een storm. In een waanzinnige tocht voor vrijheid baande de groep zichzelf een weg naar het Zuiden, onderwijl alle contact met beschaving vermijdend. Ondertussen kwamen ze nog een Poolse dame, tevens op de vlucht, tegen, genaamd Krystyna. Ze staken dagen later de Lena Rivier over, liepen rond het Baikal meer en staken de grens over naar Mongolië. Daar moesten ze de Gobi woestijn doorkruisen, en dit zou Krystyna en een andere metgezel genaamd Makowski, fataal worden. De anderen overleefden op slangen, en uiteindelijk werd hun lange geploeter beloond met een uitzicht op de Tibetaanse bergen. Met de ietwat gelogen leus dat ze ‘pelgrims’ waren op weg naar de heilige stad Lhasa, werden ze met open armen ontvangen. Die winter probeerden ze de Himalaya over te steken, maar ze verloren hierbij nog een metgezel. Dat was echter het laatste slachtoffer, want daarna, in 1942, bereikten ze eindelijk Indië, wat als Brits grondgebied veilig was voor hun.
De film The Way Back is gebaseerd op de memoires van Rawicz, opgeschreven in het boek ‘The Long Walk’. Beide zijn beschikbaar en zeer interessant om te lezen of zien, als je de tijd hebt.
7. Alfred Wetzler, de tweede wereldoorlog
Alfred Wetzler, een Slowaakse Jood geboren in 1918, is een van de weinige (ons bekende) Joden die uit Auschwitz (een Nazi dodenkamp voor Joden) wist te ontsnappen. Hij en zijn medegevangene Rudolf Vrba rapporteerden na hun ontsnapping een nauwkeurig schema van de interne structuur van het dodenkamp. Het rapport werd bekend onder de naam Vrba-Wetzler, en het is het eerste gedetailleerde rapport dat doorbrak naar de geallieerden van het Westen en dat als geloofwaardig werd beschouwd. Dit resulteerde uiteindelijk in het bombarderen van Hongaarse overheidsgebouwen, in een poging om de Nazi’s te weerhouden nog meer Joden naar Auschwitz te deporteren. Dit heeft inderdaad zo’n 120.000 Hongaarse Joden een gruwelijke dood bespaard.
Maar goed, de ontsnapping zelf, daarvoor zijn we met deze lijst begonnen. Wetzler en Vrba ontsnapten in de hulst van de nacht door zich te verstoppen in een uitgeholde schuilplek in een houtstapel vlak buiten de aankomsthal. Ze kregen hulp van medegevangenen, die hout rondom Wetzler en Vrba stapelden om hen schuil te houden. Tevens goten ze stinkende Russische tabak en benzine tegen en op de stapel hout, om de waakhonden te bedotten. Wetzler en Vrba bleven vier nachten lang in die schuilplek, alvorens met gestolen kleding naar de rivier te snellen. Met een uitgescheurde pagina van een kinderatlas als enige oriëntatie-materiaal wisten ze een weg te banen naar de vrijheid, om vervolgens hun belangrijke en levensreddende rapport te schrijven. Vermoedelijk hadden ze zelf graag gezien dat de reactie op hun openbaring directer was voor de gevangenen zelf, maar helaas zat dat er niet in. Auschwitz zelf werd pas 27 januari 1945 bevrijd, door het Russische Rode leger.
6. De Grote Ontsnapping, de tweede wereldoorlog
Stalag Luft III was een Duitse gevangeniskamp voor paramilitaire geallieerden. Roger Bushell was het niet eens met zijn gevangenis-omstandigheden, en leidde vanuit dit oorlogskamp een van de grootste ontsnappingspogingen aller tijden. Het plan was simpel, er zouden drie tunnels worden gegraven vanuit de gevangenis naar de vrije wereld. De tunnels hadden codenamen, Tom, Dick en Harry. Omdat de Duitsers niet van gisteren waren moesten de tunnels wel negen meter diep zijn, anders konden microfoons het gegraaf detecteren. Om tijd te besparen werden de tunnels niet al te breed gemaakt, zo’n 37 centimeter was voldoende. Gelukkig waren alle gevangenen compleet uitgemergeld vanwege het gebrekige voedsel, dus dit was geen probleem.
Een moeilijkheid was om genoeg zuurstof voor de graver te garanderen, naarmate de tunnels langer werden. Met niets dan inventiviteit bouwden de paramilitairen een soort van pomp, en een elektrisch draadje werd geïnstalleerd, zodat er licht kon worden geschapen in de duisternis. Zelfs een mini rails was niet te ver gegrepen voor deze militairen, en zo werd het zand snel afgevoerd.
Harry was bijna klaar begin maart 1944 maar het noodlot sloeg toe, de militairen van die sectie zouden plotsklaps worden overgeplaatst naar een andere faciliteit. Er moest dus actie worden ondernomen vóórdat ze werkelijk werden gedeporteerd. Er moest eerst gewacht worden op een nieuwe maan, en uiteindelijk was het op 24 maart zover, de poging startte.
Helaas, de tunnel was te kort. In plaats van in het bos te eindigen, kwamen de ontsnapte militairen enkele meters vóór de boomgrens uit de aarde tevoorschijn. Desondanks konden 76 militairen ongezien de tunnel doorkruisen. De 77ste werd echter gespot door een van de bewakers, en een klopjacht volgde. Slechts 3 man van de 76 wisten te ontsnappen. Vijftig werden neergeschoten en de rest werd teruggestuurd naar het kamp.
5. Alfred “Alfie” Hinds, de jaren 50
Alfred (of Alfie) Hinds werd geboren in 1917 en groeide op in een kindertehuis nadat zijn vader, een dief, stierf aan de corporale straf die hem werd toegediend. Op zevenjarige leeftijd rende Alfie weg van het tehuis en werd jaren later voor kleine diefstal als tiener gearresteerd. Zijn eerste ontsnapping was uit Borstal, een instituut voor jonge delinquenten.
Niet vreemd gezien zijn ervaring met de overheid, was Alfred niet vervuld van vaderlandsliefde, en deserteerde snel gedurende de Tweede Wereldoorlog. Hij zette in plaats daarvan zijn criminele praktijken voort, en werd uiteindelijk in 1953 voor een juwelendiefstal gearresteerd. Hij werd, ondanks zijn pleidooi voor zijn onschuld, tot 12 jaar gevangenis veroordeeld. Dat zat hem niet goed, en enige tijd later ontsnapte hij uit de Nottingham Gevangenis, dwars door (schijnbaar) gesloten deuren en een 6 meter hoge muur. De pers betitelde hem met de erenaam: Houdini Hinds.
Ontsnappen was zijn ding, maar uit de klauwen van de overheid blijven niet, want in 1956 werd hij al weer opgepakt, na nog geen jaar van vrijheid. In de daaropvolgende rechtszaak (waarin Alfie de gevangenis beschuldigde van illegale arrestatie) wist Alfie wederom te ontsnappen, door zijn twee bewakers tijdens een plaspauze in de wc op te sluiten. Helaas werd hij ditmaal al 5 uur ná zijn ontsnapping weer gevangen genomen.
Zijn derde ontsnapping was uit Chelmsford Prison, nog geen jaar later. Hij keerde wederom terug naar Ierland en nam een andere identiteit aan. Helaas werd hij gearresteerd voor het bezit van een ongeregistreerde auto en wederom werd hij achter tralies gezet.
Al die tijd had Alfie ook voor zijn eigen zaak bepleit, door herhaalde malen brieven te sturen naar het Britse huis van appèl. Tevens verkocht hij zijn levensverhaal aan de krant News of the World, voor een kleine 40.000 Pond. Een leuke inkomst. In 1960 werd hij uiteindelijk voor de laatste zes jaar van zijn straf gestuurd naar de Parkhurst gevangenis, waar hij netjes bleef tot zijn zes jaar waren afgelopen. Alfie stierf op 5 januari 1991.
4. Alcatraz, de jaren 60
Alcatraz is de beroemdste gevangenis van Amerika. Het is een penitentiaire inrichting in de baai van San Francisco, en zogenoemd ‘escape-proof’. Veertien pogingen, met zo’n 34 betrokkenen, bewijzen dit feit, allemaal faalden ze namelijk. Echter, in 1937 en in 1962 lukte het gevangenen om noch gevangen, noch neergeschoten te worden tijdens hun poging. Het officiële vermoeden is dat deze ontsnapte veroordeelden desalniettemin omgekomen zijn, in het ijskoude baai-water, maar hun lichamen zijn nooit terug gevonden, en derhalve kunnen we niets met zekerheid zeggen. Het kán zijn dat het ze is gelukt.
Op 11 juni 1962 lukte het Frank Morris en de Anglin broertjes om al gravende hun cellen te ontsnappen. Vervolgens veilden ze een weg door de tralies en ontsnapten via een luchtschacht, een rioolpijp en over een ijzeren hek naar de kust van het Alcatraz eiland, waar ze op een soort van drijvend vlot verdwenen. Men neemt aan dat ze zijn verdronken, maar zoals we al zeiden, we weten het niet zeker. Het verhaal is in 1979 verfilmd onder de naam “Escape from Alcatraz” met Clint Eastwood in de hoofdrol
3. Maze Prison, de jaren 80
In Antrim, Noord Ierland, ligt de Maze Prison, een enorme penitentiaire instelling die bestaat uit een plethora aan gebouwen en muren met prikkeldraad en god mag weten wat voor ongein om gevangenen binnen te houden. De gevangenis staat bekend als de Long Kesh. De Long Kesh werd beschouwd als ontsnappings-bestendig, maar op 25 september 1983 werd het tegendeel bewezen. De Ieren noemen het de Great Escape, en gedurende deze legendarische uitbraak ontsnapten maar liefst 38 IRA leden (Ierse Republikeinse Leger) uit gevangenisblok H7.
Rond half drie ’s nachts namen de gevangenen de macht over van het H blok en hielden de bewakers als gijzelaars gevangen. Een gevangenisbewaker werd neergeschoten, de anderen werden onder vuur gehouden, maar verder niet geschaad. Toen even later een vrachtwagen arriveerde met voedselvoorraden, werd deze overmeesterd en gebruikt om te ontsnappen. Alle 38 IRA leden reden zo in een voedsel-vrachtwagen de maximum bewaakte gevangenis uit.
19 gevangenen werden in de volgende dagen al gevangen; die kwamen dus niet ver. Echter de overige gevangenen wisten detectie te voorkomen en verdwenen uit Ierland. Sommige van hen werden later alsnog gearresteerd in de Verenigde staten, en terug gezonden naar Ierland. Anderen bleven van hun vrijheid genieten. Overigens wordt tegenwoordig geen van de gevangen meer actief vervolgd, vanwege de politieke ‘problemen’ die in eerste instantie de oorzaak waren dat deze mannen waren opgesloten. Sommigen is zelfs amnestie verleend.
2. Pascal Payet, het nieuwe millennium
Pascal Payet verdient een plek in deze lijst niet vanwege één, maar vanwege twee spectaculaire ontsnappingen. Hij ontsnapte namelijk tot twee maal toe uit een maximaal bewaakte gevangenis te Frankrijk, en hij deed dat via een helikopter. Bovendien hielp hij drie maal andere veroordeelden hetzelfde trucje te doen, wederom met helikopter.
Payet was veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf voor moord tijdens het overvallen van een bewaakte bestelwagen in 1997. Na zijn eerste ontsnapping in 2001 werd hij opnieuw gearresteerd en tot een extra 7 jaar veroordeeld. Hij ontsnapte daarom een tweede maal, in 2003, maar werd toch weer opnieuw gevonden, in 2007. Overigens had hij zijn gezicht laten veranderen met plastische chirurgie, maar het heeft hem niets geholpen, hij werd toch herkend.
1. Brian Bo Larsen, recentelijk
We sluiten deze lijst af met de beste ontsnappingsartiest aller tijden, althans als je kijkt naar de aantal keren van ontsnapping. Brian Bo Larsen, een Deen, heeft dit namelijk maar liefst 22 succesvolle ontsnappingen op zijn naam. We kunnen dat natuurlijk deels toeschrijven aan slechte bewaking en verwaarloosde constructies, en wellicht zijn de Deense autoriteiten niet zo agressief als in andere landen het geval is, maar desalniettemin is zo vaak ontsnappen niet iedereen gegund.
Veroordeeld voor 7 jaar gevangenisstraf, besloot Larsen in 2005 dat het wel welletjes was, en ontsnapte hij met behulp van vuilnismannen. Iedere keer dat hij ontsnapte werd hij echter weer gevangen, en terug gebracht, om vervolgens enkele maanden later weer te ontsnappen. Nog geen jaar geleden, 22 december 2014, werd hij na zijn 22-ste ontsnapping wederom opgepakt. We denken echter niet dat dit zijn laatste poging zal zijn…
Zijn laatste poging tot vrijheid werd onderbroken door een ongelukkige pruik. Hij was zo blij met zijn nieuw herwonnen vrijheid dat hij, high en in een gestolen auto, per ongeluk door een hek reed en tegen een aantal bomen tot stilstand kwam. Hij rende weg van de auto (de andere passagier, een prostitué, achterlatend) maar werd later toch opgepikt door de politie. Hij gaf een valse id. kaart en was bijna veilig toen per ongeluk zijn pruik van zijn hoofd schoof, waarna de politiemannen herkenden met wie ze werkelijk te maken hadden. Helaas mocht Brian dit jaar de Kerstmis dus niet in vrijheid meemaken. Maar wellicht volgend jaar?
[adsenseo]Dat waren de tien ontsnappingen al weer. En ja, we hebben er ongetwijfeld een paar overgeslagen die het noemen waard waren. Schroom niet om aan te vullen in de commentaren, hieronder!
10 reacties
sobibor?
Wie is Sobibor Anoniem??
Sobibor is niet iemand maar iets. Namelijk groot concentratie kamp in Polen.(wo2)
Grote ontsnapping geweest, ook een film van. Escape from Sobibor.
Interessant, zoek maar op
En die Mexicaanse drugsbaron?
The great escape is ook een film die hoort bij nummer 6
we missen de hongaarse harry houdini
Het is een dick pick foto
Die van el chapo Guzman
echt epik is deze site
Waar is pappilon? En waar is die ene met die houten sleutels?