Volgens Carl Jung bestaan er oerbeelden die diep verankerd liggen in het collectieve onbewuste van de mens. Deze zogeheten archetypen zijn geen types zoals je die in een persoonlijkheidstest vindt, maar fundamentele rollen en motieven die in elke cultuur, religie en mythe terugkeren. Ze vormen de bouwstenen van dromen, verhalen en identiteiten. In totaal benoemde Jung er tientallen, maar in latere interpretaties, zoals die van psychologen Carol Pearson en Margaret Mark, zijn ze teruggebracht tot twaalf herkenbare kernfiguren.
Elke archetype vertegenwoordigt een universeel verlangen, een basisangst én een manier om met het leven om te gaan. We dragen ze allemaal in ons – maar meestal domineert er één of twee.
Hieronder nemen we je mee langs de twaalf archetypen van Jung. Geen test, geen hokjes – maar een reis door de menselijke geest.
1. De Onschuldige
Verlangen: geluk, veiligheid en een zorgeloos bestaan
Angst: straf of iets verkeerd doen
De Onschuldige gelooft in het goede. Hij vertrouwt, vergeeft en hoopt. Denk aan het kind, de idealist, of iemand die met frisse blik naar de wereld kijkt. De Onschuldige leeft volgens het motto: “Als ik het juiste doe, zal alles goedkomen.”
2. De Wijze
Verlangen: waarheid, inzicht, kennis
Angst: onwetendheid, misleiding
De Wijze zoekt betekenis in chaos. Hij is de filosoof, de leraar, de mentor – iemand die observeert en doorgrondt. Zijn kracht ligt in denken en begrijpen, maar hij loopt het risico zich te verliezen in analyse zonder actie.
3. De Held
Verlangen: moed tonen, iets bewijzen
Angst: zwakte, lafheid
De Held trotseert het gevaar. Hij wil zijn kracht tonen, obstakels overwinnen, anderen beschermen. Klassieke voorbeelden zijn Hercules of Superman, maar ook moderne sporthelden en activisten. Zijn valkuil: arrogantie of uitputting.
4. De Rebel
Verlangen: verandering, bevrijding
Angst: machteloosheid, onderdrukking
De Rebel breekt regels. Hij verzet zich tegen autoriteit, conventie of onrecht. Denk aan Prometheus, Robin Hood of punkmuzikanten. Hij kan inspireren, maar ook vernietigen wat waardevol is – en zichzelf verliezen in woede.
5. De Magiër
Verlangen: transformatie, wonderen
Angst: ongecontroleerde verandering
De Magiër wil de wereld begrijpen én beïnvloeden. Hij gelooft in verborgen krachten, in transformatie, in het onmogelijke mogelijk maken. Carl Jung zelf had veel van de Magiër. In het moderne leven is hij de coach, de genezer of de visionair. Maar hij moet oppassen voor manipulatie of grootheidswaan.
6. De Gewone Man
Verlangen: erbij horen, gewoon zijn
Angst: buitengesloten worden
De Gewone Man is de buur, de collega, de vriend. Hij wil geen drama, geen heldendom, alleen verbinding en veiligheid. Zijn kracht is empathie, zijn gevaar is middelmatigheid. In verhalen vertegenwoordigt hij de meerderheid, de menselijkheid.
7. De Minnaar
Verlangen: intimiteit, schoonheid, verbondenheid
Angst: afwijzing, liefdeloosheid
De Minnaar leeft voor de liefde – romantisch, zinnelijk of spiritueel. Hij zoekt harmonie en wil diep contact met anderen. Maar zijn kwetsbaarheid is groot, en als hij zich verliest in verlangen, kan hij bezitterig of afhankelijk worden.
8. De Nar
Verlangen: plezier, leven in het moment
Angst: saaiheid, verveling
De Nar lacht, speelt en relativeert. Hij wijst op de absurditeit van het bestaan – vaak door humor. Denk aan Pipo de Clown, maar ook aan de hofnar die als enige de koning de waarheid mag vertellen. Zijn kracht is bevrijdend, zijn valkuil is oppervlakkigheid of nihilisme.
9. De Schepper
Verlangen: iets waardevols maken
Angst: middelmatigheid, gebrek aan inspiratie
De Schepper is de kunstenaar, de uitvinder, de bouwer. Hij ziet mogelijkheden waar anderen chaos zien. Zijn droom is iets maken dat blijft. Maar hij worstelt met perfectionisme en de angst dat zijn werk nooit goed genoeg is.
10. De Heerser
Verlangen: controle, orde
Angst: chaos, machteloosheid
De Heerser wil structuur, gezag en stabiliteit. Hij is de koning, de CEO, de ouder. Zijn taak: verantwoordelijkheid nemen. Zijn gevaar: tirannie of starheid. Hij leeft volgens het motto: “Als ik niet regeer, doet iemand anders het.”
11. De Verzorger
Verlangen: helpen, beschermen
Angst: egoïsme, ondankbaarheid
De Verzorger geeft zichzelf – aan kinderen, zieken, ouderen, vrienden. Hij zorgt, luistert en offert op. Zijn liefde is onvoorwaardelijk, maar hij moet oppassen zichzelf niet te verliezen of te veel op te eisen.
12. De Zoeker
Verlangen: vrijheid, authenticiteit
Angst: vastzitten, betekenisloosheid
De Zoeker is altijd onderweg. Op reis, naar kennis, naar zichzelf. Hij rust niet voor hij zijn eigen pad gevonden heeft. Zijn drijfveer is avontuur, zijn angst is conformisme. Hij is de pelgrim, de backpacker, de idealist – maar soms ook een rusteloze ziel.
De archetypen van Jung zijn geen etiketten, maar spiegels. We herkennen onszelf in meerdere figuren tegelijk, afhankelijk van levensfase, context en ervaring. Ze helpen ons verhalen begrijpen – maar vooral onszelf. Wie ben jij als je echt kijkt? De Held, de Minnaar, de Zoeker? Of misschien wel de Magiër in vermomming?
