De slaap is een vreemd fenomeen. Zowel mensen als dieren moeten regelmatig slapen, maar er bestaan enorme verschillen in de hoeveelheid slaap die mensen en dieren nodig hebben. Een mens heeft gemiddeld zo’n 8 uur slaap nodig. Een spitsmuis komt toe met minder dan één uurtje. Een luiaard daarentegen slaapt ruim 20 uur per etmaal – hij heeft zijn naam dus niet gestolen. Dieren slapen bovendien in de vreemdste houdingen: de meeste al liggend, maar ook al staande (zoals herten), al vliegend (zoals de gierzwaluw) of al zwemmend (zoals waterhoentjes). Slaap bij dieren kenmerkt zich door een verminderd bewustzijn en verminderde reacties op prikkels. De lichaamsfuncties worden tijdens het slapen terug in balans gebracht. Een interne klok geeft bij een dier aan wanneer het tijd wordt om een dutje te gaan doen. Die interne klok synchroniseert zich met de zonsopgang en de zonsondergang. De meeste dieren slapen niet diep; bij het minste gerucht worden ze wakker. Hieronder een lijstje van 10 dieren die (bijna) niet slapen.
De giraf
Giraffen hebben voldoende aan zo’n 4 tot 5 uur slaap, maar sommige redden het ook met 2 uurtjes. Meestal slapen ze ’s nachts, in tussenpozen. Vaak duurt één slaapperiode maar zo’n 4 tot 6 minuten. Waarom zo kort? Een grote slapende giraffe is een gemakkelijke prooi voor roofdieren, ze moeten altijd op hun hoede zijn. Een slapende giraf kan soms een gekke houding aannemen. Giraffen slapen al liggend of al staande, maar hun lange nek maakt een comfortabele houding niet gemakkelijk. Ze buigen hun nek zodanig dat hun kop op hun heup, hun dij of op de grond kan rusten.
De dolfijn
Bij dolfijnen slaapt telkens maar één helft van hun brein, de andere helft blijft actief. De actieve hersenhelft zorgt ervoor dat ze uit de buurt blijven van hun natuurlijke vijanden en dat ze af toe boven water komen om te ademen – dolfijnen moeten immers ademhalen via hun longen. De dieren kunnen zelfs een volledige maand zonder slaap, vooral als ze jongen hebben.
De Amerikaanse stierkikker
De Amerikaanse stierkikker slaapt eigenlijk helemaal niet, maar kent wel meerdere rustperioden per etmaal. Uitgebreid wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd in 1967, toonde aan dat Amerikaanse stierkikkers op elk ogenblik van de dag of de nacht op dezelfde manier reageren op uitwendige prikkels. Deze amfibieën gaan echter in de winterperiode wel in winterslaap, meestal vanaf oktober tot april.
De olifant
Hoewel olifanten wegens hun grootte weinig of niets te vrezen hebben van roofdieren, slapen ze toch weinig: slechts 2 tot 4 uur per etmaal. Een van de oorzaken hiervan is dat ze voortdurend op zoek zijn naar plantaardig voedsel. Een olifant is een planteneter en moet veel voedsel verorberen om voldoende energie te krijgen. Daarom spenderen ze zo’n 18 uur per dag aan het zoeken naar voedsel, en eten ze ca. 300 kilogram aan planten.
De alpengierzwaluw
Lefteris Stavrakas/flickr
Deze vogelsoort komt voor in het zuiden van Europa tot in de Himalaya. De alpengierzwaluw brengt een groot deel van zijn leven in de lucht door – zelfs tot 200 dagen per jaar. Net als bij dolfijnen schakelt deze vogel ook één deel van zijn hersenen uit, terwijl het andere deel ervoor zorgt dat hij nergens tegenaan vliegt of de prooi wordt van een roofvogel.
Het hert
Een hert moet voortdurend waakzaam zijn om te kunnen ontsnappen aan zijn natuurlijke vijanden. Dit is waarschijnlijk de reden waarom herten weinig slapen: slechts 3 tot 4 uur. Zelfs tijdens deze slaapperioden blijven ze vrij alert: bij de minste beweging of het kleinste geluid worden ze wakker en vluchten ze weg. De meeste jagers hebben nog nooit een slapend hert gezien in het wild! Ze kunnen staande slapen en durven alleen te gaan liggen als een van hun soortgenoten de boel in de gaten houdt.
De struisvogel
Aan een struisvogel zie je vaak niet dat hij slaapt. De vogel blijft rechtop staan en houdt zijn ogen open. Toch slaagt de struisvogel erin om op deze manier zijn hersenen en de rest van zijn lichaam wat rust te gunnen. Omdat hij zijn ogen openhoudt, blijft de struisvogel alert voor gevaar dat op de loer ligt. De struisvogel kan ook in een veel diepere slaap wegzinken. In dat geval gaat hij liggen en rust zijn kop op de grond. Zo’n diepere slaapperiode duurt meestal slechts 15 minuten. Als je alle slaapperioden van de struisvogel optelt, kom je aan ca. 6 tot 7 uur slaap per etmaal.
Het paard
Ook een paard heeft weinig slaap nodig, sommige paarden slapen maar 2 uur per etmaal. Jongere dieren en paarden in groep slapen meestal wat langer: 3 tot 5 uur per etmaal. Een paard dat alleen in de weide staat, zal vrijwel geen oog dichtdoen. Het instinct van het paard waarschuwt het voor voortdurend gevaar en houdt het dier wakker. Paarden slapen meestal rechtstaande, net als herten.
De zeehond
Een zeehond die in het water zwemt, slaagt er ook in om ‘gedeeltelijk’ te slapen door één hersenhelft een dutje te laten doen. De andere hersenhelft zorgt ervoor dat het dier min of meer alert blijft en regelmatig boven water komt om te ademen. Sommige exemplaren houden hun neusgaten boven het wateroppervlak en drijven verticaal als een dobber in het water tijdens hun slaap. Zeehonden slapen echter ook op het land. In dat geval slapen ze ‘normaal’ en gunnen ze hun volledige brein de nodige rust.
De walvis
Ook de walvis mag niet ‘verdrinken’ tijdens zijn slaap en moet daarom steeds één hersenhelft actief houden. Door zijn enorme omvang zou een slapende walvis die ‘vergeet’ te zwemmen, al snel naar de bodem zakken en ‘verdrinken’. Van walvissen is echter bekend dat ze zelfs een volledige maand zonder slaap kunnen doorbrengen. Meestal gebeurt dat na de geboorte van een jong, dat zich dicht tegen zijn moeder aandrukt en dat samen met zijn moeder af en toe boven water komt om te ademen. Het jong kan lekker uitrusten terwijl het dicht bij zijn moeder blijft. Potvissen slapen verticaal, met hun bek omhoog, onder water. Onder de zoogdieren zijn het waarschijnlijk de potvissen die het minst slaap nodig hebben. Waar wij mensen ongeveer één derde van ons leven ‘verspillen’ aan slapen, doet een potvis dit gedurende slechts 7% van zijn leven…
5 reacties
Die potvis is dood.
welke potvis
de potvis is niet dood ze is aan de slapen
OMG zo veel dingen die ik niet wist!!
Als je op ‘luiaard’ klikt, ga je naar de site ’17 weetjes over het luiaard. Daarin staat ‘Het is een fabeltje dat luiaards bijna heel de dag slapen. Vroeger werd aangenomen dat het dier zo’n 18 uur per dag sliep, maar dat is in werkelijkheid maar een tiental uur. ‘
Hoe serieus kunnen we deze lijstjes eigenlijk nemen???