10 Dieren die in de ruimte zijn geweest

De Rus Joeri Gagarin maakte in 1961 als eerste mens ooit een ruimtereis. Verschillende dieren gingen hem echter voor. Zowel de Russen als de Amerikanen stuurden namelijk vanaf de jaren 1950 apen en honden de ruimte in, om zo het effect van de hoge temperaturen en snelle drukveranderingen te onderzoeken. Ook na 1961 hebben nog tal van dieren een ruimtereis gemaakt. De meeste van deze harige ruimtevaarders landden gelukkig ook weer veilig op hun vier (of acht) poten. Hier maak je kennis met tien van hen!

1. Laika (hond) in 1957

Laika (Russisch voor ‘blaffer’) begon haar leven als straathond, maar werd uiteindelijk het eerste dier ooit dat een ruimtetocht om de aarde volbracht. Althans, het ruimteschip waar zij in zat rondde de tocht succesvol af, Laika zelf kwam al enkele uren na het opstijgen van de raket om het leven. Laika, vermoedelijk een mix tussen een husky en een terriër, overleed aan de hoge temperaturen en stress. Het eerste dier in de ruimte mocht zij zich overigens niet noemen, want in 1947 gingen enkele fruitvliegjes haar al voor.

2. Gordo (doodshoofdaapje) in 1958

Ongeveer een jaar na de ruimtereis van Laika stuurden de Amerikanen het doodshoofdaapje Gordo de ruimte in. Doodshoofdaapjes hebben een met mensen vergelijkbare anatomie. De NASA was zodoende zeer benieuwd hoe Gordo zou reageren op de hoge temperaturen en gewichtsloosheid. Gekleed in een op maat gemaakt ruimtepak doorstond het aapje de lancering van de raket succesvol. De landing liep echter mis. Door een technische fout opende Gordo’s parachute niet en zo crashte het aapje samen met de raket neer op aarde.

3. Able (resusaap) en Miss Baker (doodshoofdaapje) in 1959

Slechts enkele maanden na Gordo stuurde de NASA ook de resusaap Able en het doodshoofdaapje Miss Baker op ruimtereis. Beide aapjes werden uitgerust met een ruimtepak en de nodige meetapparatuur, zodat de gezondheid van de dieren tijdens de reis gemonitord kon worden. De aapjes doorstonden in goede gezondheid een topsnelheid van 16.000 km/h en een negen minuten durende gewichtsloosheid. Zo slaagden Able en Miss Baker er als eerste zoogdieren ooit in om een ruimtetocht te overleven, al stierf Able kort na de landing aan een infectie.

4. Belka en Strelka (honden) in 1960

Na Laika, was het in 1960 de beurt aan Belka (Russisch voor ‘eekhoorn’) en Strelka (Russisch voor ‘pijltje’) om een tocht om de aarde te maken. Belka en Strelka rondden de tocht succesvol af binnen één dag, waarna zij weer veilig landden op aarde. De twee honden groeiden hierna uit tot wereldsterren en dienden als inspiratie voor verschillende kunstwerken, waaronder de in 2010 uitgebrachte Russische animatiefilm Belka and Strelka: Space Dogs.

5. Ham (chimpansee) in 1961

De chimpansee lijkt, samen met de bonobo, van alle apensoorten het meest op de mens. Het lag dus voor de hand dat de Amerikanen na een doodshoofdaapje en een resusaap in 1961 ook een chimpansee de ruimte in stuurden. De NASA koos voor het vijf jaar oude mannetje Ham. Met Ham ontdekten de Amerikanen dat apen niet alleen als passagier in de ruimte kunnen reizen, maar ook in staat zijn om hier taken uit te voeren. Zo werd Ham bijvoorbeeld getraind om een hendel te bedienen, wat de chimpansee ook in de ruimte lukte. Zijn vlucht was slechts 16 minuten, en hij overleefde de landing. Zijn latere jaren heeft hij doorgebracht in de dierentuin.

6. Enos (chimpansee) in 1961

Nog in hetzelfde jaar als Ham werd Enos de tweede chimpansee die zichzelf een ruimtereiziger mocht noemen. Enos volgde voorafgaande aan zijn ruimtemissie een aanzienlijk intensiever trainingsprogramma dan Ham. Deze extra trainingsuren waren nodig om Enos te laten wennen aan langdurige gewichtsloosheid en de zeer zware G-krachten waar hij diep in de ruimte aan zou worden blootgesteld. Hij zou drie rondjes om de aarde maken. Hoewel de missie eerder moest worden afgebroken dan gepland (de capsule werd te heet) overleefde Enos de reis probleemloos. Terwijl de chimpansee in 1962 gereed werd gemaakt voor de volgende ruimtereis, overleed hij helaas aan dysenterie.

7. Félicette (kat) in 1963

Slechts één kat is ooit in de ruimte geweest: Félicette. Oorspronkelijk hadden de Fransen de kater Félix als ruimtevaarder op het oog, maar op de dag van de lancering wist de viervoeter te ontsnappen. Félicette nam zijn plaats in, om vijftien minuten na lancering alweer veilig op aarde terug te keren. De zwart-witte kat werd na de succesvolle landing aan verschillende gezondheidsonderzoeken onderworpen, waaronder een hersenonderzoek. De resultaten hiervan zijn altijd geheimgehouden, maar naar verluidt heeft Félicette een belangrijke bijdrage aan de wetenschap geleverd.

8. Veterok en Ugolyok (honden) in 1966

Tot op de dag van vandaag heeft geen hond een langere ruimtereis afgelegd dan Veterok (Russisch voor ‘briesje’) en Ugolyok (Russisch voor ‘kolenbrokje’). De Russen lieten de honden liefst 22 dagen door de ruimte reizen, waarbij het tweetal ook trok door de twee stralingsgordels die zich rond de aarde bevinden. Om deze reden wordt vermoed dat het doel van de ruimtemissie was om het effect van extreme radioactieve straling op dieren te achterhalen. De Russen willen dit echter nog steeds ontkennen noch bevestigen.

9. Twee anonieme schildpadden in 1968

In 1968 zonden de Russen een tweetal vierteenlandschildpadden op een bijzondere ruimtereis. De schildpadden werden namelijk de eerste dieren die de zogeheten ‘deep space’ bereikten. Vergezeld door onder meer vliegen en meeltorren maakten de schildpadden een ruimtereis om de maan. Weer veilig en wel teruggekeerd op aarde bleken de schildpadden enig gewicht verloren te hebben, maar verder verkeerden zij in uitstekende gezondheid. Ondanks deze indrukwekkende prestatie zijn de namen van de twee schildpadden nooit publiekelijk bekend geworden.

10. Anita en Arabella (spinnen) in 1973

Ruim tien jaar na Ham stuurden de Amerikanen Anita en Arabella de ruimte in. Deze ruimtevaarders vertrokken zonder training, maar die hadden de spinnen dan ook niet nodig. De NASA was namelijk slechts benieuwd of zij ook zonder zwaartekracht een web konden spinnen. Hier slaagde zowel Anita als Arabella wonderwel in, al waren hun webben dunner dan de exemplaren die zij op aarde fabriceerden. Helaas overleefde geen van beide spinnen de ruimtereis. Vermoedelijk werd zowel Anita als Arabella uitdroging fataal.

Meer lijstjes over de ruimtevaart

• 10 Beroemde astronauten
• 10 Objecten in de ruimte, die je met je blote oog kunt zien
• 10 Dingen groot genoeg om te zien vanuit de ruimte
• 10 Mysterieuze geluiden uit de ruimte
• 10 mooiste foto’s gemaakt door ruimtetelescoop Hubble
• 10 Mooiste foto’s vanuit het Internationaal ruimtestation ISS
• 10 Weetjes over het Internationaal ruimtestation (ISS)
• 10 Grootste ruimtevaartrampen