Top 10 Beroemde Hoaxen

Eén april is de dag voor beetnemen, foppen en voor de gek houden. Dat we hier (internationaal) een dag voor hebben aangewezen mag als bewijs staan voor de zeer menselijke wens anderen te bedotten. Niet dat wij als mensen aan niets anders kunnen denken dan een ander in het ootje nemen, maar desalniettemin kunnen de meeste mensen bijzonder genieten van een goede grap. Sportieve verliezers kunnen zelfs tegen het gezichtsverlies, als ze in een grap stinken, maar niet iedereen is even goed daarin. Vandaar, wellicht, dat we het tot één dag per jaar proberen te beperken.

Echter, er zijn een paar grootse ‘foppen’ geweest die de hele wereld voor lange tijd in de maling hebben weten te houden. Niet alleen jij en je buurman, maar hele volken, naties en soms de hele wereld, geloofden in deze bedrog verhalen en verzinseltjes. Achteraf gezien is het altijd makkelijk om te lachen om de goedgelovigheid van mensen uit het verleden, maar wie weet welke zaken, die wij nu voor waar houden, óók bedrog zijn? Afijn, daar kunnen we helaas geen lijst van maken. We kunnen wél een lijstje opstellen van nepperijen en bedreigingen uit het verleden. Wederom een lijstje zonder strikte hiërarchie, overigens, want hoe meet je nu hoe erg een fop is?

10. De alien autopsiefilm

Ray Santilli publiceerde in 1995 een film in gruizig zwart wit waar men een autopsie ziet van een buitenaards wezen. De film werd in eerste instantie vol enthousiasme ontvangen door UFO –liefhebbers en organisaties, maar al gauw kwamen er ook discrepanties aan het licht die de film in een spreekwoordelijk slecht daglicht zetten. Desalniettemin geloofden velen in het begin dat de film authentiek was, en dat er inderdaad een buitenaards lichaam was gevonden in de beruchte Roswell crash.

Santilli zou later een grap-versie maken van dezelfde film, vermoedelijk om het effect van zijn eerste film te verzachten. Vermoedelijk ook omdat hij voorzag dat hij juist met dié combinatie veel geld kon binnen halen.

9. De Cardiff reus

In de Bijbel staat dat er reuzen op aarde hebben geleefd (het verhaal wil dat dit staat in Genesis 6:4, hoewel ik het niet heb nagelezen!). Het bewijs hiervoor werd gevonden in een ‘versteend’ lijk van een reus, dat al in 1869 werd opgegraven in de buurt van Cardiff, een stad in de staat New York. Het versteende lijk was echter een creatie van George Hull, een atheïst en een tabak verkoper uit de stad New York. Hij deed dit omdat hij een grap wou uithalen met een gelovige, met wie hij een discussie had gehad over de betreffende Bijbelse passage. Hij liet het beeld maken door een steenhouwer, en begroef het op de boerderij van een neef, William Newell. Deze zou een jaar later, na de vondst bekend werd gemaakt, er veel geld mee verdienen, door nieuwsgierige bezoekers een kwartje te vragen voor toegang.

Het bedrog werd uiteindelijk ontaard toen de ongelovige showman PT Barnum een identieke kopie maakte van de versteende reus, en deze als bewijs gebruikte in zijn assertatie dat Newell’s lijk een vervalsing was. De zaak eindigde uiteraard in een rechtszaak, want het gebeurde in de Verenigde Staten en dat is wat Amerikanen doen bij ruzies. Afijn, Newell en Hull moesten uiteindelijk bekennen dat het allemaal een grote fop was, en daarmee was het gedaan.

8. Het monster van Loch Ness

De foto van het monster van Loch Ness. Als we hem nu zien, halen we onze schouders op, en schudden ons hoofd in ongeloof dan men zo naïef kon zijn deze foto te geloven. Echter, het duurde maar liefst 60 jaar voordat men er voorgoed uit was, de foto was een vervalsing.

Robert Wilson, een chirurg uit London, had de foto op zijn naam staan. Het idee kwam echter van ene Marmaduke Wetherell, een bekende bedrieger die een paar jaar eerder een moeilijke nederlaag had geleden, toen men had ontdekt dat monstersporen, door hem gevonden, in feite gewoon nijlpaard sporen waren. Samen met Wilson en een assistent genaamd Christian Spurling, monteerde Marmaduk een kop en nek op een speelgoed duikbootje en zetten het in het water. Een kiekje was alles wat er nog aan mankeerde, en foto’s waren toen al gemakkelijk te maken, hoewel ze vaak wat vaag waren (toevallig!). Pas in 1994 bekende Spurling dat het bedrog was, tot die tijd bleef men in debat over het bestaan van een enorme slangachtige amfibie of reptiel in het Loch Ness.

7. De Piltdown man

In het begin van de 20^ste eeuw was het idee van Darwin, dat mens en aap een gezamenlijke voorouder hebben, langzamerhand in de wetenschappelijke wereld geaccepteerd geraakt. Echter, het bleef de vraag hoe wij dan nu nog met de apen verbonden waren. Er was een fervente zoektocht naar bewijs dat er een soort ‘tussenvorm’ tussen aap en mens was geweest. In 1912 werd dit bewijs gevonden, in een opgravingsplek nabij het Engelse plaatsje Piltdown. Het schedel was ‘de missende schakel’ tussen mens en aap, volgens wetenschappers van toen. Het duurde tot 1953 voordat men door had dat het een fop was, van overigens nog altijd onbekende auteur. De schedel was een combinatie van een menselijke hersenpan (op vernuftige wijze ‘verouderd’) een kaak structuur van een orang-oetang en de tanden van een chimpansee. De missende link, die wetenschappers 40 jaar lang enthousiast had gemaakt, was dus een grote hoax. Zo zie je, zelfs de meest geleerden onder ons trapt zo nu en dan in een één april grap. Zelfs in hele grote grappen…

6. Cottingley elfjes

In de laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog, we spreken 1917, waren twee Engelse meisjes genaamd Elsie Wright en Frances Griffiths, in een creatieve bui bezig geweest met elfjes. Ze hadden elfjes uit een boek geknipt, ze op stokjes geplakt en ermee naar buiten getrokken, waar ze de elfjes met hunzelf fotografeerden. Vijf foto’s, allen met vrij plat uitziende elfjes, werden nationaal gepubliceerd en zorgden voor veel onrust. Hoewel we tegenwoordig vrij sceptisch zouden zijn naar deze foto’s, in een tijdperk waarin alles met photoshop kan worden toegevoegd of verwijderd, waren de foto’s in die tijd zonder al te veel scrupules geloofd. De bekende spiritualistische schrijver Arthur Conan Doyle beweerde dat ze authentiek waren, en zijn woord geloofden veel mensen. Het zou tot 1983 duren voordat deze fopperij pas onthuld werd, toen de twee dames toegaven wat ze hadden gedaan. Eén van de foto’s, echter, was echt, zo hielden ze vol. Misschien…

5. De Protocollen van de wijzen van Sion

Een van de redenen waarom de Duitse nazi’s als de dood waren voor Joden, kan zijn gekomen door deze nep-documentatie. De Protocollen van de wijzen van Sion waren (nep) geschriften die zouden zijn geschreven door Joodse kopstukken die een wereld-dominantie plan voorbereidden. In 1905 kwam dit geschrift boven water, maar de nepheid ervan werd pas in 1921 bewezen. Het was namelijk gebaseerd op een satirisch boekwerk uit 1864. Onthoudt dat de Joden in de geschiedenis van het Westen bijna altijd al het zondebok zijn geweest voor onmin en tegenspoed, en dit boek dacht daar in de 19^e eeuw de hak mee te draaien.

Desalniettemin viel dit protocol bijzonder goed in smaak bij anti-semitisten, die excuses zochten om hun Jodenvervolging te vergoelijken. Het is zelfs gebruikt als excuus voor de concentratiekampen tijdens de tweede wereldoorlog, en tot op de dag van vandaag kan men er nog een boekwerk van kopen op Amazon. Hoe de auteur van het oorspronkelijke satirische stuk er ook over dacht, hij had vermoedelijk niet verwacht dat zijn schrift zulke dramatische discriminerende effecten zou hebben. Dus mocht je zelf aan een satirisch stuk bezig zijn, bedenk je twee maal voordat je het publiceert!

4. De man die nooit was

Ook wel bekend als “operation mincemeat” (operatie gehakt), het is een luguber verhaal van bedrog tijdens de Tweede Wereldoorlog. De geallieerden wilden Sicilië binnenvallen, maar de Duitsers hadden daar een forse verdedigingslinie opgebouwd die nagenoeg ondoordringbaar was. Een truc was nodig om hen af te leiden. De Geallieerden gebruikten het lijk van een longontsteking patiënt, kleedden deze in een Marine pak en gaven hem een aktetas mee met daarin papieren waaruit kon worden geconcludeerd dat ze van plan waren Griekenland en Sardinië binnen te vallen. Vervolgens dumpten ze het lijk in de middellandse zee en hoopten op mooi weer.

En inderdaad, de Italianen visten het lijk uit het water en stuurden de papieren met prioriteit naar Berlijn. De Duitse gezaghebbers, blij met deze toevalstreffer, zetten onmiddellijk hun Siciliaanse troepen over naar Sardinië en Griekenland, om de geallieerden te dwarsbomen in hun plannen. Echter, ze kwamen er bedrogen uit, want de Britten vielen in juli 1943 vrolijk Sicilië aan, en kwamen niet eens in de buurt van Griekenland. De Duitsers hadden de kust nagenoeg leeg gelaten, om Sardinië te kunnen verdedigen. En zo konden de Britten zonder al te veel omhaal Sicilië bevrijden. Deze fop heeft dus, hoewel het nadelig was voor de Duitsers, vermoedelijk veel levens gered. Zo zien we dat bedrog niet altijd alleen maar negatieve effecten hoeft te hebben!

3. Hitler ’s dagboek

In 1983 werd er een wonderbaarlijke vondst gedaan: het dagboek van Hitler werd gevonden. De Duitse krant Der Stern sprong er bovenop en kocht voor veel geld (zes miljoen dollar) de rechten voor publicatie op. Het zou een groot debuut worden!

Echter, dingen die te mooi klinken om waar te zijn, zijn meestal ook niet waar. Zo ook het dagboek van Hitler. Het was namelijk het werk van de beruchte Stuttgart vervalser die al reeds bekend stond om zijn goede imitatie van de Fuhrer’s handschrift. Hij schreef maar liefst 60 kleine boekjes als ‘dagboek’ maar wat hem uiteindelijk verraadde was zijn gebruik van modern papier en inkt. Hij kreeg 42 maanden celstraf voor deze grap, en kranten waren daarna wel wat voorzichtiger met het opkopen van publicatie rechten.

2. War of the Worlds

Orson Wells, (overigens geen familie van de beroemde schrijver HG Wells) was een vrij onbekende 23-jarige radio-dj in New York City die zijn naam zou maken in 1938. In een tijd dat de televisie nog nauwelijks bekend was onder normale mensen, was radio een veel gebruikt medium, voor nieuws, maar ook voor entertainment. Hoorspelen waren een van de manieren waarop radio haar luisteraars kon amuseren, en het leek Orson een leuk idee om het boek van HG Wells  genaamd ‘the war of the worlds’ (de oorlog van de wereld) na te spelen. Hij gaf wel disclaimers over de nepheid van zijn hoorspel voor zijn uitzendingen, maar desalniettemin drong het niet tot veel mensen door: een hoop Amerikanen waren er binnen een enkele uitzending heilig van overtuigd dat Martianen (mars-mannen) op aarde waren geland en een oorlog met de mensheid waren gestart.

Het volksverhaal wil dat er grootschalige paniek uitbarstte, maar dat is zwaar overdreven. Het maakte echter wel Orson in één slag beroemd. Hoewel hij al zijn toekomstige activiteiten wellicht aan dit ene succes had te danken, echter, herhaalde Orson nooit zijn trucje met het hoorspel. Bijzonder aan deze nepperij is dat Orson het hele bedrog niet zo bedoeld was. Hij had immers niet voor niets disclaimers gegeven vlak voor zijn uitzending. Een positie op nummer twee dus voor ’s werelds grootste onbedoelde fop.

1. Graan Cirkels

Graan cirkels, wie kent ze niet? Voor hen die ze niet kennen: graan cirkels zijn fenomenen waarbij in een graanveld (het mag overigens ook een maïsveld zijn) graan is plat geslagen in bepaalde patronen, meestal cirkel-vormig. Graancirkels zijn geen fenomeen van de laatste eeuw, hoewel veel mensen dat wel denken, omdat ze doorgaans met buitenaardse wezens worden verbonden. In werkelijkheid is de eerste verwijzing naar een graancirkel al te vinden in een vlugschrift uit 1678. De boer die de cirkel vond schreef het echter niet toe aan buitenaardse wezens, maar aan de duivel. Na deze gebeurtenis bleef het echter lang stil, en als de duivel werkelijk deze cirkel op zijn naam had, dan was hij er vermoedelijk snel op uitgekeken, want ruim eeuwen lang bleven graancirkels weg. Pas in 1978 kwamen ze weer in het nieuws. Ditmaal kwamen ze vooral voor in Zuid Engeland, in de buurt van Stone Henge. Ze verspreiden zich echter langzaam over de hele wereld, gepaard gaand met het nieuws over deze mysterieuze cirkels.

Graancirkels zelf zijn niet zo bijzonder. Mensen hebben graancirkels zelf (na)gemaakt om aan te tonen dat het geen bovenmenselijk fenomeen hoeft te zijn. Echter, er zijn ooggetuigen die beweren dat ze vreemde lichtbellen hebben zien zweven boven de velden waar later graancirkels gevonden werden. Men linkte deze waarnemingen al snel met buitenaards leven, en de conclusie was al gauw dat buitenaardse wezens onze atmosfeer waren binnengedrongen en overal ter wereld graancirkels produceerden. De noodzaak hiervan bleef onduidelijk, maar goed, buitenaardse wezens zouden best wel eens onbegrijpelijke motieven kunnen hebben.

Pas in 1991, toen twee Britse boeren bekenden dat ze zelf graancirkels hadden gemaakt (en lieten zien hoe ze te werk gingen) stortte het geloof in buitenaardse oorzaak in. Hoewel deze twee boeren onmogelijk alle graancirkels ter wereld op hun geweten konden hebben, was de mogelijkheid dat mensen het deden genoeg voor de wetenschappelijk wereld om alle speculaties rondom buitenaardse levensvormen te doen opgeven. Ondanks dat zijn er nog altijd mensen (en hele organisaties) die er heilig van overtuigd zijn dat sommige graancirkels wel degelijk door aliens gemaakt zijn. Afijn, hoe dan ook, het blijft erbij dat de graancirkels van deze twee Britse boeren (en vermoedelijk veel fans van hun werk) een van de grootste foppen ter wereld is geweest, en eentje met enorm veel succes.

Afijn, het is altijd gemakkelijk om achteraf te lachen over de naïviteit en goedgelovigheid van mensen die voor ons geleefd hebben. Maar wie weet worden wij nu ook wel in het ootje genomen, en zullen de generaties in de toekomst hoofdschuddend denken wat een stomkoppen wij wel niet waren om het niet te zien. Ik wil geen wantrouwen oproepen naar alles om je heen, maar het is toch verstandig om niet alles klakkeloos te geloven wat voor waar wordt gehouden in het nieuws of op het internet. Een gezonde portie sceptische kritiek is nooit verkeerd, zolang je het binnen perken houdt. De protocollen van Zion, die zijn zo langzamerhand niet geloofwaardig meer, maar global warming… wie weet, wie weet.