Top 10 Grootste Nederlandse Criminelen

Onlangs publiceerde het Nederlandse tijdschrift Panorama een merkwaardige top tien: die van de grootste criminelen in Nederland. De lijst werd samengesteld door misdaadjournalisten Bas van Hout, Marian Husken, John van den Heuvel, Gerlof Leistra en Joop Reichart. Hun meningen verschillen, maar de focus valt wel al snel op wat men de ‘Nederlandse maffia’ zou kunnen noemen en op wat uiteindelijk de ‘meest gezochte’ criminelen zijn of waren. De onderwereld blijft immers steeds de onderwereld: hun ‘bazen’ zijn eenvoudigweg weinig of niet gekend.

10. Charles Zwolsman

De criminele carrière van Zwolsman begint in 1984, wanneer zijn bloemenhandel failliet gaat en hij in de drugshandel stapt. In volle bloei zou zijn bende een zestigtal leden hebben geteld. Zij smokkelden in het totaal zo’n 160 ton hasj uit Marokko naar Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Zwolsman werd vaak gearresteerd en gevangengezet. Hij werd beschuldigd van criminele organisatie, drugssmokkel en het witwassen van drugsgeld (via zijn autohandel Investment Cars B.V.). In 2005 werd hij ook veroordeeld tot het betalen van 22,5 miljoen euro ‘criminele winst’ aan de de Nederlandse staat. Op 21 januari 2011 is Zwolsman onverwacht overleden in de gevangenis van Nieuwegein. Zijn doodsoorzaak is onbekend.

9. Etienne Urka

‘Eutje’ of ‘De Generaal’ is afkomstig uit Paramaribo. Al snel belandt hij in de jeugdgevangenis van Amsterdam na inbraken in het Lloyd Hotel. Halfweg de jaren 1980 treedt Urka in dienst van Klaas Bruinsma, die algemeen beschouwd wordt als de ‘capo di tutti capi’ van de Nederlandse penoze uit die periode (zie hieronder). Urka begon als Bruinsma’s lijfwacht en werkte zich zo op tot diens rechterhand. In 1998, aan het einde van ‘Operatie Delta’ werd Urka tot zes jaar cel veroordeeld wegens handel in hasj en criminele samenzwering. In april 1999 werd hij in hoger beroep echter vrijgesproken. Urka wist ook zijn naam te laten verwijderen uit de verfilming van De Dominee, het verhaal van Klaas Bruinsma. Regisseur Gerrard Verhage ging immers over tot naamsverandering van Urka’s personage nadat die hem geld geboden had om (grote delen van) zijn rol integraal uit het verhaal te schrappen.

8. Cor Van Hout

foto: Bogaerts, Rob / Anefo

Zijn bijnamen ‘Flip’ en ‘Flipper’ dankt Cor Van Hout aan zijn voorliefde voor de flipperkast. De man maakte school met een ‘aannemersbedrijf’ gespecialiseerd in gewelddadige kraakpand-ontruimingen en overvallen. Van Hout – de ‘schoonbroer’ van Willem Holleeder, die wij hieronder nog zullen ontmoeten – wordt beschouwd als het brein achter de ontvoering van Freddy Heineken en diens chauffeur in 1983. Hiervoor werd hij tot elf jaar cel veroordeeld. Hij kwam weer vrij in 1991 om een nieuwe criminele bende op te starten, veelal actief in de seksindustrie. Op 24 januari 2003 werd Van Hout geliquideerd, allicht in opdracht van Holleeder. Door de Delta-organisatie (de ‘erven’ van Klaas Bruinsma) te bestelen, had hij zichzelf vogelvrij verklaard.

7. Johan Verhoek

Als vader van vijf kinderen verdient Johan Verhoek zijn kost aanvankelijk als handelaar in tweedehands wagens, naast het pompstation ‘De Hackelaar’ (Muiden). Opgeteld met zijn spraakgebrek zit de stotteraar Verhoek zo al snel met de bijnaam ‘de Hakkelaar’ opgescheept. De Hakkelaar boert goed en schopt het tot verkoper van luxewagens in Blaricum. Zijn klanten daar zijn voornamelijk hasjhandelaars of ‘kampers’, zoals Verhoek zelf. Wanneer hij via via in contact komt met de Pakistaanse groothandelaar in hasj, Fouad Abbas, is het hek van de dam. Samen met Koos Reuvers palmt Verhoek in korte tijd het Nederlandse hasj-circuit zo goed als volledig in. ‘De Firma’ werkt hiervoor in een strakke organisatie nauw samen met andere drugsbendes en netwerken zoals dat van Klaas Bruinsma en Charles Zwolsman. Hun handelsmerk omvatte zeer riskante/lucratieve, qua risico over meerdere partijen gespreide massatransporten van hasj en cocaïne. Op 6 februari 1997 wordt de Hakkelaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar voor deelname aan een criminele organisatie en het verhandelen, vervoeren en verkopen van 250,000 kilogram hasj tussen 1988 en 1996.

6. Sreten “Jotsa” Jocic

‘Joca Amsterdam’ verdiende zijn criminele strepen voornamelijk in de Nederlandse hoofdstad, maar hij is van oorsprong Joegoslaaf. Jocic hield zich voornamelijk bezig met drugssmokkel (heroïne en cocaïne), wapenhandel en valsmunterij. Op 20 juni 2002 werd hij hiervoor gearresteerd in Sofia, Bulgarije en uitgeleverd aan Nederland. Ook Duitsland zocht hem. In 2006 ging het dan weer naar Servië, op beschuldiging van dubbele moord. Hij kwam vrij en werd opnieuw in verschillende moorddadige machtsstrijden vernoemd. Op 3 juni 2010 werd Jocic uiteindelijk toch tot 15 jaar cel veroordeeld in Servië en wel voor het beramen van de moordaanslag op de Bulgaarse crimineel Goran Marjanović en zijn vriendin Jelena Đorđević, in juli 1995.

5. Stanley Marshall Hillis

foto: Rob Bogaerts / Anefo

Deze Hagenees verwierf renommee in de onderwereld via diverse geslaagde ontsnappingen uit de Bijlmerbajes en de gevangenis van Scheveningen. ‘De Ouwe’ raakte zijn jeugdige verlegenheid echter vooral kwijt in het Vreemdelingenlegioen. Na die ‘Franse’ tijd kwam hij terug naar Nederland om als bankovervaller te starten. Hillis werd bekend bij het grote publiek nadat hij, na een ontsnapping in 1985, een interview gaf aan Sonja Barend. Kort daarna werd hij weer ingerekend. In de jaren 1990 werd Hillis echter vooralsnog één van de erven Bruinsma. Samen met Mink Kok en Jan Femer zou hij zo onder andere miljoenen hebben verdiend aan de XTC-handel. Op 21 februari 2011 werd Hillis doodgeschoten in zijn auto, te Watergraafsmeer.

4. Willem Holleeder

foto: Bogaerts, Rob / Anefo

Het is een paradox, maar Willem Frederik Holleeder – ‘De Neus’ – is misschien wel de bekendste Nederlandse crimineel uit de geschiedenis. Niet alleen was hij één van ontvoerders van Freddy Heineken en Ab Doderer; maar ook wist hij zich daarna op te werken tot de top van het Amsterdamse criminele milieu. Net als ‘schoonbroer’ Van Hout begon Holleeder als tiener al met het zwaardere werk via knokploegen, gewelddadige overvallen en afpersing. Pas wanneer de vastgoed-sector in een krimp ligt, wordt overgegaan tot de Heiniken-ontvoering. Het zou Holleeder elf jaar cel opleveren, maar ook eeuwige roem. Later zou hij daarom ook kunnen doorstromen tot de ‘sterke arm’ van de vastgoed-makelaar Endstra, de zogenaamde ‘bankier van de onderwereld’ – die hij tevens met geweld afperste, allicht voor tientallen miljoenen euro. Holleeder wordt ook wel eens als de officieuze leider van de Amsterdamse Hell’s Angels genoemd. Op 30 januari 2006 werd hij gearresteerd voor afpersing en mishandeling. Op 3 juli 2009 – na het ‘Proces van de Eeuw’ – werd hij definitief veroordeeld door het hoger gerechtshof tot negen jaar straf voor de afpersing van Willem Endstra, Kees Houtman en Rolf Friedlander; en voor deelname aan een criminele organisatie. Holleeder kwam begin 2012 weer vrij – hetgeen aanleiding gaf tot een ongezien mediacircus rond zijn persoon.

3. Sam Klepper & Johnny Mieremet

De twee belangrijkste erven van Bruinsma waren allicht deze Simon Klepper en Johnny Mieremet. Meer bepaald leidden zij jarenlang de divisie speelautomaten in het rijk van Bruinsma. Klepper en Mierement leren elkaar kennen in de Amsterdamse Kinkerbuurt, waar zij al snel ‘De Denkers’ oprichten. Tot deze bende behoren ook Kees Houtman en Georges Van Kleef. De Denkers verzamelen miljoenen guldens via bankovervallen die tot vandaag onopgelost blijven. Na de dood van Bruinsma wordt de band tussen Mieremet en Klepper nog nauwer. In het milieu staan ze bekend als ‘Spic & Span’. Hun tegenstanders worden immers altijd netjes opgeruimd. Verder verdiepen Spic & Span zich in de drugs- en wapenhandel en afpersing. Uiteindelijk werden echter ook zij beiden uitgeschakeld, de ene in Amsterdam, de andere in Thailand.

2. Willem Endstra

Er is weinig geweten over ‘Stille Willem’, maar veel specialisten dichten hem een centrale plaats toe in de Nederlandse onderwereld tussen 1980 en 2004, tijdens en na Bruinsma. Zo staat Endstra algemeen bekend als de ‘bankier van de onderwereld’ en was hij ‘belanghebbend’ bij minstens 25 moorden in het circuit. Endstra begon op zestienjarige leeftijd in het familiebedrijf, dat hij uitbouwde tot een vastgoed-imperium. In 1992 en 1995 werd hij echter voor het eerst publiekelijk in verband gebracht met het witwassen van drugsgeld. En in 2002 bereikten beschuldigingen van Mieremet (als zou Endstra de bankier van de onderwereld zijn en Holleeder zijn gewapende rechterhand) het blad Quote. Endstra’s vermogen werd toen op 350 miljoen euro geschat. Op 16 mei 2004 wordt Endstra – grotendeels buiten vervolging gesteld – neergeschoten op zijn kantoorparking. Tot januari van dat jaar sprak hij regelmatig met de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE).

1. Klaas Bruinsma

Klaas Bruinsma wordt gezien als de ‘vader’ van de drugshandel in Nederland. Als dusdanig stond hij ook aan de wieg van de moderne, Nederlandse georganiseerde misdaad. ‘De Lange’ was een geboren en getogen Amsterdammer. Al als tiener begon hij hasj te gebruiken en verkopen. Op zijn zestiende werd hij hiervoor een eerste keer gearresteerd en uiteindelijk ook van school gestuurd. In 1974 ging hij fulltime de business in. In 1977, na een tweede arrestatie, veranderde hij daarom zijn identiteit in ‘Frans van Arkel’ (‘Lange Frans’) en zette een betere organisatie op, samen met verkoper Thea Moear en later ook Etienne Urka. Veroordelingen volgden handelsuitbreidingen en reorganisaties op, en omgekeerd. Eind jaren 1980 was Bruisnma zo uitgegroeid tot dé drugsbaron van Europa. Per dag werden miljoenen guldens omgezet. Bruinsma wilde het bedrijf verlaten maar zijn gulzigheid, cocaïneverslaving en psychische problemen oordeelden daar anders over. In zijn neergang nam Urka de zaken over. Op 27 juni 1991 werd ‘De Dominee’ neergeschoten voor het Hilton hotel te Amsterdam. Het betrof waarschijnlijk een wraakactie, hoewel de juiste omstandigheden en motieven officieel nooit werden achterhaald. De herkomst van de naam ‘Dominee’ is wel gekend. Die dankte Bruinsma aan zijn hoge status in het milieu, zijn zwarte kledij en zijn betweterige prekerigheid.