Nederland telde in 2024 in totaal 324 gemeenten. Hoewel het een dichtbevolkt land is, zijn er verrassend genoeg nog diverse kleine gemeenten te vinden – vaak verscholen tussen grotere steden of op afgelegen eilanden. Op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek vind je hieronder de tien kleinste Nederlandse gemeenten naar inwonertal.
(Gegevens per 22 november 2024)
10. Oostzaan – 9.694 inwoners
Net boven Amsterdam, naast de Zaanse Schans, ligt de gemeente Oostzaan. Ondanks de nabijheid van Amsterdam en Zaandam heeft het zijn dorpse charme weten te behouden. Omringd door natuur en met een rijke geschiedenis speelde Oostzaan een belangrijke rol in de scheepsbouw tijdens de tijd van de VOC. Veel vooraanstaande kapiteins kwamen uit het dorp, wat nog steeds te zien is aan enkele historische panden.
Oostzaan is bovendien de geboorteplaats van de supermarktketen Albert Heijn. In 1887 nam Albert Heijn er de kruidenierszaak van zijn vader over, het begin van een van de grootste bedrijven van Nederland.
9. Mook en Middelaar – 8.153 inwoners
Aan de Maas, op de grens van Limburg met Gelderland en Noord-Brabant, ligt Mook en Middelaar. In deze groene gemeente bevindt zich de Mookerheide, met indrukwekkende vergezichten over de rivier. Hier vond in 1574 de historische Slag op de Mookerheide plaats tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Tijdens deze veldslag sneuvelden Lodewijk en Hendrik van Nassau, de broers van Willem van Oranje, en ging de overwinning naar het Spaanse leger.
Tegenwoordig is Mook en Middelaar een rustige gemeente met veel natuur, een recreatieplas en een jachthaven. In het Limburgs wordt de naam ook wel uitgesproken als “Mook en Middelar”.
8. Noord-Beveland – 7.943 inwoners
Noord-Beveland is het grootste eiland in deze lijst, gelegen tussen Walcheren en Zuid-Beveland in Zeeland. Het is verbonden met andere eilanden via dammen en bruggen, waaronder de Zeelandbrug en de Oosterscheldekering, waar ook Deltapark Neeltje Jans ligt.
De gemeente bestaat uit kleine dorpen zoals Kamperland en Kortgene en is geliefd bij natuurliefhebbers vanwege de uitgestrekte polders en rietlanden. Noord-Beveland heeft een geschiedenis van overstromingen: in 1530 werd het zwaar getroffen door de Sint-Felixvloed. Sinds de Deltawerken is het eiland goed beschermd tegen het water.
7. Baarle-Nassau – 7.076 inwoners
De gemeente Baarle-Nassau, gelegen in Noord-Brabant, is een van de meest unieke grensgebieden ter wereld. Het dorp bestaat uit een wirwar van enclaves: 22 Belgische stukjes grond liggen binnen de gemeentegrenzen, en soms loopt de grens letterlijk dwars door een huis of winkel.
De oorsprong van deze bijzondere situatie gaat terug tot de middeleeuwen, toen het grondgebied van Baarle werd verdeeld tussen het Hertogdom Brabant en het Huis van Nassau. Tot op de dag van vandaag trekt deze grenschaos jaarlijks duizenden toeristen.
6. Renswoude – 5.753 inwoners
In de Gelderse Vallei, boven Veenendaal, ligt Renswoude: met zijn 5.753 inwoners de kleinste gemeente van de provincie Utrecht. Wat opvalt, is de sterke bevolkingsgroei: sinds 2000 groeide het inwonertal met ruim 45%.
Het pronkstuk van de gemeente is Kasteel Renswoude uit 1654, met een fraai landgoed. Daarnaast is de omgeving rijk aan natuur en bos, wat het gebied populair maakt bij wandelaars en fietsers.
5. Terschelling – 4.898 inwoners
Terschelling, een van de Friese Waddeneilanden, telt 4.898 inwoners en bestaat uit meerdere dorpen. De meeste mensen wonen in West-Terschelling, waar ook de haven ligt en de beroemde Brandaris – de oudste nog werkende vuurtoren van Nederland.
Meer dan 80% van het eiland is natuurgebied. Bezoekers kunnen genieten van duinen, stranden, bossen en het internationale dark sky park op de Boschplaat, waar de Melkweg bij heldere nachten zichtbaar is. Elk jaar vindt hier ook het culturele festival Oerol plaats, een van de grootste locatietheaterfestivals van Europa.
Terschelling is ook de geboorteplaats van zeevaarder Willem Barentsz, bekend van zijn expedities richting Nova Zembla.
4. Ameland – 3.839 inwoners
Buureiland Ameland volgt met 3.839 inwoners, verdeeld over vier dorpen. Het eiland bestaat grotendeels uit zandduinen en kent een belangrijk natuurgebied: Het Oerd, waar veel vogelsoorten broeden.
Je bereikt Ameland per veerboot vanuit Holwerd. In de dorpen zijn nog oude commandeurshuizen te vinden, ooit bewoond door walvisvaarders. Populaire activiteiten zijn wandelen, fietsen en wadlopen – met een beetje geluk kom je onderweg zeehonden tegen.
3. Rozendaal – 1.831 inwoners
Rozendaal is de kleinste gemeente op het Nederlandse vasteland. Ondanks zijn bescheiden inwonertal is het ook een van de rijkste gemeenten van het land. Vroeger vestigden welgestelde inwoners uit Arnhem zich hier vanwege de rust en ruimte.
De gemeente bestaat voor 96% uit natuur en is bekend om Kasteel Rosendael, een indrukwekkend laatmiddeleeuws kasteel met waterpartijen en beroemde ‘bedriegertjes’.
2. Vlieland – 1.255 inwoners
Vlieland ligt tussen Texel en Terschelling en telt slechts één dorp: Oost-Vlieland. West-Vlieland verdween in de 18e eeuw in zee. Het eiland is alleen bereikbaar per boot vanuit Harlingen en kent geen landbouw: er zijn geen boerderijen.
Tijdens de Gouden Eeuw was Vlieland een belangrijke uitvalsbasis voor VOC-schepen. Vandaag de dag vind je er de uitgestrekte Vliehors, een 24 km² groot zandstrand dat deels dienstdoet als militair oefenterrein. Ook staat hier de Vuurduin, een vuurtoren op de hoogste duin van de Waddeneilanden: de 45 meter hoge Vuurboetsduin.
1. Schiermonnikoog – 972 inwoners
Schiermonnikoog is met 972 inwoners de kleinste gemeente van Nederland en heeft tevens de laagste bevolkingsdichtheid. Auto’s van toeristen zijn er verboden, wat bijdraagt aan de uitzonderlijke rust en luchtkwaliteit. Het eiland wordt daarom vaak de ‘donkerste plek van Nederland’ genoemd – ideaal voor sterrenkijkers.
De naam betekent letterlijk “eiland van de grijze monniken”, verwijzend naar de Cisterciënzer monniken die hier in de middeleeuwen leefden. Het hele eiland is uitgeroepen tot Nationaal Park en dus volledig beschermd natuurgebied. Schiermonnikoog is ook de thuisbasis van een van de breedste stranden van Europa: meer dan één kilometer breed.
Vaak staan de grootste steden van Nederland in de schijnwerpers staan, bewijzen deze tien kleine gemeenten dat ‘klein maar fijn’ écht van toepassing is. Elk van deze plaatsen heeft een eigen karakter, rijke geschiedenis en bijzondere natuur. Dus ben je op zoek naar rust, authenticiteit of gewoon een verrassende bestemming in eigen land? Laat je dan inspireren door dit lijstje.
