Top 10 Moordaanslagen die de Wereld Shockeerden

Het publieke leven kan soms gruwelijk zijn. Nu zelfs 50 jaar na de aanslag op John F. Kennedy houdt het de mensen nog steeds bezig, wie? Waarom? En de moord op JFK is zeker niet de enige moordaanslag die de wereld shockeerden, een top 10 van beroemde geslaagde moordaanslagen.

10. Lord Louis Mountbatten

Louis Francis Albert Victor Nicholas George Mountbatten (1900-1979), 1e graaf Mountbatten van Birm, diende zowel in de Eerste als in de Tweede Wereldoorlog bij de Royal Navy (de Engelse marine), waar hij het in 1952 zelfs tot ‘First Sea’ (bevelhebber) schopte.

De aanslag op Mountbatten dateert van 27 augustus 1979. Het drama speelde zich af te Ierland. In Mullaghmore, Sligo verbleef Mountbatten daar in zijn vakantiehuis ‘Classiebawn Castle’, nabij de zee en de Noord-Ierse grens. Ondanks tegenadvies, besloot de graaf die dag te gaan vissen op kreeft en tonijn in zijn boot, de Shadow V. De aanslag op de Shadow V zou worden opgeëist door het Iers Republikeins Leger (IRA).

In hun verklaring noemde het IRA haar actie een manier om de Britse bezetting van Ierland aan te klagen. Mountbatten verliet de ontplofte boot levend, maar stierf later aan zijn verwondingen. Dader Thomas McMahon werd aanvankelijk tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld, maar uiteindelijk in 1998 vrijgelaten op basis van het Goede Vrijdag akkoord.

9. Malcolm X.

Malcolm X – geboren in 1925 als ‘Malcolm Little’ – verwierf zijn reputatie als aanvechter van de Amerikaanse discriminatie ten aanzien van de zwarte bevolking. Hij wordt beschouwd als één van de meest invloedrijke Afro-Amerikanen in de geschiedenis. In het zog van de pacifistische Martin Luther King was Malcolms discours feller. Hij stond ook niet afkerig tegenover het gebruik van geweld in de zwarte strijd.

X. werd vermoord op 21 februari 1965 in de Audubon Ballroom te Manhattan (New York). Daar maakte hij zich klaar om de ‘Organisation of Afro-American Unity’ toe te spreken. Na een afleidingsmanoeuvre liep er plots echter een man uit de eerste rij op X af. Hij schoot hem in de borst met een afgezaagde tweeloop. Tegelijkertijd stormden er nog twee mannen het podium op met semi-automatische handpistolen. Zij raakten Malcolm X meerdere keren. Om 15u30 werd de gelijkheidsstrijder dood verklaard, kort na zijn aankomst in het Columbia Presbyterian Hospital.

Eén van de schutters, Talmadge Hayer (ook bekend als Thomas Hagan), werd door het publiek belaagd voor de politie hem kon arresteren. Getuigen identificeerden ook Norman Butler (drie schoten) en Thomas Johnson (vijftien schoten). De drie waren lid van de Nation of Islam. Little had deze religieuze belangengroep kort daarvoor de rug toegekeerd. Hij was daarop meer dan eens met de dood bedreigd geweest.

8. Leon Trotski

Leon Trotski, Marxistische theoreticus en revolutionair was als politicus actief in de Russische Oktoberrevolutie van 1917. Die leidde tot de Sovjetrepubliek, waar Trotski eerst als minister van buitenlandse zaken fungeerde. Later stichtte hij er ook het Rode Leger, dat hijzelf als eerste aanvoerde.

Als mensjewiek is de relatie tussen Trotski en de bolsjewistische partij – bij wie hij zich om pragmatische redenen aansloot vlak voor de Oktoberrevolutie – altijd eerder geforceerd geweest. Trotski kwam dan ook meermaals in conflict met zijn partijleiders: Lenin en later Stalin. Zijn aanvoering van diverse linkse opposities tegen de opkomst en het beleid van Stalin leidde vanaf 1924 – het jaar van Lenins dood – tot Trotski’s politieke dood. In 1928 werd hij zelfs verbannen naar Kazachtan en later Turkije. Uiteindelijk bood Frankrijk Trotski politiek asiel en emigreerde hij later ook naar Coyoacán, een regio in Mexico.

Het was daar dat Stalin Trotski’s executie beval. Na een aantal mislukte pogingen gebeurde dat op 20 augustus 1940. Trotski werd aangevallen met een ijsbijl in het bureau van zijn huis. Dader was de undercover agent Ramòn Mercader. Zijn slag was echter niet dodelijk. Volgens getuigen spuwde Trotski daarop in Mercaders gezicht. Hij ging het gevecht aan en verhinderde zelfs nog dat zijn bodyguards Mercader vermoordden. Trotski zelf overleefde de aanslag en de daaropvolgende operatie nog één dag. Op 21 augustus overleed hij aan de gevolgen van bloedverlies en schok.

7. Abraham Lincoln

De zestiende president van de Verenigde Staten van Amerika werd beschoten op Goede Vrijdag, 14 april 1865. De dader was de toentertijd bekende acteur John Wilkes Booth, die de presidentiële zitloge van het Ford’s Theatre in Washington, D.C. als decor verkoos. Lincoln woonde daar een voorstelling bij van Our American Cousin, waarin zijn vrouw (Mary Todd Lincoln) de hoofdrol vertolkte. Lincoln was de eerste Amerikaanse president waarop een aanslag werd gepleegd, na de mislukte poging op Andrew Jackson dertig jaar eerder.

De dramatische moord op Lincoln speelt zich af met de Amerikaanse Burgeroorlog als achtergrond. Vijf dagen voor de aanslag had de aanvoerder van het confederaal leger (‘Het Zuiden’), Robert E. Lee, immers de overgave ondertekend. Zo werd de Amerikaanse unie en het beleid van Lincoln weer bevestigd na een periode van oproer en geschillen.

Dit was zeer tegen de zin van Booth. In een wanhopige poging om de zuidelijke revolutie nieuw leven in te blazen zette hij daarom een complot op tegen de centrale macht. Samen met Lewis Powell, David Herold en George Atzerodt zou Booth daarom niet alleen president Lincoln, maar ook staatssecretaris William Seward en vicepresident Andrew Johnson vermoorden.

De aanslag vond plaats om 19u00. Lincoln stierf in het ziekenhuis, vroeg de volgende ochtend. Zowel Seward als Johnson overleefden het complot. Powell en Herold slaagden er enkel in Seward te verwonden. Atzerodt werd angstig en vluchtte weg uit Washington.

6. Mohandas Gandhi

Nathuram Godse schoot Mohandas Karamchand Gandhi neer van op armlengte. Drie negen millimeterkogels afgevuurd uit een Beretta troffen de politieke en spirituele leider van India daarbij frontaal in de borst. De aanslag gebeurde om 17u17, op 30 januari 1948. In de tuin van het Birla Huis (tegenwoordig ‘Gandhi Smriti’ genaamd) was Gandhi toen op weg om in het huis een gebedsgroep toe te spreken.

Godse was een Hindu nationalist met banden in het extremistische milieu rond de Hindu Mahasabha. Hij hield Gandhi verantwoordelijk voor het voortrekken van Pakistan en was een opposant van Gadhi’s pacifistische doctrine van ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’, die India nochtans mee naar de onafhankelijkheid had geleid. Het ontstaan van Pakistan was een gevolg van die onafhankelijkheid, die zo echter ook tot de opdeling van India leidde. Gandhi was het hier fundamenteel mee oneens, gelet op zijn geloof in religieuze eenheid in verscheidenheid.

Gandhi’s dood was een wereldwijde schok. Meer dan twee miljoen mensen sloten zich aan bij de begrafenisprocessie van zo’n 7,5 kilometer lang. Godse en zijn medesamenzweerders werden veroordeeld en geëxecuteerd in 1949. In Raj Ghat, New Delhi werd ondertussen een Gandhi Memorial opgericht. Hierop is het epigraaf ‘He Ram’ te zien. Dat laat zich vertalen als ‘Oh God’. Het wordt aangenomen dat dit Gandhi’s laatste woorden waren, hoewel deze stelling nooit onweerlegbaar bewezen is.

5. John Lennon

In de popgeschiedenis zijn weinig muzikanten meer succesvol en invloedrijk geweest dan John Lennon. Met name zijn partnership met Paul McCartney en The Beatles staan voorgoed in het menselijk muziekgeheugen gegrift. Maar ook als solo-artiest was Lennon succesvol en verwierf hij tegelijk een reputatie als performance kunstenaar en politiek activist.

Jammer genoeg heeft ook Lennons dood onwaarschijnlijke allures. Op 8 december 1980, rond 22u50, werd de voormalige frontman van The Beatles immers in koude bloede neergeschoten op de terugweg naar zijn appartement in de Dakota Building te New York. Daar had Lennon zich min of meer uit het publieke leven teruggetrokken, samen met zijn echtgenote, de kunstenares Yoko Ono. Bij de ingang van het gebouw schoot Mark David Chapman Lennon vier keer in de rug. Vroeger die avond had een vriendelijke Lennon wel eerst nog diens exemplaar van het Beatles album Double Fantasy ondertekend, met de vraag of dat alles was wat hij voor Chapman kon doen.

Lennon werd dood verklaard om 23u07, meteen nadat hij het Roosenvelt Hospital was binnengebracht. Zijn lichaam werd gecremeerd in het Ferncliff Cemetery te Hartsdale, New York. Yoko Ono strooide zijn assen uit in Central Park, daar waar later de Strawberry Field Memorial werd gecreëerd. Chapman werd onmiddellijk aangehouden en pleitte schuldig voor moord zonder voorbedachtheid. Hij kreeg een straf van twintig jaar tot levenslang. Tot vandaag blijft hij in de gevangenis en werd hem al zeven maal de vervroegde vrijlating geweigerd. De poging die Chapman ondernam om zijn gesigneerde Double Fantasy te verpatsen mislukte.

4. John F. Kennedy

Weinig aanslagen inspireerden meer geschriften en geruchten dan die op de vijfendertigste president van Verenigde Staten, de jonge John Fitzgerald Kennedy (1917–1963). JFK werd vermoord door een scherpschutter (of scherpschutters?) te Dallas, Texas. Dat gebeurde tijdens zijn intrede in de stad, in de aanloop naar de politieke campagne voor zijn herverkiezing.

Drie kogels troffen JFK in de keel, de rug en het hoofd. Het laatste schot was daarbij fataal. Kennedy werd nog overgebracht naar het Parkland Hospital voor een spoedbehandeling. Om 13u00 werd hij daar echter dood verklaard en volgde een (omstreden) autopsie. Pas 46 werd Kennedy zo de jongst gestorven Amerikaanse president ooit.

Om de aanslag te onderzoeken werd een speciale commissie samengesteld onder leiding van Chief Justice Earl Warren. Deze besloot dat de aanslag het werk was van één persoon, te weten Lee Harvey Oswald. Oswald was een werknemer van het Texas School boekdeposito, van waar de commissie vermoedde dat de schoten waren afgevuurd. De man zelf ontkende altijd zijn betrokkenheid en omschreef zichzelf meermaals als een zondebok. Ook zou hij nooit officieel beschuldigd worden van de moord op Kennedy, aangezien hij bij zijn voorleiding zelf werd neergeschoten door Jack Ruby (tijdens de eerste moord die ooit rechtstreeks werd uitgezonden op televisie).

Ruby werd wel gearresteerd en veroordeeld voor de moord op Oswald. Hij ging daarbij succesvol in beroep tegen de doodstraf, maar bezweek op 3 januari 1967 aan kanker, nog voor de datum voor zijn nieuw proces bekend was. Ook Ruby’s daad werd door Warren als een eenmansactie beschouwd. Tot vandaag blijven er, onder andere door deze rare afwikkelingen, echter veel onduidelijkheden met betrekking tot de moord op Kennedy. Het merendeel van de Amerikanen gaat er zelfs van uit dat Oswald en Ruby inderdaad een complot verbergen. Tot deze gedachte heeft Oliver Stone met zijn film JFK (1991) ongetwijfeld bijgedragen. Daarin schrijft Stone de moord immers toe aan de ‘Black Operations’ van het Amerikaanse leger.

3. Martin Luther King Jr.

Op 29 maart 1968 ging Martin Luther King naar Memphis, Tennessee om de staking van de zwarte sanitaire werkers (AFSCME) te ondersteunen. De AFSCME pleitte voor hogere lonen en een betere behandeling van haar werkers. Op 3 april sprak King in dit kader een bijeenkomst toe in de Mason Tempel. In zijn speech vermeldde hij ook de bommelding die eerder zijn vlucht naar Memphis had vertraagd.

Tijdens zijn verblijf overnachtte King in kamer 306 van het Lorraine Motel. Het is daar, op het balkon van de tweede verdieping, dat hij getroffen werd door een kogel in zijn rechterwang. De kogel verbrijzelde zijn kaak en ging door zijn ruggengraat vooraleer te landen in zijn schouder. Na een spoedoperatie werd King dood verklaard in het St. Joseph’s Hospital. Washington werd het decor van bittere rassenrellen.

Twee maanden na Kings dood werd de ontsnapte gevangene James Earl Ray gearresteerd in London. Hij was daar op de vlucht naar Canada met een vals paspoort. Ray werd naar Tennessee overgebracht en beschuldigd van de dood op King. Hij pleitte schuldig en werd veroordeeld tot 99 jaar gevangenis. Toch probeerde Ray voor de rest van zijn leven dit pleit in te trekken en maakte hij gewag van een samenzwering waarvoor hij als zondebok diende. Zijn beroepen kenden geen succes, maar een waas van onduidelijkheid bleef nu wel over Kings dood hangen.

2. Julius Caesar

Het is de vadermoord der vadermoorden, de aanslag op Gaius Julius Caesar door een samenzwering van Romeinse senators onder leiding van Caesars aangenomen zoon, Brutus. De dictator werd vermoord op de Idus van maart (15 maart), 44 jaar voor onze tijdrekening. Op het tijdstip van zijn moord moest Caesar voor de senaat verschijnen. Markus Anthonius, die de avond voordien geruchten had opgevangen, ging Caesar daarbij voor. De samenzweerders hadden dit echter voorzien. Eén van hen, Trebonius, onderschepte Antonius daarom bij de poorten van het Theater van Pompeï, waar de senaat samenkwam, en hield hem buiten op.

Aangekomen bij de senaat, presenteerde senator Tillius Cimber Caesar een petitie om zijn verbannen broer terug te laten keren naar Rome. Caesar – ondertussen omsingeld door senatoren – wuifde hem weg, waarop Cimber Caesars tuniek aftrok. Het was vervolgens de senator Casca die als eerste zijn dolk trok en Caesar verwondde. In seconden schoten de rest van de samenzweerders – in sommige weerslagen zoveel als zestig man – Casca ter hulp en hakten op Caesar in. De dictator trachtte nog te vluchten, maar verblind door bloed, struikelde hij onderweg en kwam ten val. Later werd vastgesteld dat slechts één van de messteken – de tweede, in zijn borst – dodelijk was geweest.

De laatste woorden van Caesar blijven tot vandaag voer voor debat. De bekendste versie luidt dat Caesar stierf nadat hij zijn adoptie-zoon Brutus onder de samenzweerders herkende. Hij zou “Et tu, Brutu?” gezegd hebben (“En jij, Brutus?”) of “Jij ook, kind.” Andere versies beweren dat Caesar niks zei.

De dood van Caesar leidde Rome naar een gruwelijke periode van burgeroorlogen. De dictator zelf werd gecremeerd. Op de plaats waar zijn assen verstrooid werden, werd een aantal jaren later de Tempel van Caesar opgericht.

1. Franz Ferdinand

Geen enkele aanslag heeft op zo’n grote schaal zoveel affreuze gevolgen gehad als die op Franz Ferdinand, aartshertog van Oostenrijk-Hongarije. In 1914 was zijn dood dan ook de directe aanleiding tot niets minder dan de Eerste Wereldoorlog.

De aanslag vond plaats in Sarajevo, op 28 juni, rond 10u45. Sarajevo was toen de hoofdstad van de Oostenrijks-Hongaarse provincie Bosnië-Herzegovina. Het bezoek van Franz Ferdinand en zijn vrouw kaderde in Ferdinands beleid, dat Oostenrijk-Hongarije volgens een federaal model wilde hervormen. De dader was de negentienjarige Gavrilo Princip, een lid van ‘Jong Bosnië’, dat net pleitte voor een afscheiding van de Zuid-Slavische staten (waaronder Bosnië-Herzegovina) ten voordele van een Joegoslavische rijk.

Princip was onderdeel van een team van moordenaars samengesteld en georganiseerd door ‘De Zwarte Hand’, een geheime (para)militaire, Servische organisatie. Zo was de wagen van Ferdinand eerder die dag ook al aangevallen met een granaat. Zijn beslissing om een bezoek te brengen aan de slachtoffers van die aanslag werd hem uiteindelijk fataal. Door een vergissing in de reisroute kwam de autokaravaan tot stilstand in de straat waar Princip op café zat. Hij greep onmiddellijk zijn (tweede) kans. Met een Browning .32 schoot hij vrouw Sophie eerst in de buik en Ferdinand in de nek. De aartshertog stierf binnen een aantal minuten. Zijn vrouw stierf onderweg naar het hospitaal.

De aanslag op Franz Ferdinand zette een onmogelijk radarwerk van wraak en wederwraak in gang. Oostenrijk-Hongarije verklaarde daarbij allereerst de oorlog aan Servië. Dat zorgde ervoor dan de ‘Centrale Mogendheden’ (waaronder Duitsland) oog in oog kwamen te staan met de Geallieerden van Servië (waaronder Frankrijk, UK en Rusland). Oorlogsverklaringen volgden elkaar op. Een maand later was de Eerste Wereldoorlog een feit.