Het volkslied of de nationale hymne van een land is een symbool van de natie. In de loop van de 18de en 19de eeuw kwamen volksliederen in gebruik in Europa. Sommige nationale hymnen zijn echter nog veel ouder, waaronder het Nederlandse Wilhelmus. Meestal is de tekst van een nationale hymne nogal hoogdravend, opzwepend en voor iedereen gemakkelijk mee te zingen. Sommige volksliederen zijn geschreven door bekende componisten. Een voorbeeld hiervan is het Duitse volkslied (Das Lied der Deutschen), waarvan de melodie afkomstig is van Joseph Haydn. De melodie van het Oostenrijkse volkslied (Land der Berge, Land am Strome) is gecomponeerd door niemand minder dan Wolfgang Amadeus Mozart, slechts negentien dagen voor zijn dood. Hieronder een lijstje van de 10 oudste volksliederen ter wereld.
10. Der er et yndigt land (Denemarken – 1835)
Denemarken kent in feite twee volksliederen. Het burgerlijke volkslied luidt ‘Der er et yndigt land’ (‘Er is een lieflijk land’). De muziek van ‘Der er et yndigt land’ stamt uit 1835, gecomponeerd door Hans Ernst Krøyer. Later zouden er nog twee versies van de melodie van het Deense volkslied verschijnen, geschreven door Thomas Laub en Carl Nielsen. De versie van Ernst Krøyer is echter de meest gebruikte in Denemarken.
De tekst van de Deense nationale hymne was 16 jaar vroeger geschreven, in 1819 door Adam Oehlenschläger. Wanneer de Deense koninklijke familie aanwezig is, speelt men echter het koninklijke volkslied ‘Kong Christian stod ved højen mast’. Dit koninklijke lied is nog veel ouder: het werd voor het eerst gezongen in 1780.
9. De Brabançonne (België – 1830)
‘O dierbaar België, o heilig land der vaad’ren….’: zo luiden de eerste woorden van het Belgische volkslied Brabançonne (tenminste, de Nederlandstalige versie ervan).
De oorspronkelijke tekst van de Brabançonne is afkomstig van Louis Alexandre Dechet (ook bekend als Jenneval), een acteur bij de Brusselse Muntschouwburg. Deze schouwburg was in augustus 1830 het centrum van de opstand tegen de Nederlandse vorst Willem I, een opstand die uiteindelijke leidde tot de Belgische onafhankelijkheid. Dechet schreef de tekst van de Brabançonne in 1830 samen met Constantin Rodenbach. De bijhorende melodie is van de hand van François van Campenhout.
In de loop der jaren is de tekst van het Belgische volkslied meerdere malen aangepast. Omdat België officieel drietalig is, bestaat er een Nederlandse, Franse en Duitse versie.
8. Himno Nacional de Chile (Chili – 1828)
Het huidige nationale volkslied van Chili dateert van 1828. Voordien bestond er echter een ander Chileens volkslied, dat al in 1819 werd geschreven door Bernardo de Vera en gecomponeerd door Manuel Robles. In 1828 verscheen een nieuwe versie, met een nieuwe melodie afkomstig van de Spaanse componist Ramón Carnicer. De originele tekst van Bernardo de Vera uit 1819 bleef voorlopig behouden.
In 1847 vroeg de Chileense regering aan de dichter Eusebio Lillo een nieuwe tekst te schrijven, omdat de oorspronkelijke woorden van Bernardo de Vera te sterk gekant waren tegen Spanje.
7. Hino Nacional Brasileiro (Brazilië – 1831)
Pedro I werd bij de onafhankelijkheid van Brazilië in 1822 de eerste keizer van het land. Hij schreef zelf een volkslied, waarin hij de Braziliaanse onafhankelijkheid sterk bejubelde. Bij de troonsafstand van Pedro I in 1831 werd zijn volkslied al snel minder populair. De componist en muzikant Francisco Manuel da Silva uit Rio de Janeiro greep zijn kans om een nieuw volkslied te componeren, dat voor de eerste keer in 1831 openbaar werd gespeeld. De huidige tekst van het Braziliaanse volkslied is echter afkomstig van Joaquim Osório Duque Estrada (1870-1927). Deze versie is in gebruik sinds 1922.
6. Himno Nacional del Perú (Peru – 1821)
Het nationale volkslied van Peru is het resultaat van een wedstrijd die werd uitgeschreven door de eerste president van het land, José de San Martín, na de onafhankelijkheid van Peru in 1821.
Diverse componisten en schrijvers namen deel aan de wedstrijd. Uit zeven inzendingen koos de president het lied ‘Somos libres, seámoslo siempre’ (‘Wij zijn vrij, mogen wij dat voor altijd zijn’) uit als nationale hymne. De tekst is geschreven door José de La Torre en de muziek is afkomstig van José Bernardo Alcedo.
5. Himno Nacional Argentino (Argentinië – 1813)
Het volkslied van Argentinië stamt uit 1813. In de loop der jaren kreeg de Argentijnse nationale hymne meerdere benamingen. Oorspronkelijk sprak men over de Marcha Patriótica (Patriottische Mars), daarna over de Canción Patriótica Nacional (Nationaal Patriottisch Lied). Vanaf 1847 noemen de Argentijnen hun volkslied officieel Himno Nacional Argentino (Nationale Hymne van Argentinië).
De ‘lyrics’ van het Argentijnse volkslied zijn van de hand van de politicus Vicente López y Planes. De Spaanse componist en muzikant Blas Parera tekende voor de muziek. Op 11 mei 1813 werd het lied officieel erkend als nationale hymne van Argentinië.
4. La Marseillaise (Frankrijk – 1795)
‘Allons, enfants de la Patrie, le jour de gloire est arrivé!’ (Komt, kinderen des vaderlands, de dag der overwinning is aangebroken!): dat zingen de Fransen uit volle borst op hun nationale feestdag, bij sportevenementen en bij allerlei feestelijkheden.
Het Franse volkslied heet officieel de ‘Marseillaise’. Deze benaming is afkomstig van troepen uit Marseille, die het lied zongen toen ze op weg waren naar Parijs.
De Marseillaise werd al geschreven in 1792 door Claude Joseph Rouget de Lisle, naar aanleiding van de oorlogsverklaring van Frankrijk tegen Oostenrijk. De tekst van de Marseillaise riep de Fransen op om te vechten voor de vrijheid van hun vaderland. Op 14 juli 1795 werd het lied aangenomen als officiële volkslied van de Franse Republiek.
3. La Marcha Real (Spanje – 1761)
Het Spaanse volkslied werd voor het eerst vermeld in een document uit 1761. Het lied kreeg de titel Marcha Granadera (Grenadiersmars). Later zou het lied Marcha Real (Koninklijke Mars) worden genoemd. De componist ervan wordt in het document uit 1761 niet genoemd, maar mogelijk is het Manuel de Espinosa de los Monteros. Vreemd genoeg is er geen officiële tekst van het Spaanse volkslied. In de loop der jaren werden er wel diverse tekstvoorstellen ingediend, maar deze kregen geen genade in de ogen van de Spanjaarden. De laatste keer gebeurde dit in 2007, toen een tekst voor het volkslied geschreven door Paulino Cubero door een jury werd uitverkozen, maar uiteindelijk toch werd afgewezen.
2. God save the Queen (Verenigd Koninkrijk – 1745)
Het lied ‘God save the Queen’ is niet alleen het volkslied van het Verenigd Koninkrijk, maar ook het koninklijke volkslied van Canada, Australië, Gibraltar, Jamaica en andere voormalige kolonies van het Verenigd Koninkrijk. (Dit wordt dan het Koninklijk volkslied genoemd, vaak is er ook nog een nationaal volkslied)
Het God save the Queen is gebaseerd op een Frans volkslied ‘Grand Dieu sauve le Roi’, dat in 1686 geschreven werd voor de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV door Jean-Baptiste Lully. Het is niet helemaal duidelijk wie de Engelstalige versie van het lied schreef. Vele historici beweren dat de Duitse componist Händel in 1714 het Franse volkslied vertaalde naar het Engels, hoewel hierover geen zekerheid bestaat. Volgens de overlevering werd het God save the Queen (toen: God save the King) voor het eerst gezongen in 1745 ter ere van koning George II.
1. Wilhelmus (Nederland – 1574)
‘Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood.’ Dat zijn de eerste regels van de Nederlandse nationale hymne die talloze Nederlanders zingen bij nationale herdenkingen, op Koningsdag, bij voetbalwedstrijden van het nationale elftal en bij tal van andere gelegenheden.
Het Wilhelmus is het oudst bekende nationale volkslied ter wereld. De oorsprong van het Wilhelmus gaat zelfs helemaal terug tot het jaar 1568. De melodie is afkomstig van een Frans spotlied dat werd gezongen tijdens de belegering van Chartres door de hugenoten in 1568. Deze melodie werd opgetekend in 1574.
Het is niet helemaal duidelijk wie de tekst van het Wilhelmus schreef. Traditioneel schrijft men de tekst toe aan Filips van Marnix van Sint-Aldegonde, hoewel hiervan geen historisch bewijs bestaat. Filips van Marnix van Sint-Aldegonde was een Zuid-Nederlandse diplomaat en raadgever van Willem van Oranje.
In elk geval is het Wilhelmus een geuzenlied: het werd gezongen uit protest tegen de Spaanse overheersing van de Nederlanden in de 16de eeuw.
De oorspronkelijke tekst van het Wilhelmus werd in de loop der eeuwen aangepast aan de omstandigheden en de tijdsgeest. Het was pas in 1932, tijdens de voorbereidingen van de 35ste verjaardag van de troonsbestijging van koningin Wilhelmina, dat het Wilhelmus werd uitgeroepen tot het nationale volkslied van Nederland.