Top 10 Weetjes over de Zon

Zonder de zon is er geen leven mogelijk op Aarde. Hij is warm, geeft licht en vormt het centrum van ons zonnestelsel. Tot zover niets nieuws, maar wat weet je eigenlijk verder nog van de zon? Waarschijnlijk niet zo veel. Hoog tijd om daar verandering in te brengen. Met een overzicht van tien interessante feiten over de zon.

10. De zon is het zonnestelsel

De zon en het zonnestelsel zijn twee verschillende dingen, toch? Je hebt de zon en daarnaast een rij planeten en in min of meerdere afstand ervan. Onze Aarde is er daar één van. Maar wat als je nu eens puur zou kijken naar de massa van dit alles. Dan kom je tot de verbazingwekkende conclusie dat van alle massa in het zonnestelsel maar liefst 99,8 procent bestaat uit zon. En die overige 0,2 procent komt dan vooral op het conto van Jupiter. Statistisch gezien bestaan wij hier op Aarde zowat niet eens.

9. De zon bestaat vooral uit waterstof en helium

Als je de zon op zou delen in elementen, dan bestaat hij voor 74 procent uit waterstof en voor 24 procent uit helium. De slimme rekenaar zal nu merken dat er dan nog twee procent mist. Die bestaan uit alle andere elementen die wij hier op Aarde ook kennen. Zoals bijvoorbeeld ijzer, zuurstof, nikkel en nog veel meer. Om het weer even door te trekken naar het hele zonnestelsel, kun je dus concluderen dat die vooral uit waterstof bestaat.

8. De zon is behoorlijk licht

Dit lijkt het understatement van de eeuw. Natuurlijk is de zon licht en als je dat niet gelooft, moet je er voor de lol eens een paar seconde naar kijken. Liever niet veel langer, anders loop je het risico dat je de rest van je leven überhaupt niets meer ziet. Maar wat als je de zon nu eens afzet tegenover de 50 dichtstbijzijnde andere sterren. Zelfs dan scoort de zon met een 4e plaats zeer behoorlijk als het gaat om lichtsterkte.

7. De zon is een `kleintje`

Om alles nog wat meer in perspectief te zetten: de zon vormt dus 99,8 procent van ons zonnestelsel, maar afgezet tegenover de meeste andere sterren is hij niet zo groot. Als je de grootste ster zou pakken die we kennen en de zon daarmee zou verwisselen, zou je een ster hebben die zo groot is dat hij bijna tot aan Saturnus komt. De Aarde bevindt zich dan ergens halverwege in de zon. Niet echt een fijne plaats om te verblijven.

6. De zon is van middelbare leeftijd

Als de zon een mens zou zijn, dan heeft hij nu niet zijn midlife crisis achter de rug en zit hij op het hoogtepunt van carrière. De zon heeft echter wel een iets langere levensspan dan wij. Volgens wetenschappers bestaat de zon al zo`n 4,59 miljard jaar en heeft hij ongeveer nog net zo lang te gaan. De zon verbruikt namelijk langzaam maar zeker al het waterstof op als de brandstof voor haar licht. Na vijf miljard jaar is die voorraad zo goed als op en verandert de zon in een zogenaamde Rode reus. Hij zet dan enorm uit en zal dan ook de Aarde verzwelgen. Geen prettig vooruitzicht. Gelukkig maken wij dat niet meer mee.

5. De zon heeft last van een `broeikaseffect`

Doordat wij massaal CO2 de lucht in stoken, wordt de Aarde steeds iets warmer. Blijkbaar werkt dat aanstekelijk want ook de zon doet vrolijk mee. Zij het in een iets langzamer tempo, gelukkig maar. Volgens modellen wordt de zon iedere miljard jaar ongeveer tien procent warmer. Je zou zeggen dat wij dit nauwelijks merken, maar niets is minder waar. De tien procent van de komende miljard jaar is genoeg om al het leven op Aarde uit te roeien. Al het water zal verdampen en op wat hardnekkige microben na blijft er niets in leven. Het einde van de Aarde zal de mensheid dus bij langen aan niet halen.

4. De zon heeft lagen.

Kelvinsong/wikicommons

Net zoals de Aarde bestaat ook de zon uit lagen. De buitenste daarvan is het zichtbare oppervlakte van de zon en wordt ook wel de fotosfeer genoemd. Deze is `slechts` een goede 5700 graden warm. Nauwelijks genoeg voor een serieuze barbecue. Wat dat betreft is de volgende al een stuk beter. De zogenaamde convectiezone begint op ongeveer 70 procent van de doorsnee van de zon. Daaronder zit de `stralingszone`. Het is hier zo heet dat de warmte alleen via straling verspreid kan worden. In het centrum is het pas echt warm. Hier loopt de temperatuur op tot maar liefst 16 miljoen graden Celsius. Een goede schatting natuurlijk, want niemand kan ooit dichtbij genoeg komen om het te meten.

3. De zon draait rond in meerdere snelheden.

Op Aarde is het makkelijk. Die draait rond in één dag (bijna dan). En ja, dat gaat net zo snel in Rio de Janeiro als op de Noordpool. Verrassend genoeg werkt dit bij de zon anders. Wetenschappers kunnen de draaitijd meten door bepaalde uiterlijkheden van de zon in de gaten te houden. Zo kwamen ze er achter dat het gebied rond de evenaar van de zon in ongeveer 25 graden ronddraait, terwijl de polen dat in 36 dagen doen. Het onderliggende gebied van de zon maakt in ongeveer 27 dagen een cirkel.

2. De atmosfeer van de zon is warmer dan het oppervlakte.

Zoals eerder genoemd is de oppervlakte van de zon ongeveer 6000 graden. Je verwachten dat hoe verder je van de zon komt, des te koeler het wordt. Dit is totaal niet het geval. Ook rondom de zon heb je namelijk bepaalde gebieden. Direct om de zon heb je de chromosfeer. Daar is het ongeveer 100.000 graden. Dat lijkt heel veel, maar is slechts een schijntje in verhouding met de corona. Die heeft een bereik dat nog groter is dan de zon zelf en waarin de temperatuur makkelijk oploopt tot een miljoen graden.

1. We houden de zon nauwlettend in de gaten

Het is voor ons natuurlijk belangrijk om onze levensbron nauwlettend te volgen. Er draaien inmiddels diverse ruimtevaartuigen in een hele grote cirkel om de zon. Zo is de `Heliospheric Observatory`, die in 1995 is gelanceerd. Deze heeft al talloze foto`s van de zon teruggestuurd. In 2006 werd STEREO gelanceerd. Dit project van de NASA is in staat om 3D modellen van de zon te maken, waardoor we haar nu steeds iets beter leren kennen.