Het scherm van onze smartphone is een constant gezelschap. Het lijkt wel alsof sommige apps onweerstaanbaar zijn. Maar dit is geen toeval. Achter de schermen werken app-ontwikkelaars met psychologische technieken om ons langer vast te houden en vaker terug te laten komen. In dit artikel duiken we dieper in de psychologie achter tien van de technieken die ze gebruiken om de smartphone zo verslavend mogelijk te maken.
Beloningen en de Dopamine Afgifte
Wanneer we een melding krijgen van een nieuwe like op Instagram of een nieuwe match op Tinder, komt er in onze hersenen dopamine vrij. Dopamine is een neurotransmitter die vaak geassocieerd wordt met plezier en beloning. Dit systeem is geëvolueerd om ons te motiveren om gedragingen te herhalen die gunstig zijn voor ons overleven, zoals eten en sociale interactie.
Apps hebben deze evolutionaire neiging gehackt door digitale beloningen te bieden, zoals likes, punten en badges. Deze beloningen geven een kortstondig gevoel van voldoening, vergelijkbaar met dat wat we ervaren bij het eten van een zoete lekkernij, waardoor we terug blijven komen voor meer.
Het Eindeloze Scroll-mechanisme
We hebben allemaal wel eens een moment gehad waarop we onszelf betrappen op het eindeloos scrollen door onze nieuwsfeed. Maar waarom is dit zo verslavend? Dit mechanisme speelt in op onze intrinsieke nieuwsgierigheid en de onvoorspelbaarheid van wat er vervolgens komt. Het is vergelijkbaar met een fruitautomaat; de onzekerheid van de volgende ‘uitbetaling’ of boeiende content houdt ons geëngageerd. Onze hersenen zijn zo gemaakt dat ze reageren op onvoorspelbare beloningen. Dus, net zoals gokkers blijven spelen in de hoop op die grote winst, blijven wij scrollen in afwachting van dat volgende interessante stukje content.
FOMO
Meldingen spelen in op een diepgewortelde psychologische trek: de angst om iets te missen (FOMO – Fear Of Missing Out). In prehistorische tijden was het missen van belangrijke sociale informatie in kleine gemeenschappen potentieel schadelijk. Deze oude drijfveren kunnen nu worden geactiveerd door een eenvoudige ping van onze telefoon. Dit zorgt ervoor dat we de drang voelen om direct te reageren, uit angst om achter te blijven of iets belangrijks te missen.
Sociale Bevestiging
Het verlangen naar goedkeuring en erkenning is een fundamenteel menselijke behoefte. Apps zoals Facebook en Instagram hebben dit verlangen gedigitaliseerd door middel van likes, reacties en shares. Elke keer dat we bevestiging krijgen in de vorm van digitale waardering, worden we weer beloond met een dopaminehit. Dit versterkt ons gedrag om meer content te delen en bevordert een cyclus van posten, wachten op bevestiging, en opnieuw posten.
Het Gamification Principe
Spelletjes zijn van nature aantrekkelijk omdat ze uitdaging, competitie en beloning bieden. Veel apps hebben spelelementen geïntegreerd, zoals levels en scores, om gebruikers te engageren. Door vooruitgang te ‘gamificeren’, ontstaat er een gevoel van prestatie en voldoening. Daarnaast activeert competitie de natuurlijke menselijke drang om te excelleren en erkend te worden, waardoor gebruikers meer tijd in de app doorbrengen en streven naar verbetering.
Aanbieden van Nieuwe Inhoud
De mens heeft van nature een voorliefde voor nieuwheid. We zijn van nature nieuwsgierig en hebben een drang naar verkenning. Apps die regelmatig nieuwe inhoud, functies of uitdagingen aanbieden, weten dat ze hierdoor de aandacht van gebruikers kunnen vasthouden. Door een constante stroom van vernieuwing te bieden, spelen apps in op de menselijke neiging om op zoek te gaan naar nieuwe ervaringen en kennis. Deze voortdurende zoektocht naar het nieuwe stimuleert het hersengebied dat betrokken is bij beloning en motivatie, waardoor gebruikers steeds opnieuw worden aangetrokken.
Netwerkeffect
Het netwerkeffect beschrijft het fenomeen waarbij een product of dienst aan waarde wint naarmate er meer mensen gebruik van maken. Sociale media-apps zijn hiervan het perfecte voorbeeld. Hoe meer vrienden en familie op een platform zitten, hoe aantrekkelijker het wordt om je bij hen te voegen. De psychologie achter het netwerkeffect is gerelateerd aan sociale inclusie en de basisbehoefte van de mens om ergens bij te horen. Niemand wil zich buitengesloten voelen, en deze apps spelen daar slim op in door een gemeenschap te creëren waarin iedereen deel wil uitmaken.
Afwisseling en Variatie
Eentonigheid leidt tot verveling, en verveling leidt tot desinteresse. App-ontwikkelaars begrijpen dit principe en streven ernaar om een mix van verschillende soorten inhoud of activiteiten in hun apps te bieden. Door variatie te bieden, kunnen apps voorkomen dat gebruikers gewend raken aan een bepaald patroon of ritme, waardoor hun betrokkenheid afneemt. Door nieuwe uitdagingen, verschillende vormen van interactie en gevarieerde content te introduceren, blijven gebruikers geprikkeld en geïnteresseerd.
Gemak en Gebruikerservaring
Ons brein is erop gericht om energie te besparen, en daarom geven we vaak de voorkeur aan de weg van de minste weerstand. Een intuïtieve en soepele gebruikerservaring zorgt ervoor dat we gemakkelijk en zonder veel nadenken kunnen navigeren. Als een app te complex of verwarrend is, zijn gebruikers eerder geneigd om af te haken. Maar als de interface duidelijk, eenvoudig en aantrekkelijk is, zullen gebruikers eerder geneigd zijn om meer tijd in de app door te brengen en deze vaker te gebruiken.
Vertraging van Beloningen
Op het eerste gezicht lijkt het misschien contra-intuïtief om beloningen te vertragen. Waarom zou je een gebruiker laten wachten? Maar deze techniek is gebaseerd op het principe van anticipatie. Wanneer we moeten wachten op een beloning (denk aan een aftelklok in een game of een “kom morgen terug voor meer punten”-bericht), creëert dit een gevoel van verwachting. Deze verhoogde anticipatie kan het plezier van de uiteindelijke beloning versterken, waardoor we nog meer betrokken raken bij de app.
Hoewel deze technieken onschuldig kunnen lijken, kunnen ze, wanneer ze in overmaat worden gebruikt, leiden tot verslavend gedrag en een vermindering van welzijn. Het is essentieel om te begrijpen hoe deze technieken werken en bewust te zijn van onze digitale consumptie. Terwijl we genieten van de voordelen van deze apps, is het ook van belang om onszelf regelmatig los te koppelen en te verbinden met de wereld buiten het scherm.
