Vincent van Gogh is ongetwijfeld een van de meest fascinerende kunstenaars die de wereld heeft gekend. Zijn passie, het drama van zijn leven en de intensiteit waarmee hij zijn kunst benaderde, resoneert nog steeds met velen. Zijn werk en de verhalen die eromheen geweven zijn, blijven mensen inspireren en verbazen. In dit artikel duiken we in enkele intrigerende weetjes over deze iconische schilder, die meer was dan alleen de man die zijn oor afsneed. Zijn leven was een complexe mix van strijd, creativiteit en een diepe, vaak pijnlijke zoektocht naar begrip en expressie.
Van vele markten thuis
Voordat Vincent van Gogh zich volledig wijdde aan de kunst, had hij al een divers scala aan beroepen verkend. Geboren op 30 maart 1853, in Groot-Zundert probeerde Van Gogh de beroepen van kunsthandelaar, schoolmeester en predikant. Deze paden brachten hem weinig voldoening. Op 27-jarige leeftijd, met nauwelijks formele training, besloot hij zichzelf in een brief aan zijn broer Theo te verklaren als kunstenaar.
Modellen uit het dagelijks leven
In de beginperiode van zijn schildercarrière nam Van Gogh zijn toevlucht tot het schilderen van boeren en landarbeiders als modellen. Later zou hij overgaan op het schilderen van bloemen, landschappen en zelfportretten, voornamelijk omdat hij zich geen modellen kon veroorloven. Om verder kosten te besparen, schilderde hij vaak over zijn werken heen in plaats van nieuw canvas te kopen.
Zijn vroege werken kenmerken zich door een sober kleurenpalet, waarin thema’s als armoede en financiële strijd prominent aanwezig zijn. Pas later in zijn carrière begon hij de levendige kleuren te gebruiken waar hij zo beroemd om is geworden.
Een leven getekend door geestelijke gezondheidsproblemen
Van Gogh worstelde het grootste deel van zijn leven met mentale gezondheidsproblemen. Er is bewijs dat wijst op manische depressie, psychotische episodes en waanvoorstellingen. Hij bracht veel tijd door in psychiatrische ziekenhuizen. Moderne psychiaters hebben diverse mogelijke diagnoses gesteld, waaronder schizofrenie, porfyrie, syfilis, bipolaire stoornis en epilepsie.
Een stuk van zijn oor
Het is een veelbesproken feit dat Van Gogh een deel van zijn eigen oor afsneed, maar het was niet het hele oor, zoals vaak wordt beweerd. Deze dramatische gebeurtenis vond plaats in 1888, toen Van Gogh en zijn goede vriend Paul Gauguin samen in Arles verbleven. Na een van zijn aanvallen probeerde Van Gogh Gauguin aan te vallen met een scheermes, wat resulteerde in het afsnijden van een stuk van zijn eigen oor. Van Gogh zou vervolgens het deels afgesneden oor in papier hebben gewikkeld en aan een prostituee in een bordeel hebben gegeven, een plaats die hij en Gauguin regelmatig bezochten.
Het beroemde ‘De sterrennacht’
Van Gogh schilderde zijn beroemdste werk, ‘De sterrennacht’, terwijl hij in een inrichting in Saint-Rémy-de-Provence verbleef. Hij had zichzelf vrijwillig laten opnemen om te herstellen van de zenuwinzinking die had geleid tot het incident met zijn oor. ‘De sterrennacht’ toont het uitzicht vanuit het raam van zijn slaapkamer in de inrichting. Tegenwoordig maakt dit werk deel uit van de permanente collectie van het Metropolitan Museum of Art. Ironisch genoeg was Van Gogh zelf van mening dat dit schilderij niet goed was.
Leven gedocumenteerd in brieven
Het leven van Van Gogh is uitgebreid gedocumenteerd door middel van honderden brieven die hij gedurende zijn leven schreef aan zijn broer Theo, zijn goede vriend en kunstenaar Paul Gauguin, Emile Bernard en vele anderen. Hoewel veel van deze brieven niet gedateerd zijn, zijn historici erin geslaagd de meeste brieven chronologisch te ordenen. Ze vormen een uitgebreide bron van informatie over Van Goghs leven. Meer dan 600 brieven werden uitgewisseld tussen Van Gogh en zijn broer Theo, en vertellen het verhaal van hun levenslange vriendschap en Van Goghs artistieke visies en theorieën.
Een productieve periode
In slechts tien jaar tijd creëerde Van Gogh ongeveer 2.100 kunstwerken, waaronder ongeveer 900 schilderijen. Veel van zijn werken werden gemaakt in de laatste twee jaar van zijn leven. De hoeveelheid werk die hij heeft geproduceerd is opmerkelijk, vooral gezien het feit dat hij relatief laat in zijn leven begon als kunstenaar, financiële moeilijkheden ervoer, kampte met geestelijke gezondheidsproblemen en op 37-jarige leeftijd stierf. Dit betekent dat hij gemiddeld bijna elke 36 uur een nieuw kunstwerk creëerde.
Een tragisch einde
Het wordt algemeen aangenomen dat Van Gogh zichzelf op 27 juli 1890 neerschoot in een tarweveld in Auvers, Frankrijk, waar hij op dat moment schilderde. Na de schietpartij slaagde hij erin terug te lopen naar zijn verblijf in Auberge Ravoux, waar hij werd behandeld door twee artsen die de kogel niet konden verwijderen (er was geen chirurg beschikbaar). Hij stierf twee dagen later aan een infectie in de wond. Deze gebeurtenis is echter omstreden omdat er geen getuigen waren en er geen pistool werd gevonden. Een alternatieve theorie suggereert dat hij per ongeluk werd neergeschoten door tienerjongens met wie hij was gaan drinken.
Laatste woorden
Theo van Gogh was bij zijn broer toen hij stierf en zei dat Vincents laatste woorden waren: “La tristesse durera toujours” – “het verdriet zal voor altijd duren”. Deze woorden weerspiegelen de diepe pijn en strijd die Vincent gedurende zijn hele leven ervoer, maar ook zijn gevoeligheid en inzicht in de menselijke conditie.
Postume erkenning
Tijdens zijn leven verkocht Van Gogh slechts één schilderij, maar hij werd pas beroemd na zijn dood. ‘De rode wijngaard bij Arles’ is het enige werk dat hij verkocht tijdens zijn leven, voor ongeveer 400 franken in België, zeven maanden voor zijn dood. Na de dood van zijn broer Theo aan syfilis, zes maanden na Vincents dood, erfde Theo’s weduwe Johanna van Gogh-Bonger een grote collectie van Vincents kunst en brieven. Ze wijdde zich aan het verzamelen van het werk van haar overleden zwager en promootte het actief, wat uiteindelijk leidde tot erkenning van zijn werk, 11 jaar na zijn dood. Ironisch genoeg, ondanks de financiële moeilijkheden en anonimiteit tijdens zijn leven, creëerde Van Gogh enkele van de duurste schilderijen in de geschiedenis, waaronder ‘Portret van Dr. Gachet’, dat verkocht werd voor $82,5 miljoen in 1990 – wat gelijkstaat aan bijna $200 miljoen in 2024, aangepast voor inflatie.
