10 Weetjes over Kwallen – Wat is er zo bijzonder aan deze neteldieren?

De kwal is een fascinerend dier dat zowel mysterieus als angstaanjagend kan zijn. Met hun doorschijnende lichamen en elegante zweefbewegingen bieden ze een betoverende kijk op de wonderen van het dierenrijk. Duik met ons mee in de wereld van de kwal en ontdek enkele boeiende kwallen weetjes.

Kwallen. Je ziet ze misschien als griezelige zeedieren of misschien als sierlijke onderwaterballetdansers. Maar er is zoveel meer te leren over deze fascinerende wezens. Van hun opmerkelijke diversiteit in vorm en kleur tot hun bijzondere levenscyclus, elk aspect van hun bestaan is doordrenkt van intrige. Laten we de mysteriën van de kwal ontrafelen en een kijkje nemen in hun betoverende wereld vol interessante kwallen weetjes.

Kwallen zijn er in alle kleuren en maten

Kwallen zijn er in alle soorten en maten, van piepkleine exemplaren tot gigantische wezens die groter zijn dan een mens. Hun kleurenspectrum is net zo divers, variërend van volledig transparant tot levendige kleuren zoals roze, blauw, geel en paars. Deze kleurvariaties zijn vaak een aanpassing aan hun specifieke leefomgeving en kunnen helpen bij camouflage, het aantrekken van prooi of zelfs zonlicht filteren.

Levenscyclus van de kwal

Kwallen hebben een ingewikkelde levenscyclus, opgebouwd uit twee belangrijke fasen. In de eerste fase, ook wel het poliepstadium genoemd, neemt het organisme de gedaante aan van een poliep – een steelvormig wezen dat vastzit aan de zeebodem en voedsel vangt dat voorbij drijft. Deze poliepen hebben een uiterlijk dat doet denken aan hun verwanten, de bloemdieren, zoals koralen en zeeanemonen. Doorgaans zijn poliepen van kwallen slechts enkele millimeters groot. Dit poliepstadium kan jarenlang duren.

Er komt een moment, vaak aangedreven door seizoensveranderingen of hormonale verschuivingen, waarop de poliep knoppen begint te vormen aan de top. Deze knoppen worden na verloop van tijd losgelaten en groeien in de waterkolom uit tot de tweede fase, de meduse, de fase die bij de meeste mensen bekend is als het klassieke kwallenbeeld. Deze medusen zwemmen vrijelijk rond en reproduceren zich seksueel door gameten te creëren. Wanneer deze gameten samensmelten, vormen ze een larve, of planula, die zich op het substraat vasthecht en uitgroeit tot een nieuwe poliep, waarmee de levenscyclus voltooid is.

De meeste schijfkwallen hebben zowel mannelijke als vrouwelijke individuen. Hun geslachtsklieren zijn te vinden in de maagwand en de geslachtscellen worden via de mondopening uitgestoten. Na de bevruchting in het vrouwelijke individu ontstaan er planulalarven die uiteindelijk van de moederkwal vallen en naar de zeebodem zwemmen. Daar verliezen ze hun trilharen en vestigen ze zich.

Wat is het doel van kwallen?

Geloof het of niet, ook kwallen spelen een belangrijke rol in het ecosysteem.

Voedselbron: Kwallen zijn een belangrijke voedselbron voor veel soorten. Zeeschildpadden, haaien, en sommige vogelsoorten, zijn afhankelijk van kwallen als een primair onderdeel van hun dieet.

Opruimers: Kwallen helpen bij het beheer van de gezondheid van de oceanen door te fungeren als opruimers. Ze eten kleine visjes, plankton en soms zelfs andere kwallen. Door dit te doen, helpen ze bij het beheersen van de populatie van deze organismen en behouden zo de balans in het ecosysteem.

Kwallen zijn overal te vinden

Kwallen bewonen zowel koude arctische wateren als warme tropische zeeën, ze zweven op de oppervlakte of duiken naar de diepten van de oceaan. Ze zijn echte wereldreizigers, maar in tegenstelling tot andere zeedieren, zijn ze volledig afhankelijk van de stroming om zich te verplaatsen.

Kwallen zijn opportunisten

Kwallen hebben een simpel maar effectief dieet. Ze eten alles wat in hun tentakels verstrikt raakt, waaronder plankton, kleine vissen en zelfs andere kwallen. Hun lichaam fungeert als een continue voedselverwerker: voedsel komt binnen via de mond, wordt verteerd in de maag en de restanten worden vervolgens via dezelfde mond weer uitgestoten. Ja, je leest het goed, de mond van de kwal is ook de kont!

Kwallen zijn solitaire dieren

In tegenstelling tot veel andere zeedieren, leven kwallen meestal alleen. Ze hebben geen hersenen, ogen of hart en zijn daarom niet in staat tot sociaal gedrag. Echter, onder bepaalde omstandigheden kunnen kwallen in grote groepen, genaamd “zwerm” (of in het Engels een “smack”), samenkomen. Dit gebeurt meestal wanneer de omstandigheden gunstig zijn voor voeding en voortplanting.

De zeeschildpad en sommige soorten vissen zijn immuun voor het kwallen gif

Hoewel kwallen gevreesd worden om hun pijnlijke en soms dodelijke steken, zijn er enkele dieren die immuun zijn voor hun gif. Zeeschildpadden en sommige soorten vissen kunnen kwallen eten zonder nadelige gevolgen. Dit maakt de kwal tot een belangrijk onderdeel van hun dieet.

De onsterfelijke kwal kan potentieel voor altijd leven

Een van de meest verbazingwekkende kwallen weetjes is dat er een soort is die potentieel onsterfelijk is. De Turritopsis dohrnii, beter bekend als de ‘onsterfelijke kwal’, kan zijn cellen verjongen en terugkeren naar zijn poliep-stadium, waardoor hij in feite een oneindige levenscyclus heeft.

Kwallen en klimaatverandering: Een stijging in kwallen populaties

Veranderingen in het milieu, zoals opwarming van de aarde en vervuiling, hebben bijgedragen aan een toename van kwallen populaties wereldwijd. Als veerkrachtige wezens zijn ze in staat om te gedijen in omstandigheden die voor andere zeedieren schadelijk kunnen zijn.

Kwallen op de Nederlandse kust

Ook in Nederland komen kwallen voor. Tijdens de zomermaanden kan je verschillende soorten kwallen aantreffen aan de Nederlandse kust, waaronder de oorkwal en de kompaskwal. Hoewel de meeste kwallenbeten in Nederland onschadelijk zijn, kan het aanraken van een kwal nog steeds een pijnlijke ervaring zijn.