Top 10 Beroemde Spionnen uit de Geschiedenis

Spionnen zijn dankbare hoofdpersonen in thrillers en films. Deze avonturiers leven een geheim leven terwijl ze informatie verzamelen die het eigen land een beslissend voordeel kan geven in een oorlog. Toch kent het leven van een spion in het echt minder glamoureuze kanten en loopt het vaak slecht met ze af. Wat zijn tien beroemde spionnen uit de geschiedenis?

10. Oleg Gordievsky

Het verhaal van Oleg Gordievsky kent veel ingrediënten uit een thriller. De KGB-agent raakte gedesillusioneerd door de Sovjet-invasie van Tsjecho-Slowakije in 1968. Hij begon te werken voor de Britse geheime dienst, iets wat nog eenvoudiger werd toen hij in Londen werd gestationeerd. Gordievsky zag veel eerder dan anderen in dat Mikael Gorbachov voorbestemd was om de leider van de Sovjet-Unie te worden, een essentiële verandering die de Koude Oorlog uiteindelijk zou beëindigden.

In 1985 werd hij naar Moskou teruggeroepen en lang ondervraagd. Gordievsky mocht hierna niet meer naar het buitenland afreizen. Met hulp van de Britse geheime dienst wist Godievsky in de achterbak van een auto via Finland te ontsnappen.

9. Anna Chapman

Met het einde van de Koude Oorlog en de opkomst van de digitale wereld lijkt het tijdperk van de spion ten einde zijn gekomen. Anna Chapman bewijst het tegendeel. Zij werd als Russische geboren en waarschijnlijk was haar vader actief in de KGB. Ze zou een Brits paspoort krijgen door met Alex Chapman te trouwen en in Londen carrière maken bij verschillende financiële instellingen. Anna zou een tijd in New York wonen en uiteindelijk worden gearresteerd omdat ze lid was van een groep Russische spionnen.

Alhoewel de spionnen geen grote geheimen wisten door te spelen waren ze wel bezig om hogerop te komen in de Amerikaanse maatschappij. Anna Chapman werd vanwege haar knappe uiterlijk de beroemdste van de groep. Uiteindelijk werd ze samen met andere spionnen uitgewisseld. In Rusland is ze sindsdien onder andere actief als model.

8. Richard Sorge

Voor veel spionnen is het beroep van journalist een goede dekmantel. Het geeft immers een goede verklaring waarom je in een ander land bent en kan ook nieuwsgierigheid verbloemen. Richard Sorge was van Duits-Russische komaf. In de Eerste Wereldoorlog raakte hij gewond en tijdens zijn revalidatie raakte hij gefascineerd door het communisme.

Sorge zou als journalist in Moskou verblijven waar hij eigenlijk werd opgeleid tot spion. In China leerde hij vervolgens een Japanse collega-journalist kennen, Ozaki Hotsumi, met wie Sorge een zeer effectief duo zou vormen. Eenmaal in Japan zou Sorge via Hotsumi veel essentiële informatie doorspelen. Zo wist Stalin over de aanstaande aanval op Pearl Harbour. Stalin zou de informatie van Sorge soms wegwuiven waardoor Hitler in eerste instantie het Rode Leger kon overrompelen. Daarna had hij zijn les geleerd en vertrouwde hij erop dat Japan Rusland pas zou binnenvallen als de Duitsers Moskou hadden bezet. Hierdoor kon Stalin op een cruciaal moment troepen uit het Oosten inzetten aan het Westelijke front. Sorge en Hotsumi werden uiteindelijk ontmaskerd en in 1944 opgehangen.

7. Eli Cohen

Eli Cohen is een schoolvoorbeeld van de beslissende rol die een goede spion kan spelen. Cohen werd geboren in Egypte waardoor hij vloeiend Arabisch sprak. In de jaren zestig werd hij door de Israëlische geheime dienst Mossad gerekruteerd om uiteindelijk in Syrië gestationeerd te worden. Daar wist de sociale Cohen het vertrouwen te winnen van veel militairen die bij hem thuis feesten bezochten. Cohen werd beroemd vanwege zijn suggestie aan de Syrische militaire leiding om eucalyptusbomen te planten bij bunkers zodat soldaten konden bijkomen in de schaduw. Hierdoor wist de Israëlische luchtmacht precies in kaart te brengen waar de bunkers zich bevonden. Voordat zijn informatie tijdens de Zesdaagse Oorlog (1967) succesvol werd gebruikt was Cohen al ontmaskerd. Hij werd in het openbaar opgehangen.

6. Karl Schulmeister

Het risico bij het inzetten van een spion is dat deze uiteindelijk een dubbelspion blijkt te zijn. De Oostenrijker Karl Schulmeister was een van de eerste dubbelspionnen van de moderne tijd. Schulmeister was een avonturier die een leven als zakenman en smokkelaar leidde. Bovendien was hij spion voor het Oostenrijkse keizerrijk.

Schulmeister kwam door de inzet van een Franse generaal te werken in dienst van Napoleon en zijn informatie zou onder andere een belangrijke rol spelen in de Slag bij Austerlitz. De Oostenrijker werd een rijzende ster in het leger van Napoleon schopte het tot baas van zijn geheime dienst. Met de definitieve neergang van Napoleon eindigde ook Schulmeisters avonturen. Hij zou de rest van zijn leven in een tabakszaak werken.

5. Virginia Hall

Spionnen speelden een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog. De Duitse geheime dienst Gestapo was zich hier van bewust en spoorde meedogenloos spionnen op om ze vervolgens te vermoorden. De Gestapo had een obsessie met de Amerikaanse Virginia Hall, die zij de bijnaam Artemis gaf.

Hall was in Frankrijk toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. In eerste instantie hielp ze het Franse verzet organiseren. Nadat Hall ternauwernood was ontsnapt, keerde ze in 1994 terug in Frankrijk waar ze met het verzet samenwerkte om de landing in Normandië voor te bereiden en guerrilla-acties uit te voeren. In tegenstelling tot minder gelukkige collega’s werd Hall nooit ontmaskerd en ze zou na de oorlog bij de C.I.A. als analiste in dienst treden.

4. Klaus Fuchs

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte een aantal landen aan een superwapen. De atoombom zou uiteindelijk door de Amerikanen worden ontwikkeld. Na afloop van de oorlog gaf dit de Amerikanen een overduidelijk voordeel ten opzichte van de Sovjet-Unie. De Duitse natuurkundige Klaus Fuchs was in 1933 voor Hitler gevlucht en werd uiteindelijk Brits staatsburger.

Hij werd tijdens de oorlog uitgenodigd om mee te werken aan de ontwikkeling van de Amerikaanse atoombom. Daarvoor had hij al informatie doorgespeeld aan de Sovjets en dat zou hij tot het einde van de oorlog blijven doen. Hoogstwaarschijnlijk kon de Sovjet-Unie daarom sneller een atoombom produceren. Terug in Engeland zou Fuchs toegeven dat hij een spion was waarna hij tot 14 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld. Na negen jaar werd Fuchs vrijgelaten. Hij emigreerde direct naar Oost-Duitsland waar hij een succesvolle wetenschappelijke carrière zou kennen.

3. Cambridge Five

De Cambridge Five is de bijnaam voor een groep Britse spionnen die tijdens hun studie in Cambridge werd gerekruteerd om voor de Sovjet-Unie te werken. Dit deden ze succesvol tijdens de Tweede Wereldoorlog en jaren vijftig. De belangrijkste leden werden op verschillende posities ingezet, zo werkte Kim Philby voor de Britse ambassade in Washington. Hierdoor kon hij onder andere zien wie van zijn collega’s werd verdacht van spionageactiviteiten. Toen hij een aantal van hen waarschuwde vluchtte ze naar de Sovjet-Unie. Hierdoor werd Philby uiteindelijk zelf verdacht moest hij ontslag nemen. Als dit niet was gebeurd had Philby mogelijk veel hoger kunnen eindigen in de Britse geheime dienst.

2. Sidney George Reilly

Sidney George Reilly heette eigenlijk Georgi Rosenblum. Hij werd geboren in Oekraïne en op jonge leeftijd ingelijfd door Scotland Yard. Met zijn avontuurlijke inslag en grote talenkennis ontwikkelde hij zich tot een meesterspion. In de Eerste Wereldoorlog wist hij met een uniform door te dringen tot een vergadering van de Duitse legerleiding. Na afloop van de Eerste Wereldoorlog concentreerden zijn activiteiten zich steeds meer op Rusland waar de communisten de macht dreigden over te nemen.

Reilly zou betrokken zijn bij vluchtplannen van de tsaristische familie, een mislukte coup en een moordaanslag op Lenin. Uiteindelijk werd hij gevangengenomen en op last van Stalin vermoord. Er wordt gezegd dat Reilly het model was voor James Bond. In 1983 werden zijn avonturen verfilmd in de populaire televisieserie Reilly: Ace of Spies.

1. Mata Hari

Margaretha Zelle werd in Leeuwarden geboren en zou onder haar artiestennaam Mata Hari wereldberoemd worden. Ze woonde een tijd in Nederlands-Indië waar ze lid werd van een lokale dansgroep en voor het eerst de naam Mata Hari gebruikte. Aan het begin van de 20ste eeuw verhuisde Zelle naar Parijs waar ze in kunstenaarskringen verkeerde maar vooral faam maakte als exotische danseres.

Mata Hari werd geroemd om haar schoonheid en er deden in die tijd allerlei wilde geruchten de ronde over haar sensuele act en rijkdom. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kon Mata Hari als Nederlandse gewoon blijven reizen. Het viel diverse diensten op dat zij vaak in kringen van militairen verkeerde. Men verdacht haar van spionage, maar niemand wist precies voor wie ze werkte. Uiteindelijk werd ze in Parijs gearresteerd en veroordeeld wegens spionage voor Duitsland.

In 1917 werd Mata Hari gefusilleerd. Sindsdien is Mata Hari uitgegroeid tot een legendarische femme fatale en werd zij in een verfilming van haar leven door Greta Garbo gespeeld. Over haar spionageactiviteiten bestaan nog steeds veel twijfels. Zij lijkt aan het begin van de Eerste Wereldoorlog wel degelijk in dienst van de Duitsers te zijn getreden maar is hoogstwaarschijnlijk nooit een legendarische meesterspion geweest.