Top 10 Grootste Vulkanische Uitbarstingen

Wist je dat de aarde ongeveer 1.500 vulkanen telt? Daarvan zijn er nog 600 actief. In de afgelopen jaren – tot wel miljoenen jaren geleden – hebben deze vulkanen vele slachtoffers geëist. Dit waren de uitbarstingen die de meeste slachtoffers hebben geëist.

10. Mount Unzen – 15.000 slachtoffers

Mount Unzen is een klassiek voorbeeld van een stratovulkaan. Het betreft een hoge, kegelvormige vulkaan die bestaat uit vele lagen van gestolde lava en tefra. Mount Unzen is gelegen op het Japanse eiland Kyushu vlakbij de stad Shimabara. Het feit dat Mount Unzen behoort tot de ’16 Decade Volcanoes’ geeft aan dat deze vulkaan thuishoort in dit illustere lijstje. In 1792 maakte Mount Unzen maar liefst 15.000 slachtoffers. Deze uitbarsting staat bekend als één van de vijf meest dodelijke, waarvan gegevens bekend zijn. Overigens werd de berg van 1990 tot 1995 weer actief. Gedurende deze periode spuwde Mount Unzen maar liefst 200.000.000 m3 magma uit! In 1996 vond de laatste uitbarsting van Mount Unzen plaats.

9. Mount Vesuvius – 18.000 slachtoffers

Wist je dat Mount Vesuvius zich op een andere vulkaan bevindt? De Vesuvius ligt in de krater van een oudere vulkaan, te weten de Monte Somma. Volgens de gegevens heeft deze krater zich ongeveer 18.300 jaren geleden gevormd. Meer concreet vinden we Mount Vesuvius ter hoogte van Napels. De vulkaan is 1.281 meter hoog en heeft een doorsnede van acht kilometer. De bekendste uitbarsting van Mount Vesuvius vond plaats in het jaar 79. Nadat de top van de vulkaan explodeerde werden de Romeinse plaatsen Pompei, Oplontis en Stabiae volledig bedolven onder pluimsteen en as. De weinige mensen, die aan deze stroom wisten te ontkomen, stikten als gevolg van het vrijkomen van giftige gassen. De laatste uitbarsting van de Vesuvius dateert van 1944.

8. Nevado del Ruiz – 23.000 slachtoffers

In de Colombiaanse steden rondom Nevado del Ruiz staat deze vulkaan ook wel bekend als de ‘slapende leeuw’. Als geen ander weten zij wat de vulkaan kan aanrichten. Zo maakte Nevado del Ruiz in 1985 nog 23.000 slachtoffers. Als gevolg van pyroclastische stromen smolten de sneeuw en het ijs op de top van de vulkaan. Hierdoor ontstonden weer enorm grote modderstromen, ook wel ‘lahars’ genoemd. Deze lahars hadden een bereik van meer dan 100 kilometer! Je kunt je voorstellen dat complete steden werden verwoest. Na deze uitbarsting van Nevado del Ruiz heeft Colombia geïnvesteerd in een systeem dat in staat is om lahars te detecteren. Zo kan men vroegtijdig overgaan tot een evacuatie van de bewoners.

7. Mount Pelée – 33.000 slachtoffers

Op het Caribische eiland Martinique treffen we de 1.397 meter hoge Mont Pelée aan. In 1902 verwoestte deze nog altijd actieve vulkaan de toenmalige hoofdstad Saint-Pierre. Op welgeteld twee na, vonden toen 33.000 mensen de dood. Vooral de gloedwolken maakten vele slachtoffers. Zo’n gloedwolk – ook wel pyroclastische stroom genaamd – wordt gezien als één van de meest verwoestende effecten van een vulkaanuitbarsting. De golven bestaan uit een combinatie van lava, rotsen, as en gas. De temperatuur kan oplopen tot wel 850C. De meeste van deze golven hebben een bereik van enkele kilometers. De roodkleurige stroom, die Mont Pelée teweeg bracht, wordt ook wel ‘nuée ardente’ – oftewel ‘brandende wolk’ – genoemd. Hoewel de vulkaan daarna nog diverse keren is uitgebarsten, heeft Mont Pelée nooit meer zoveel schade veroorzaakt.

6. Krakatoa – 36.000 slachtoffers

De Krakatoa ligt in Indonesië, om precies te zijn in de straat van Soenda tussen Java en Sumatra. In 1883 kende deze vulkaan een ongekend zware uitbarsting. Volgens de verhalen – later bevestigd door deskundigen – rees de berg op, scheurde open en stortte in, waarna de zee in het gat stroomde. Deze combinatie van natuureffecten veroorzaakte een gigantische uitbarsting. Zo is de vulkanische explosiviteitsindex (VEI) geschat op niveau zes. De uitbarsting van de Krakatoa had verstrekkende gevolgen. De ontstane tsunami veroorzaakte vloedgolven die de kusten van Java en Sumatra overspoelden. Hier vielen dan ook de meeste slachtoffers. De golfslag maakte zelfs op het huidige Sri Lanka nog een dode. Verder is de deining geregistreerd in het kanaal tussen Engeland en Frankrijk.

5. Mount Tambora – 92.000 slachtoffers

foto: Jialiang Gao (peace-on-earth.org) / Wikicommons

Net als de Krakatoa vinden we ook Mount Tambora in Indonesië. In de geschiedenisboeken wordt de uitbarsting van 1815 beschreven als desastreus. Zo kwam het directe dodental uit op 10.000 mensen. Het indirecte effect maakte meer slachtoffers; zo vernietigde de uitbarsting van Mount Tambora de oogst. Het gevolg was een hongersnood, die gepaard ging met diaree. Circa 82.000 mensen stierven door honger en ziektes. Overigens maken recente studies duidelijk dat deze uitbarsting wereldwijd gevolgen had. Als gevolg van veranderde weersomstandigheden – het jaar 1816 staat bekend als het jaar zonder zomer –mislukten ook in Europa en Canada vele oogsten. Mensen over de hele wereld leden toen honger.

4. Huaynaputina – circa 2.000.000 slachtoffers

Ook de kracht van de uitbarsting van de Huaynaputina is ingeschat op niveau zes van de vulkanische explosiviteitsindex. Deze uitbarsting, die plaatsvond op 19 februari 1600, staat bekend als de grootste vulkaanuitbarsting in Zuid-Amerika. Enkele dagen voor de uitbarsting rook de bevolking gassen. Ook hoorde men knallen. Om de vulkaan gunstig te stemmen offerde de bevolking vrouwen, dieren en bloemen. Tijdens een van de offerceremonies spuwde de Huaynaputina as uit! Toen werd het de bevolking wel duidelijk dat er een ramp stond te gebeuren. De daadwerkelijke uitbarsting veroorzaakte een pyroclastische stroom. Toen de lava zich aan de zuidzijde van de vulkaan vermengde met water uit de rivier Rio Tambo ontstond er een allesverwoestende lahar. Wereldwijd heeft deze combinatie van effecten het leven gekost aan ongeveer 2.000.000 mensen.

3. Santorini –onbekend aantal slachtoffers

Vooropgesteld, het aantal slachtoffers veroorzaakt door de uitbarsting van de Santorini is niet bekend. De reden – waarom er geen cijfers bekend zijn – houdt verband met de periode, waarin de uitbarsting van de Santorini zich voordeed. Zo schatten onderzoekers in dat dit zich afspeelde in de periode 1627 tot 1600 voor Christus. Door de enorme hoeveelheid lava, die werd uitgespuwd, werd de stad Akrotiri geheel bedolven onder een 50 meter dikke laag puimsteen. Van het eiland Santorini bleef niet meer over dan twee brokkelige randsikkels. Uitbarstingen, die hierop volgden, hebben de vele eilandjes gevormd, die zo kenmerkend zijn voor dit deel van de Egeïsche zee. Meer in het algemeen is Griekenland – feitelijk onze beschaving – gevormd door het leed, dat Santorini heeft veroorzaakt.

2. Laki – naar schatting 6.000.000 slachtoffers

In IJsland is de Laki een trekpleister voor toeristen. Deze zogenaamde spleetvulkaan wordt ook wel Lakagigar genoemd. De grootste uitbarsting vond plaats in het jaar 1783. De bevolking werd gewaarschuwd door een reeks aardbevingen. Enkele maanden later barste de Laki open en veroorzaakte een meer dan 22 kilometer lange barst in de aarde. Overigens betreft dit een schatting; een deel van de spleet ligt onder de gletsjer Vatnajökull. De uitbarsting duurde maar liefst negen maanden! Uiteindelijk werd een oppervlakte van 565 km2 bedekt met een dikke laag lava. Oogsten mislukten, dieren stierven en vele mensen – als ze al niet onder de lava lagen – kwamen om van de honger of door het inademen van de giftige gassen.

1. Lake Toba – naar schatting bleven er wereldwijd 10.000 mensen leven

illustratie: Anynobody / Wikicommons

Aan de basis van Lake Toba – in Indonesië – staat de supervulkaan Toba. De gigantische uitbarsting van circa 74.000 jaren geleden heeft het indrukwekkende Tobameer gevormd. Het meer is 100 kilometer lang en 30 kilometer breed. De diepte wordt geschat op meer dan 450 meter! Verder bedekte Toba het grootste deel van het betreffende eiland met lava. De uitstoot van circa 2.790 km3 as veroorzaakte wereldwijd een grote ramp. Als gevolg van asdeeltjes voor het zonlicht daalde de temperatuur overal op aarde. Hierdoor zou de mens bijna zijn uitgestorven.