Top 10 Macabere Toeristenattracties

‘Rouwtoerisme’ of ‘Donker toerisme’ is een economische groeipool. Dat kan macaber klinken, maar bestemmingen die lijden, dood, rampspoed of armoede in zich dragen, zijn nu eenmaal bijzonder populair bij vele reizigers. Hieronder vind je tien top bestemmingen voor de rouwtoerist.

10. De Dharavi Sloppenwijk (Mumbai, India)

De sloppenwijken van Calcutta werden wereldberoemd door de straatwerking die Moeder Theresa er uitbouwde. Zij werden mede onsterfelijk gemaakt door de Oscar-winnaar Slumdog Millionaire. Van alle sloppenwijken in India is vandaag de Dharavi sloppenwijk de grootste. Tot 2009 gold dit ook voor geheel Azië. Haar inwoners en bezoekers worden ontvangen door afvalbergen, rivieren van uitwerpselen en armoedige levensomstandigheden.

9. Cu Chi Tunnels (Saigon, Vietnam)

De Cu Chi Tunnels zijn een netwerk van tunnels onder het Cu Chi district te Saigon (Vietnam). Tijdens de Vietnamoorlog (1957-1968) werd het ondergronds netwerk gebruikt door de vrijheidsstrijders van de Viet Cong in hun strijd tegen de Amerikaanse bezetter. In 1968 dienden de tunnels bijvoorbeeld als basis van waaruit de Viet Cong het befaamde “Tet Offensief” lanceerde. Dat leidde tot een vernederende terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Vietnam.

Indertijd waren de Cu Chi Tunnels bezaaid met dodelijk giftige spinnen en zwervende schorpioenen. Het was er claustrofobisch smal en de vochtigheidsgraad was er ondraaglijk. Bovendien waren vele passages ook nog eens uitgerust met boobytraps. Vandaag is de locatie echter een populaire bestemming voor de rouwtoerist. De tunnels gelden als voorbeeld van de oorlogsvoering tijdens de Vietnamoorlog. Daarom werden de populairste en gemakkelijkst te bereiken toegangen tot de tunnels verbreed. Ook werd er een schietgalerij opgericht die de toerist een nog ‘authentiekere’ oorlogservaring bezorgt. Voor één Dollar mag je daar al een schot afvuren uit de bekende AK-47. Of je kunt er een maaltijd nuttigen van het voedsel waarmee de Viet Cong de oorlog overleefde.

8. Het Genocide Museum van Tuol Sleng (Phnom Penh, Cambodia)

Het Genocide Museum van Tuol Sleng was oorspronkelijk de Hogeschool van Tuol Sleng. In 1975, tijdens het regime van de Rode Khmer, deed deze school echter dienst als gevangenis en foltercentrum. Het gebouw stond toen bekend als ‘S-21’. Duizenden Cambodjanen alsook een aantal buitenlanders werden er gevangengezet en gefolterd tot aan hun executie.

Vandaag is de locatie een museum. Bezoekers kunnen er de cellen bezichtigen en foto’s bekijken van de honderden mensen die in Tuol Sleng het leven lieten. Het is daarbij interessant om te zien hoe de lokale bevolking vandaag reageert op Tuol Sleng (dat in het Nederlands te vertalen is als ‘Strychnine-heuvel’). Hoewel zij vaak zelf de gruweldaden van de Rode Khmer hebben meegemaakt, zijn de locals namelijk erg trots op de aanwezigheid van deze toeristische attractie in hun buurt. Zij aarzelen dan ook niet om de toerist te wijzen op de befaamde schedelhopen. Voorwaarde is wel dat die toerist zich door hen laat vervoeren naar Tuol Sleng, uiteraard tegen betaling.

7. Duivelseiland (Frans Guinea)

Duivelseiland is het kleinste, meest noordelijke eiland van de Îles du Salut, een archipel ten noorden van Frans Guinea. In 1852 werd het eiland ingericht als strafkolonie. Dat gebeurde onder het bevel van Keizer Napoleon III. Tot 1952 bleef het de meest befaamde strafkolonie ter wereld. Een verbanning naar het eiland stond vaak gelijk aan de doodstraf. De omgeving was er uiterst onherbergzaam en het eiland was een broeihaard voor tal van ziektes.

Dat is niet verwonderlijk aangezien de archipel oorspronkelijk een leprozen-kolonie was. De naam ‘Îles du Salut’ betekent letterlijk ‘Verlossingseiland’ of zelfs ‘Afscheidseiland’. Pas later werd het de bestemming van specifieke transportgevangenen uit Frankrijk. De bekendste onder hen was ongetwijfeld Alfred Dreyfus, bekend van de befaamde Dreyfus-affaire. Voor de gevangenen was Duivelseiland “een waarachtige excursie naar de hel,” zoals een schrijver liet noteren. Voor de rouwtoerist is het vooralsnog een aangename halve dag in een lieflijk ressort op een tropisch eiland.

6. De Holocaust memorial (Yad Vashem, Jerusalem)

foto: David Shankbone / Wikicommons

Dit unieke monument is uitgehouwen uit een ondergrondse rots. Het is een eerbetoon aan de ongeveer 1,5 miljoen joodse kinderen die omkwamen tijden de Holocaust (de Nazi-vervolging van de joden tijden de Tweede Wereldoorlog, 1939-1945). Het monument speelt met het concept van de herdenkingskaars, die een onderdeel is van de joodse traditie om de doden te herdenken. In het kunstwerk worden deze kaarsen eindeloos gereflecteerd in een donkere, sombere ruimte. Zo wordt de illusie gecreëerd van miljoenen sterren aan het firmament. Op de achtergrond zijn ondertussen de namen van de vermoordde kinderen te horen, samen met hun leeftijden en hun geboortelanden.

5. De vervreemdingszone (Tsjernobyl, Oekraïne)

De vervreemdingszone is de perimeter rond de nucleaire site van Tsjernobyl. Op 26 april 1986 ontplofte op deze site een kernreactor. Het resultaat was de grootste kernramp van zijn tijd. De perimeter van de vervreemdingszone is dertig kilometer breed. Tot vandaag getuigt hij van de onmogelijkheid om in dit gebied een normaal leven uit te bouwen na de ramp. De gebouwen zijn er verlaten. De vensters zijn er gebroken. De speeltuinen zijn er ingehaald door onkruid.

Toch is ook de vervreemdingszone een toeristische attractie. Uitstappen ernaar worden wel strikt beperkt tot die gebieden met lage radioactieve waarden en het blijvende gezondheidsrisico is voor veel toeristen reden genoeg om weg te blijven. Het is tenslotte niet voor niks dat de vervreemdingszone al meer dan 25 jaar afgeschermd wordt; of dat werkers in de zone op veel plaatsen nog altijd beschermende kledij moeten dragen.

En toch: zoals dat gaat met veel bestemmingen van het rouwtoerisme, werd ook de Tsjernobyl site omgebouwd tot een recreatieve belevenis. Sinds 2002 genereert de centrale zo misschien geen energie meer, maar wel aanzienlijke winsten. Dagelijks starten er tours in Kiev. Je kunt er al bij aansluiten vanaf 150 Dollar, inclusief transport van en naar de site en een middagmaal. Op de wegen van de tourbus wordt de radioactiviteit uiteraard op de voet gevolgd. Daarom wordt een bezoek aan Tsjernobyl vandaag zelfs als veiliger beschouwd dan een twee uur durende vliegtuigvlucht. Die zou het menselijke lichaam immers aan een grotere bestraling blootstellen dan een bezoek aan de vervreemdingszone.

4. De Spoorbrug over de Kwai (Thailand)

Hoewel de meeste gevechten tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvonden in Europa, kreeg de rest van de wereld ook meer dan zijn deel. Zo werd het grootste deel van Zuidoost-Azië in de periode 1942-1943 bezet door Japan, dat bovendien ook nog eens plannen had om India aan te vallen. Om dat doel te bereiken waren er echter meer steun en aanvoermogelijkheden nodig. De Japanse troepen lagen immers gelegerd in Burma (vandaag is dat Myanmar) en daar ontbrak de infrastructuur voor zo’n operaties.

Daarom werd besloten om over te gaan tot de constructie van een spoorweg die Kanchanabury in Siam (vandaag is dat Thailand) moest verbinden met Moulmein in West-Burma. Voor de constructie van deze spoorweg werden een kwart miljoen werkers ingezet. De meeste daarvan waren Aziatische of Geallieerde krijgsgevangenen onder dwang. Startkampen werden opgetrokken in Burma en Siam met de bedoeling de beide uiteinden van de spoorweg halfweg met elkaar te verbinden.

Door voedseltekorten raakten de werkers echter al snel ondervoed. Medische en sanitaire voorzieningen waren daarbij onbestaande of ontoereikend. De overwerkte zieken kregen zo geen enkele kans in hun gevecht tegen de ondervoeding of tegen malaria, cholera en tropische kanker, hetgeen in deze regio veelvoorkomende kwalen waren. De bouw van de 416 kilometer lange spoorweg duurde 16 maanden. Tijdens de werkzaamheden stierven naar schatting honderdduizend werkers, waaronder 13.000 krijgsgevangenen. Hun lichamen werden veelal begraven naast de spoorweg, daar waar zij het ongeluk hadden te sneuvelen. Het is op deze manier dat de spoorweg zijn bijnaam verwierf: ‘De Spoorweg des Doods’.

Toeristen die een idee willen krijgen van de omstandigheden waarin de Spoorwerkers des Doods moesten overleven, kunnen vandaag terecht in een drietal musea. Daar is onder andere fotomateriaal van de werken te zien en er worden werktuigen tentoongesteld die gebruikt werden tijdens de bouw. Op rijafstand ligt ook een kerkhof voor ongeveer 7.000 werkers. Bovendien is het mogelijk zelf een rit te maken op de Spoorweg des Doods – een gelegenheid die de rouwtoerist graag te baat neemt om de fameuze spoorbrug over de Kwai-rivier af te lopen.

3. Pont de l’Alma (Parijs, Frankrijk)

Pont de l’Alma is de naam van een autotunnel nabij de gelijknamige brug in Parijs, Frankrijk. De tunnel verwierf wereldfaam nadat Prinses Diana van Wales er bij een auto-ongeluk om het leven kwam. Samen met Diana stierven ook haar toenmalige vriend Dodi Al-Fayed (zoon van Mohamed Al-Fayad, de eigenaar van de Ritz hotels) en diens chauffeur Henri Paul (veiligheidshoofd van het Ritz). Boven de ingang van de tunnel is de vrijheidsvlam te zien. Dat is een exacte replica van de toorts die ook het Vrijheidsbeeld van New York typeert. Het symbool wordt beschouwd als een officieus gedenkteken voor de dood van Prinses Diana.

2. Ground Zero (New York City, USA)

littleny / Shutterstock.com

Op 11 september 2001 stond de wereld even stil. Twee vliegtuigen vlogen in korte opeenvolging door beide torens van het World Trade Center (WTC) in New York. Daarbij kwamen 3.000 mensen om. ‘Nine Eleven’ werd de meest beruchte terreuraanslag van de moderne wereldgeschiedenis. Uiteraard werd de lokatie waar eens de trotse torens stonden zo ook meteen een trekpleister voor rouwtoeristen.

1. Het Concentratiekamp Auschwitz (Polen)

Auschwitz (door de Polen ‘Oswiecim’ genoemd) is het grootste concentratiekamp uit de Nazi-geschiedenis. Het diende onder andere als uitroeiingskamp voor naar schatting meer dan één miljoen mensen, waaronder voornamelijk joden. De meerderheid van deze slachtoffers werd omgebracht in de zogenaamde gaskamers. De anderen kregen ziekte en verhongering te verduren, vaak met de dood tot gevolg. Het kamp werd ontwikkeld door de SS-officier Heinrich Himmler, de ‘Architect van de Holocaust’. Het was ook het werkterrein van Josef Mengele, de infame Nazi-dokter en ‘Engel des Doods’, die de kampbewoners inzette voor de meest gruwelijke ‘medische’ experimenten.

Auschwitz maakte van massamoord een industrie. Haar dodentol wijst op een haast onmenselijke systematisering van de Nazistische moordzucht. In amper vijf jaar kwamen er 1,6 miljoen gevangenen het kamp binnen. Daarvan werden er amper 400.000 ook daadwerkelijk ingeschreven in de kampregisters. De rest ging rechtstreeks naar de gaskamers om daarna gecremeerd te worden in één van de vijf crematoria van het kamp. Meer dan één miljoen mensen stierven zo in de ‘Fabriek van de dood’.

En zo blijft Auschwitz tot vandaag één van de meest bezochte bestemmingen voor rouwtoeristen. Het kamp is zo populair dat toegang tijdens het hoogseizoen enkel wordt toegestaan aan georganiseerde, gegidste groepen. Deze tours hebben een aanzienlijk aandeel in de opbrengsten van de Poolse reisindustrie.