10 Manieren waarop het heelal kan eindigen

De mens is voortdurend op zoek naar kennis over het universum. Wetenschappers weten al redelijk veel over het ontstaan van het heelal, de opbouw van sterrenstelsels, de levensloop van sterren en de samenstelling van de planeten en manen in ons zonnestelsel.

Het is echter niet alleen de vraag hoe ons heelal ontstond en hoe het er nu uitziet die de mensheid interesseert. Velen vragen zich ook af hoe het heelal ooit zal eindigen. Wetenschappers hebben verschillende theorieën ontwikkeld over het uitsterven van het universum, waarvan de ene theorie al wat geloofwaardiger of fantasierijker is dan de andere.

Geboed door de dood van ons universum? Lees hieronder wat er allemaal zou kunnen gebeuren op het ‘einde der tijden’.

De Warmtedood

Een van de mogelijke scenario’s van het uitsterven van het heelal noemt men de ‘warmtedood’, hoewel dit scenario eigenlijk weinig met warmte te maken heeft. In het Engels spreekt men eerder van de ‘Big Freeze’. De dood van het heelal is in deze theorie het gevolg van het voortdurende uitdijen van het universum.

Sterrenstelsels komen steeds verder van elkaar af te liggen. Na verloop van miljoenen jaren zijn sterrenstelsels zo ver van elkaar verwijderd, dat eventuele levensvormen op planeten in deze sterrenstelsels simpelweg niet zouden weten dat er ook nog andere sterrenstelsels bestaan.

Uiteindelijk zouden alle sterren in het eenzame sterrenstelsel aan hun einde komen en zwarte gaten vormen. Deze zwarte gaten zouden elkaar vervolgens opslokken, om tenslotte helemaal niets over te laten. Een zwarte, lege, donkere en koude ruimte is wat er overblijft volgens de theorie van de warmtedood.

De Eindkrak

In het Engels noemt men de eindkrak ook wel de ‘Big Crunch’. In feite is deze Big Crunch het tegenovergestelde van de Big Bang, die het ontstaan van het heelal verklaart. Op het moment van de Big Bang explodeerde een punt met een bijna oneindig grote dichtheid, waaruit sterrenstelsels ontstonden die zich nog steeds verder van elkaar verwijderen.

Volgens de theorie van de eindkrak zou het uitdijende heelal uiteindelijk tot stilstand komen. Vervolgens zouden de sterrenstelsels terug naar elkaar toe bewegen onder invloed van de zwaartekracht. De massa van alle sterrenstelsels zou zich uiteindelijk weer samenvoegen tot één enkel punt met een bijna oneindige dichtheid.

Volgens wetenschappers zou het universum dus terugkeren naar zijn prille beginstadium. Het zou kunnen dat er daarna een nieuwe ‘Big Bang’ plaatsvindt, die de oorsprong zou zijn van een volledig nieuw universum.

De Grote Scheur

In 2003 ontstond de theorie van de ‘Grote Scheur’ of ‘Big Rip’. Op basis van wiskundige modellen en het feit dat het uitdijen van het heelal steeds sneller lijkt te gaan, voorspellen sommige wetenschappers dat over 22 miljard jaar alle materie uit elkaar zal worden getrokken.

Niet alleen sterrenstelsels en zonnestelsels vallen uit elkaar, maar ook alle hemellichamen en zelfs atomen. Volgens dit model zou 60 miljoen jaar vóór de Big Rip de sterren in de Melkweg stilaan uit elkaar gaan drijven. Drie maanden voor de Big Rip komt er een einde aan ons zonnestelsel en drijven de planeten gewoon weg in de ruimte.

Onze eigen aarde explodeert 30 minuten vóór de Grote Scheur optreedt. Een fractie van een seconde vóór het einde van het heelal worden zelfs atomen uit elkaar gerukt.

De Big Bounce

De Big Bounce is gebaseerd op de Big Bang als ontstaan van het heelal en de Big Crunch als het einde van het universum. Volgens de theorie van de Big Bounce zou het universum steeds opnieuw ontstaan na de Big Bang, vervolgens uitdijen en weer inkrimpen, om tenslotte bij een Big Crunch opnieuw in een beginpunt met een oneindige massa samen te komen.

Zo ontstaat er opnieuw een Big Bang, zijn er weer sterrenstelsels die eerst van elkaar wegdrijven en weer naar elkaar toekomen, om tenslotte naar een nieuwe Big Crunch te evolueren. De cyclus van Big Bang, uitdijen, inkrimpen en Big Crunch blijft zich volgens deze theorie eindeloos herhalen.

Volgens het model van de Big Bounce wordt er steeds opnieuw een universum geschapen nadat het vorige is ‘gestorven’ bij een Big Crunch.

Het einde van de ruimtetijd

Ruimte en tijd zijn twee begrippen die wij als mensen verschillend ervaren, maar in het oneindige heelal eigenlijk hetzelfde betekenen. Tijd en ruimte zijn in het universum onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wetenschappers beschrijven het heelal daarom ook wel als een wiskundig model met vier dimensies: lengte, breedte, hoogte en tijd.

Het einde van het universum voorspellen is wiskundig gezien een moeilijke opgave. Er zijn zoveel parameters bij betrokken dat een wiskundige berekening vrijwel onmogelijk is. Sommige wetenschappers laten daarom in de modellen over het einde van het universum de tijd gewoon ‘stoppen’.

Als de tijd ‘stopt’, betekent dit dat alles stilstaat, er geen beweging meer is in het heelal en alles hetzelfde blijft, net als op een foto. Als mens zou je niet ouder worden en niet meer sterven, maar je zou het zelf ook niet meer beseffen.

Botsen met een ander universum

Als het heelal niet oneindig groot is, maar toch fysische grenzen heeft, zou het kunnen dat er nog meer eindige universums bestaan. De wiskundige modellen over een eindig universum zijn veel gemakkelijker om mee te rekenen.

Als we aannemen dat het heelal over grenzen beschikt en zich hierdoor niet eindeloos kan uitbreiden, geven de berekeningen aan dat ons eigen universum in de komende 3,7 miljard jaar weleens zou kunnen botsen met een ander, voor ons totaal onbekend universum.

Wat dit allemaal voor gevolg heeft, durft zelfs de meest fantasierijke wetenschapper niet te zeggen. Het zou kunnen dat er een enorme explosie van materie plaatsvindt, maar wij zullen het in ons leven in elk geval niet meer meemaken.

Vacuümverval

Een moeilijk begrip, vacuümverval. In de discussie over de dood van het heelal moet een ‘vacuüm’ gezien worden als een plaats waar zo weinig mogelijk energie aanwezig is. In het heelal is er een (theoretisch) energieveld aanwezig, het zogenaamde Higgsveld. Dit veld is niet in elk deel van de ruimte even sterk.

Men spreekt over een ‘echt vacuüm’ als de aanwezige energie een absoluut minimum bereikt. Een ‘vals vacuüm’ is een deel van de ruimte waar de energie minimaal is ten opzichte van de omringende ruimte, maar nog niet het absolute minimum heeft bereikt.

Een ‘echt vacuüm’ is stabiel: er kan geen verandering meer plaatsvinden naar een nog lager energieniveau. Een ‘vals vacuüm’ daarentegen is metastabiel: het kan een heel lange tijd stabiel blijven, maar plotseling veranderen in een ‘echt vacuüm’.

Volgens natuurkundigen is het mogelijk dat, door een plotse gebeurtenis, een ‘vals vacuüm’ overgaat naar een ‘echt vacuüm’. Dit zou een kettingreactie kunnen veroorzaken, die heel het heelal doet overgaan naar de laagst mogelijke energiestatus. Dit zou het einde van het universum betekenen.

Vernietiging van het heelal door een buitenaardse beschaving

Het is niet ondenkbaar, en zelfs heel goed mogelijk, dat er buiten de aarde nog leven aanwezig is ergens in het heelal. Dit leven kan bestaan uit primitieve bacteriën, maar evengoed uit een vergevorderde intelligente samenleving.

Intelligente buitenaardse wezens die qua kennis en wetenschap veel verder staan dan de mens, zouden volledige zonnestelsels en sterrenstelsels kunnen beheersen. Maar het zou ook kunnen dat ze, door een conflict of door een mislukt experiment, meerdere sterrenstelsels of een deel van het heelal in één klap vernietigen.

Net zoals de mens met atoomwapens in staat is om heel onze planeet te vernietigen, kan een vergevorderde beschaving eventueel in staat zijn om de vernietiging van het heelal in gang te zetten.

De stekker eruit

Hoe vergezocht het misschien ook mag lijken, sommigen geloven dat heel onze wereld, ons leven en al wat wij ervaren, slechts een simulatie is. Het heelal waarin we leven, is bedacht en geprogrammeerd door een of ander ‘superwezen’. Als mens zouden we dan slechts een rolletje spelen in een soort computerspel.

Trek de stekker uit de computer en het spel eindigt abrupt. Gedaan met het leven, gedaan met het universum. Als het superwezen zijn computer opnieuw opstart, begint er misschien een nieuwe simulatie met een heel ander universum. Vergezocht, maar elke theorie heeft zijn waarde.

De data gewist

Het kan nog fantasierijker. Stel dat het universum inderdaad een simulatie is, dan zijn wij als mensen goed op weg om een model te maken van het universum en dus zelf een simulatie van het heelal te creëren.

Over enkele jaren zijn we misschien een simulatie aan het uitvoeren van het universum, terwijl we zelf deel uitmaken van een simulatie. Kun je nog volgen? De scheppers van de simulatie waarin wij leven, zijn misschien zelf het product van een simulatie enzovoorts.

Hoe dan ook, als de wezens die de allereerste simulatie bedachten, beslissen om deze definitief stop te zetten, worden alle genestelde simulaties en hun bijhorende data vernietigd. Dit zou pas echt het definitieve einde der tijden zijn, als je erin gelooft tenminste…

Misschien ben je ook geïnteresseerd in 10 manieren waarop onze eigen aarde kan eindigen?