Top 10 Misvattingen over de aarde

Er wordt van alles en nog wat beweerd over allerlei verschijnselen op aarde. Mensen zijn geneigd om uitspraken snel te geloven, maar vele beweringen zijn simpelweg onjuist of niet bewezen. Een hardnekkig verhaal is bijvoorbeeld dat water in het noordelijk en zuidelijk halfrond in de andere zin roteert in een waterafvoer. Velen geloven ook nog steeds dat het op de ‘achterkant’ van de maan altijd donker is en over de ‘platte aarde’ willen we het niet eens hebben. Lees hieronder meer over 10 veel gehoorde misvattingen over de aarde.

In de zomer staat de aarde dichter bij de zon dan in de winter

Tauʻolunga/wikipedia

Dit lijkt een gemakkelijke verklaring voor het ontstaan van winter en zomer. Helaas: er klopt niets van. De baan van de aarde rond de zon is zo goed als cirkelvormig. De aarde staat dus min of meer steeds op dezelfde afstand van de zon. Bovendien is het in het noordelijk halfrond zomer terwijl het in het zuidelijk halfrond winter is en vice versa. Vergeet dus bovenstaande verklaring voor winter en zomer.

Hoe ontstaan de seizoenen dan wel? De as van de aarde maakt een hoek ten opzichte van het vlak waarin de aarde toertjes draait om de zon. Als het noordelijk halfrond meer naar de zon is gekeerd dan het zuidelijk halfrond, is het ten noorden van de evenaar zomer en in het zuidelijk halfrond winter. Een half jaar later is het zuidelijk halfrond meer naar de zon gekeerd, en zijn de seizoenen juist omgekeerd.

Dinosaurussen zijn uitgestorven

Matt Martyniuk/wikipedia

Dit lijkt een bewering die waar is, want de dino’s die je kent van Jurassic Park zie je toch niet meer rondlopen in bossen en velden? Toch is de bewering niet helemaal correct. Leven er dan nog dino’s op de wereld? In een bepaalde vorm wel. Vogels zijn immers afstammelingen van de dinosaurussen. Sommige vliegende dinosaurusachtigen overleefden de grote massa-extinctie van 66 miljoen jaar geleden. Zij waren de voorouders van de talrijke vogelsoorten die nu op de wereld voorkomen. Het is dus correcter om de zeggen dat de ‘niet-vliegende dinosaurussen’ zijn uitgestorven.

Een draaikolk en een tornado roteren in het zuidelijk halfrond in de andere zin dan in het noordelijk halfrond

Image Science and Analysis Laboratory, NASA-Johnson Space Center.

Deze hardnekkige bewering is in feite klinkklare onzin. Op voorwerpen die bewegen op een roterend lichaam werkt een zogenaamde corioliskracht, die de verklaring zou zijn van bovenstaande bewering. De aarde is inderdaad een roterend lichaam, maar met een heel trage rotatie (slechts één omwenteling per 24 uur!). De corioliskracht veroorzaakt door de rotatie van de aarde is dus heel klein. Veel te klein om een significant effect te hebben op draaikolken en tornado’s.

Het is altijd heet in een woestijn

MemoryCatcher/pixabay

Nee hoor. De droogste woestijn op aarde is gelegen op… Antarctica. En daar is het niet bepaald heet. De Droge Valleien van McMurdo zijn zogeheten droge poolwoestijnen, die gekenmerkt worden door een extreem lage sneeuwval. Woestijnen komen overigens veel voor op aarde: ongeveer 1/3 van het landoppervlak is droog en dor, en wordt beschouwd als woestijn. Ook een deel van de poolgebieden valt onder die noemer.

Één zijde van de maan is altijd donker

NASA, Apollo 16

Natuurlijk niet. Het is wel zo dat de maan altijd met dezelfde zijde naar de aarde is gericht. De andere zijde, die we vanop aarde nooit kunnen zien, ontvangt echter evenveel zonlicht tijdens de rotatie van de maan om de aarde. De mensheid heeft moeten wachten totdat de eerste ruimtetuigen in een baan om de maan kwamen, om foto’s van de ‘achterkant’ van de maan te zien. Er is dus geen ‘dark side of the moon’.

Een kompasnaald wijst exact naar het noorden

Alweer een misverstand. De naald van een kompas wijst niet exact naar het noorden, maar naar het magnetische noorden. De magnetische noordpool situeert zich tegenwoordig ergens tussen Canada en Rusland. De locatie van de magnetische noordpool verandert trouwens jaar na jaar, als gevolg van veranderingen in stromen van vloeibaar ijzer diep in de kern van de aarde. Voor een correcte navigatie moet je met deze voortdurende verschuiving van het aardmagnetisch veld ernstig rekening houden.

De Chinese Muur is zichtbaar vanuit de ruimte

NASA

Doe geen moeite, vanuit een ruimteschip zul je de Chinese Muur waarschijnlijk niet zien. Het is in werkelijkheid heel moeilijk om de Chinese Muur vanaf een lage baan om de aarde met het blote oog waar te nemen. Je moet al flink wat geluk hebben om er een glimp van op te vangen. Maar… vanuit de ruimte zijn er wel veel andere dingen te zien op aarde. Denk maar aan grote steden, die vooral ’s nachts heel goed waarneembaar zijn. Ook bruggen, dammen, luchthavens en snelwegen kun je vaak zien vanaf een lage baan om de aarde.

Er komen de laatste jaren meer zware aardbevingen voor

Angelo_Giordano/pixabay

Je zou het gaan denken door de grote aardbevingen in Haïti, Chili en China, maar het is niet waar, zo blijkt uit een recente studie van Amerikaanse wetenschappers. Het lijkt misschien zo dat er sinds 2004 meer aardbevingen voorkomen met een kracht van 8.0 of hoger op de schaal van Richter. Statistisch gezien is dat echter louter toeval. Er is geen enkel statistisch bewijs dat er de laatste decennia meer zware aardbevingen plaatsvinden. De wetenschappers bestudeerden voor hun onderzoek de krachtigste aardbevingen in de periode tussen 1900 en 2011.

De aarde is een perfect bol

NASA

Iedereen heeft op school geleerd dat de aarde bolvormig is. Eeuwenlang hebben wetenschappers dit aangenomen als een onbetwistbaar feit. De laatste decennia weet men, dankzij foto’s en observaties van de aardbol door allerlei ruimtetuigen, dat de aarde in feite een afgeplatte bol is. Meer bepaald een ‘oblate sferoïde‘, om het met de juiste wetenschappelijke benaming te zeggen. De afstand van pool tot pool is in werkelijkheid 43 kilometer korter dan de aard diameter ter hoogte van de evenaar. De afgeplatte bolvorm is een gevolg van de rotatie van de aarde om haar eigen as. Dit verklaart ook waarom het topje van de Mount Everest niet het punt is dat het verst verwijderd is van het middelpunt van onze planeet. Dat punt is de top van de vulkanische berg Chimborazo in Ecuador.

Vanop verschillende plaatsen op de wereld zie je andere schijngestalten van de maan

Ook dat is onzin. Overal op aarde zie je dezelfde schijngestalte van de maan. Die schijngestalten (eerste kwartier, laatste kwartier, volle maan, nieuwe maan) zijn immers het gevolg van de positie van de maan in haar omloopbaan om de aarde. Vanop aarde zien we de maan daarom soms gedeeltelijk verlicht, soms volledig verlicht en soms helemaal donker.
Als je ten zuiden van de evenaar naar het noorden kijkt om de maan te observeren, zie je de maan ondersteboven ten opzichte van een waarnemer in het noordelijk halfrond. Het lijkt dan alsof de andere zijde van de maan verlicht is. Bij het eerste kwartier is in het noordelijk halfrond de rechterhelft van de maan verlicht, in het zuidelijk halfrond is dit de linkerhelft. De schijngestalte is echter voor elke waarnemer dezelfde.