Op aarde klagen we vaak over het weer. Te koud, te veel regen, te felle wind, te droog… : iedereen heeft wel een of andere opmerking over het weer. Het weer is een geliefd gespreksonderwerp, iets waarover je elke dag met iedereen kunt praten. Toch mogen we over het algemeen niet klagen over het weer op aarde, als je beseft wat er zich op andere planeten allemaal afspeelt. De hevigste stormen, krachtigste orkanen en extreemste temperaturen op aarde vallen in het niet als je het weer bestudeert op de overige planeten en manen van ons zonnestelsel. Hieronder een lijstje van bizarre weersomstandigheden op andere hemellichamen, die je als mens niet wilt meemaken.
10. De helse atmosfeer van Venus
NASA
Voor klimatologen op aarde is planeet Venus een schrikwekkend voorbeeld van wat er gebeurt als broeikasgassen ongebreideld in de atmosfeer terechtkomen. De dampkring van Venus zit tjokvol koolstofdioxide, waardoor de planeet zijn warmte niet kwijt kan. Het oppervlak van Venus is het warmste oppervlak in het zonnestelsel, met een gemiddelde temperatuur van 462 graden Celsius. De atmosfeer is ook heel dicht en zwaar: de druk op het oppervlak is er 92 keer zo groot als op aarde. Alsof dat allemaal nog niet extreem genoeg is, regent het ook nog op Venus. Het regent er geen water, maar… zwavelzuur. Dat zwavelzuur valt echter nooit op het Venusoppervlak, want de druppels verdampen vooraleer ze de bodem bereiken. Kortom, niet bepaald een ideale vakantiebestemming…
9. Sneeuwt het ook op Venus?
NASA
Wie het bovenstaande heeft gelezen, verwacht allerminst dat het zou sneeuwen op Venus. Toch valt er wel degelijk een soort sneeuw op de bergen van de planeet, maar niet de sneeuw die wij op aarde kennen. Wat er op de bergen van Venus valt, zijn goudkleurige metaaldeeltjes afkomstig van verdampt pyriet, ook wel ‘gekkengoud’ genoemd. Dat pyriet komt voor in de bodem van de laaglanden op Venus. Het verdampt door de extreme hitte, komt in de atmosfeer als een soort metallische mist, en slaat terug neer op de bergen van Venus. De bergtoppen krijgen hierdoor een unieke gouden glans. Die glans is helaas niet afkomstig is van echt goud, maar van het ‘gekkengoud’ pyriet.
8. Een storm die al minstens 350 jaar duurt
NASA
Op aarde komen er ook regelmatig grote stormen voor, maar een storm die al minstens 350 jaar duurt hebben we op onze planeet nog niet meegemaakt. Voor zo’n fenomeen moet je naar Jupiter. De bekende Grote Rode Vlek van Jupiter is in feite een reusachtige storm. Die rode vlek werd voor het eerst rond 1665 waargenomen, al meer dan 350 jaar geleden. De vlek is 2 tot 3 keer zo groot als de aarde. Er komen windstoten in voor met een snelheid van meer dan 120 meter per seconde. Wetenschappers ontdekten ook dat deze gigantische storm geluidsgolven veroorzaakt, die de atmosfeer van Jupiter opwarmen. In de loop der jaren is de grootte van de rode vlek afgenomen. Sommige astronomen beweren dat de kolossale storm, na meer dan 350 jaar, uiteindelijk aan het uitdoven is….
7. De Grote Witte Vlek van Saturnus
NASA
Jupiter bezit een Grote Rode Vlek, maar Saturnus gaat prat op een Grote Witte Vlek. Die witte vlek is een superstorm in de atmosfeer van Saturnus, die eens om de 20 tot 30 jaar voorkomt. De storm kan een enorme omvang aannemen: hij ontstaat meestal in het noordelijk halfrond van Saturnus en kan de volledige planeet omcirkelen. Tijdens zo’n superstorm schieten er 10 keer per seconde bliksemschichten door de Saturnusatmosfeer. De Grote Witte Vlek verdwijnt meestal na ongeveer 1 jaar. De snelle ontwikkeling en uitdoving van deze stormen zou een bewijs zijn van de aanwezigheid van waterdamp in de dampkring van Saturnus.
6. Een gigantische storm op Neptunus
M.H. Wong and A.I. Hsu (UC Berkeley)/NASA/ESA
Neptunus is van alle planeten het verst van de zon verwijderd. Je verwacht niet dat er op zo’n planeet, die weinig wordt beïnvloed door de zon, stormen voorkomen. Dat blijkt echter wel het geval. Neptunus kreeg één keer het bezoek van een aardse onbemande ruimtesonde (Voyager 2, in 1989) en net op dat ogenblik raasde er een storm in de Neptunusatmosfeer. Sindsdien houden de Hubbleruimtetelescoop en aardse telescopen de planeet nauwlettend in de gaten, op zoek naar meer stormen. De laatste storm op Neptunus werd in 2015 ontdekt. Deze doofde uit in 2018. Gemiddeld houden stormen het in de Neptunusatmosfeer een paar jaar vol. Voyager 2 mat op de planeet windsnelheden tot 2.100 kilometer per uur. Astronomen weten nog niet hoe deze kolossale stormen precies ontstaan.
5. Extreme temperatuurverschillen op Mars
NASA
In een woestijn op aarde kan het kwik tijdens de dag zonder probleem oplopen tot 45 graden Celsius, terwijl het ’s nachts afkoelt tot onder het vriespunt. Dat is echter klein bier, vergeleken met de extreme temperatuurverschillen op Mars. Overdag kan het op de Marsbodem gemakkelijk 150 graden Celsius warm worden, maar ’s nachts neemt de temperatuur op dezelfde plaats een duik tot -130 graden. De elektronische apparatuur van ruimtesondes die naar Mars worden gestuurd, moet uiteraard ook bestand zijn tegen zo’n enorme temperatuurverschillen.
4. De maan Io schiet lava 300 kilometer de ruimte in
NASA
Io is de binnenste maan van Jupiter. Astronomen dachten lange tijd dat Io een inactief hemellichaam was, volledig bedekt met ijs. Ruimtesonde Voyager 1 stuurde gedetailleerde beelden van Io naar de aarde. Wat bleek? Io was allesbehalve inactief. Deze maan van Jupiter is zelfs het meest vulkanisch actieve hemellichaam in ons zonnestelsel! Vulkanen spuwen er lava met een temperatuur van meer dan 1600 graden Celsius. Ze blazen vulkanische pluimen meer dan 300 kilometer de ruimte in, waarna het materiaal terugvalt naar het oppervlak van Io. De oorzaak van het extreme vulkanisme op Io is waarschijnlijk getijdenwerking door de invloed van Jupiter en twee andere grote manen. Door de zwaartekracht van deze andere hemellichamen wordt het oppervlak van Io voortdurend gestrekt en gebogen, wat een enorme hitte en vulkanisme veroorzaakt.
3. Explosies op de zon
NASA
Ook op de zon komen er explosies voor, veroorzaakt door het plots vrijkomen van de energie die in magnetische velden is opgeslagen. Astronomen noemen zo’n explosie ook wel een ‘zonnevlam’. Het optreden van een zonnevlam gaat steeds gepaard met het uitzenden van elektrisch geladen deeltjes in de ruimte. Dit kan grote gevolgen hebben op aarde: een zonnevlam kan radiogolven op aarde verstoren en kan zelfs problemen bij elektriciteitscentrales veroorzaken. Dit was bijvoorbeeld het geval in 1989 en in 2010.
2. Een regen van glasdeeltjes op exoplaneet HD 189773B
ESA/Hubble
Exoplaneet HD 189773B maakt deel uit van het sterrenbeeld Vosje, zo’n 63 lichtjaar van ons zonnestelsel verwijderd. Gezien vanaf een telescoop op aarde, lijkt HD 189773B heel sterk op onze planeet. De mooie blauwe kleur is echter niet afkomstig van oceanen, maar van enorme windstoten vol met silicaatdeeltjes. Op HD 189773B bereiken windstoten de ongelooflijke snelheid van 2 kilometer per seconde (!) en bevatten bovendien glasdeeltjes (silicaten). Wie zich in deze wind bevindt, wordt onmiddellijk aan flarden gesneden door duizenden scherpe glasdeeltjes.
1. Het regent diamanten op Jupiter en Saturnus
De ultieme droom van diamanthandelaars: diamanten zomaar opvangen uit de lucht. Theoretisch zou dat kunnen op Jupiter (en misschien ook op Saturnus). Bliksemschichten in de atmosfeer zorgen voor de omzetting van methaangas in kristalvormige koolstof. Deze koolstofkristallen vallen naar beneden en worden door de toenemende druk steeds harder. De koolstof wordt omgevormd tot grafiet en tenslotte tot diamant. Deze diamanten ‘hagelbollen’ zouden ongeveer een diameter van 1 centimeter bereiken. Meer dan groot genoeg om op aarde als een kostbaar juweel te dragen….