In 2004 werd er een programma door de KRO uitgezonden, genaamd ‘De grootste Nederlander’. Door een commissie, bestaande uit Joost Zwagerman, Herman Pleij en Andrée van Es werd een lijst van tweehonderd kandidaten samengesteld, waaruit het publiek tien kanshebbers mocht kiezen. Sven Kockelmann en Frits Spits presenteerden het programma en maakte bekend wie volgens het bellend en sms’end publiek de grootste Nederlanders waren. Hieronder benoemen wij de top 10.
10. Vincent van Gogh (schilder)
Vincent van Gogh werd in 1853 te Zundert geboren en overleed in 1890 in Frankrijk. Hoewel hij slechts 37 jaar geleefd heeft, wordt hij gezien als een van de grootste schilders van de 19e eeuw. Deze erkenning kreeg hij pas na zijn dood. Als kind was Vincent van Gogh een stille, in zichzelf gekeerde jongen, maar dat veranderde nadat hij ouder werd. Op jonge leeftijd was duidelijk waar zijn interesses lagen: (schilder)kunst.
In zijn korte leven trok Vincent veel rond. Zo bezocht hij Engeland, België, Frankrijk en diverse steden in Nederland. In zijn schilderijen springt de kleur geel er vaak en veel uit. Sommige mensen brengen dat in verband met de grote hoeveelheden absint die hij dronk (destijds had absint een hoger thujon gehalte, waardoor hallucinatie vaker voorkwam). Vincent van Gogh was een opvallende kunstenaar. Na een ruzie met zijn medekunstenaar, Paul Gauguin, liepen de spanningen zo hoog op, dat hij begon te hallucineren en aanvallen kreeg. Soms waren de aanvallen zo hevig dat hij buiten westen raakte. Tijdens een van die aanvallen heeft hij zijn linkeroor afgesneden. Toen hij weer bij zinnen kwam, kon hij zich het voorval niet meer herinneren.
Zijn werken vallen binnen het postimpressionisme, maar ook op het expressionisme, het fauvisme en de vroege abstractie had hij een grote invloed. Toch leed hij niet altijd een gelukkig leven. Het vele roken, het armoedige leven, slechte voeding en de vele absint eisten zowel lichamelijk als geestelijk hun tol. Tijdens zijn leven heeft van Gogh slechts één schilderij verkocht: ‘de rode wijngaard’. Hoe anders was dat na zijn dood. Tegenwoordig hangen zijn werken in Nederland, België, Frankrijk, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Naast deze openbare collecties zijn er ook een aantal schilderijen in privébezit. Het duurste schilderij dat verkocht is, is het Portret van Dr. Gachet. Dit schilderij werd verkocht voor 82,5 miljoen dollar in 1990.
Over zijn overlijden is er nog onduidelijkheid. Het staat in ieder geval vast dat hij door een schotwond is overleden. Of hij zelfmoord heeft gepleegd of vermoord is, is nog steeds onduidelijk. Hoe dan ook, zijn invloed is vandaag de dag nog steeds merkbaar. Straatnamen, standbeelden, een museum, een prijs en zelfs een planetoïde dragen zijn naam.
Lees ook onze top 10 Vincent van Gogh Schilderijen en de 10 Beroemdste Nederlandse schilders
9. Rembrandt van Rijn (schilder)
Rembrandt van Rijn werd in het jaar 1606 in Leiden geboren en overleed in 1669 in Amsterdam. In tegenstelling tot Vincent van Gogh was Rembrandt van Rijn veel honkvaster. Hij wordt gezien als een van de grootste etsers en schilders in de Europese kunst en als de Hollandse Meester van de 17e eeuw. Hij heeft ontzettend veel tekeningen, etsen en schilderijen gemaakt in de verschillende periodes van zijn leven. Zijn werk behoort tot de barok en zijn kenmerk is het spel met het licht en donker (clair-obscur).
Er zijn in totaal 5 periodes, te beginnen met de Leidse periode en eindigend met de laatste jaren aan de Rozengracht. Vanaf 1629 begint de ontwikkeling als kunstenaar en begint ook de ontwikkeling van het spel met licht en donker. Na 1640 is er een periode van versobering, maar na 1650 volgt een periode met meer kleuren. Rembrandt was een zelfverzekerde man. Rembrandt van Rijn schilderde voornamelijk portretten en historische schilderijen. Hij schilderde portretten van zichzelf, portretten van familieleden en portretten op aanvraag. Net als Van Gogh, kende Rembrandt ook tijden van financiële problemen. Hij ontving op een gegeven moment namelijk weinig tot geen portretopdrachten meer, maar gaf wel geld uit aan het verzamelen van kunst, naturalia en artificialia. Hij verkocht vervolgens zijn huis en ging wonen in een kleiner optrekje. Vervolgens kreeg hij weer opdrachten en de opbrengsten van deze werken gingen naar de schuldeisers.
Ook had hij verschillende leerlingen onder zijn hoede, waardoor hij inkomsten genereerde. Zijn reputatie had weliswaar schade opgelopen, maar toch bleef hij populair en ook tegenwoordig is hij nog bekend in ons land en ver daarbuiten. Straatnamen, scholen, standbeelden, films, documentaires, etc. zijn allemaal naar hem vernoemd. Zijn schilderijen prijken in de verschillende musea. De duurste schilderijen van Rembrandt van Rijn werden allebei verkocht voor 90 miljoen euro per stuk. Dit is het huwelijksportret van Marten Soolmans, verkocht aan de Nederlandse overheid en het huwelijksportret van Oopjen Coppit, verkocht aan de Franse overheid. Het meesterwerk van Rembrandt is ‘Het korporaalschap van Frans Banning Cocq en luitenant Willem Ruytenburgh maakt zich gereed’, ook wel ‘De Nachtwacht’. Andere meesterwerken van de hand van Rembrandt van Rijn zijn bijvoorbeeld ‘De Staalmeesters’ en ‘De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp’.
Lees ook onze top 10 Rembrandt van Rijn schilderijen
8. Anne Frank (Joods meisje, omgekomen in een concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog)
Collectie Anne Frank Stichting Amsterdam
Anne Frank werd in 1929 geboren in Frankfurt am Main, Duitsland. Ze kwam uit een Joodse familie en is vooral bekend vanwege het dagboek dat ze schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1933 verhuisde de familie van Duitsland naar Amsterdam, vanwege de dreiging van de nazi’s. Anne zelf arriveerde in 1934 in Amsterdam. De eerste jaren leefde het gezin nog vredig in Amsterdam en ging Anne naar de montessorischool, die tegenwoordig haar naam draagt.
Na de Duitse inval in Nederland in 1940 kregen Anne en haar familie steeds minder rechten en vrijheid. Op 12 juni 1942 werd Anne 13 jaar en op haar verjaardag kreeg ze een rood geruit dagboek, dat tegenwoordig wereldberoemd is. Hetzelfde jaar moest de familie gaan onderduiken, vanwege de dreiging van de nazi’s. Dit deed de familie in ‘het achterhuis’. Achter de boekenkast had de familie een nieuw ‘huis’ ingericht, waar de familie vanaf toen verbleef. De Duitsers hadden ook een regel ingesteld, dat Joden staatloos werden. Anne Frank en haar familie waren dus vanaf 1941 staatloos geworden. In het achterhuis schreef Anne haar beroemde dagboek en beschreef ze haar leven in het achterhuis. De familie verbleef twee jaren in het achterhuis totdat ze ontdekt/verraden werden. De familie werd eerst naar kamp Westerbork getransporteerd. Daarna werd Anne naar het vrouwenkamp in Auschwitz getransporteerd en als laatste werd ze naar het kamp van Bergen-Belsen getransporteerd, waar ze ook overleed (waarschijnlijk aan vlektyfus).
Van de familie overleefde alleen vader, Otto Frank, de oorlog. Hij nam later de Nederlandse nationaliteit aan. Hij publiceerde het dagboek van Anne in 1947. Tegenwoordig is het dagboek in verschillende talen uitgegeven. De invloed van Anne Frank is tegenwoordig nog steeds merkbaar, er zijn verschillende standbeelden en monumenten van haar onthuld en vele films, programma’s, boeken en toneelstukken over haar leven gemaakt. Vandaag de dag kan men het huis waar Anne Frank met haar familie onderdook bezoeken, een van de populairste bezienswaardigheden in Amsterdam.
7. Michiel de Ruyter (Admiraal, groot zeeheld)
Michiel de Ruyter werd in 1607 te Vlissingen geboren. Waar zijn passie lag, was al vroeg duidelijk. Toen hij elf jaar was, ging hij mee als hoogbootsmansjongen. Later werd hij op een reis door de Spanjaarden (het was namelijk de tijd van de 80-jarige oorlog) gevangengenomen, maar wist hij te ontsnappen met een aantal metgezellen en terug naar Nederlands grondgebied te komen.
In 1648 eindigde de 80-jarige oorlog met de vrede van Münster. In 1652 volgde alweer de volgende oorlog, de zeeoorlogen tegen Engeland. In de eerste zeeoorlog (1652-1654) en de twee zeeoorlog (1665-1667) tegen Engeland, liet Michiel de Ruyter zijn klasse zien. Van alle zeehelden is Michiel de Ruyter de bekendste.
Van de vele zeeslagen die hij gewonnen heeft, was de zeeslag in 1667 de bekendste. Hij bracht de Engelse vloot op hun eigen terrein een grote slag toe. Dit gebeurde in de Medway, nabij Chatham. In 1676 overleed Michiel de Ruyter, in het harnas, door een kanonschot van Franse zijde. Hij werd vervolgens begraven in de nieuwe kerk te Amsterdam. Net als vele anderen in deze lijst zijn ook naar hem straatnamen, scholen, etc. vernoemd.
6. Johan Cruijff (voetballer en voetbalcoach)
Ron Kroon (ANEFO)
Johan Cruijff werd in 1947 in Amsterdam geboren. Hij groeide op in Betondorp en was een geboren voetballer. Als kind voetbalde Johan veel op straat en al vanaf zijn zesde trainde hij mee bij de jeugd van Ajax. In het seizoen 1964/1965 debuteerde hij in het eerste elftal van Ajax. Daar bleef hij spelen tot het seizoen 1973/1974. Hij speelde in totaal 318 wedstrijden en maakte in totaal 250 doelpunten!
Vervolgens maakte hij de overstap naar Barcelona, waar hij van het seizoen 1973/74 tot en met het seizoen 1977/78 speelde. In totaal speelde hij 227 wedstrijden voor Barcelona waarin hij 85 maal scoorde.
In 1977/78 gaf Cruijff aan met voetballen te stoppen en was er ook een afscheidswedstrijd voor hem georganiseerd. Echter besloot hij daarna toch het voetballen weer op te pakken. Na avonturen in de Verenigde Staten in de jaren 1979 en 1980 en 1981, met een tussenjaar bij Levante in Spanje, kwam hij in het seizoen 1981/82 weer terug bij Ajax. Daar speelde hij vervolgens twee seizoenen. Hij sloot zijn carrière, vreemd genoeg, af bij de aartsvijand, Feyenoord. In zijn gehele carrière speelde hij in clubverband 704 wedstrijden, waarin hij 395 scoorde.
Cruijff had verschillende bijnamen, bijvoorbeeld: nummer 14 (het nummer dat hij altijd droeg), El Flaco (de magere), het orakel en de verlosser. Cruijff werd gezien als één van de beste voetballers aller tijden en wordt in één adem genoemd met andere legendarische spelers, zoals Diego Maradonna, Pelé, Lionel Messi, etc.
Als voetbaltrainer was Cruijff net zo succesvol als speler. Eerst bij Ajax, en vooral bij Barcelona. Daar formeerde hij een elftal dat de geschiedenisboeken inging als het Dream Team. In 1992 won hij met Barcelona de Europacup 1.
Naast zijn carrière als voetballer is Johan Cruijff ook bekend om zijn uitspraken, ook wel Cruijffiaans genoemd, voorbeelden: ‘elk nadeel heb zijn voordeel’ en ‘je moet schieten, anders kun je niet scoren’.
5. Desiderius Erasmus (filosoof, humanist)
Desiderius Erasmus werd op 28 oktober 1466, 1467 of 1469 geboren te Rotterdam. Hij werd katholiek opgevoed, maar in zijn meesterwerk: ‘Lof der Zotheid’ uit hij zijn kritiek op de wantoestanden binnen de katholieke kerk. Daarnaast uitte hij ook zijn kritiek op de menselijke dwaasheden en de maatschappelijke toestanden en bekritiseert hij de vorsten. Dat was natuurlijk revolutionair en viel niet bij iedereen in goede aarde. Toch bleef hij, ondanks protestanten die zich losmaakten van de katholieke kerk, trouw aan de katholieke kerk. In principe viel hij daardoor tussen wal en schip. De katholieke kerk bekritiseerden hem, vanwege zijn kritiek op de katholieke kerk en de protestanten bekritiseerden hem, vanwege zijn trouw aan de katholieke kerk.
Zijn kennis vergaarde hij vooral in het klooster waar hij als Augustijner verbleef. In de bibliotheek las hij werken van klassieke auteurs en Italiaanse humanisten. Op een gegeven moment was hij het klooster, met zijn strenge regels en verplichtingen, zat. Hij begon rond te reizen door Europa en kreeg veel bewonderaars, vanwege zijn filosofische en humanistische denkbeelden, die hij overbracht aan anderen. Na het vele rondreizen overleed hij in 1536 in Basel, Zwitserland. Zijn denkbeelden worden tegenwoordig nog steeds besproken binnen de filosofie en het humanisme.
In zijn geboorteplaats Rotterdam zijn een aantal dingen naar hem vernoemd. De beroemde brug in Rotterdam, het ziekenhuis en de universiteit, etc. Het grote/ hoge gebouw in Nijmegen, het Erasmusgebouw, is natuurlijk ook naar hem vernoemd. In Nederland zijn er tal van standbeelden van hem te bewonderen en zijn er tal van straatnamen naar hem vernoemd. Studeer je in Nederland en wil je graag een half jaar/jaar in het buitenland studeren of stagelopen, dan kun je vaak een Erasmusbeurs aanvragen.
4. Antoni van Leeuwenhoek (bekend cel- en microbioloog)
Antoni van Leeuwenhoek werd geboren in Delft in het jaar 1632. Hij werd gedoopt als Thonis Philipszoon, maar hij noemde zich van Leeuwenhoek, omdat zijn ouderlijk huis op de hoek naast de Leeuwenpoort stond.
Antoni van Leeuwenhoek stamt uit een familie van bierbrouwers en kende een roerige jeugd. Op vijfjarige leeftijd overleed zijn vader, zijn moeder hertrouwde daarna en ook zijn stiefvader stierf tien jaar later. In zijn jeugd was al duidelijk waar zijn interesses lagen: sterrenkunde, wiskunde, natuurkunde en scheikunde.
Antoni van Leeuwenhoek wordt door velen gezien als de uitvinder van de microscoop. Echter is er nog onduidelijkheid over de totstandkoming van de uitvinding van de microscoop. De lenzenmakers, Hans Lippershey en Sacharias Jansen worden gezien als de uitvinders van de microscoop. Wat wel vaststaat, is dat Antoni van Leeuwenhoek de microscoop flink heeft verbeterd. Verschillende dingen heeft Antoni van Leeuwenhoek onder de loep gehad. Rode bloedcellen, spermatozoa, bacteriën, luizeneitjes, etc. om maar wat te noemen.
In het begin hield Antoni van Leeuwenhoek zijn ontdekkingen geheim en deelde hij zijn methode niet. Daarna deelde Antoni van Leeuwenhoek zijn bevindingen met de Delftse arts en anatoom Reinier de Graaf. Reinier de Graaf bracht hem vervolgens in contact met de Royal Society. Zijn bevindingen werden in de Philosophical Transactions gepubliceerd.
Antoni van Leeuwenhoek overleed in 1723 op 91-jarige leeftijd. Hij werd begraven in de Nieuwe Kerk in Delft. De Leeuwenhoekmedaille, The Leeuwenhoek Lecture, Het Antoni Leeuwenhoekziekenhuis, het masterdispuut van de TU Delft en het tijdschrift Antonie van Leeuwenhoek zijn allemaal naar Antoni van Leeuwenhoek vernoemd.
3. Willem Drees (Minister-president van verschillende naoorlogse kabinetten)
Collectie SPAARNESTAD PHOTO/NA/Anefo/Breijer/CC BY-SA 3.0 nl
Willem Drees werd in 1886 geboren in Amsterdam. Als tiener werd hij al een vurig aanhanger van de sociaaldemocratie. In 1902 woonde hij de viering van de verkiezingsoverwinning van Troelstra in Amsterdam bij. Hij bleef, op een aantal punten van kritiek na, altijd een bewonderaar van Troelstra. Hij studeerde allereerst aan de HBS en daarna behaalde hij diploma’s voor boekhouden, staathuishoudkunde en statistiek. In 1904 werd hij lid van de SDAP (De Sociaaldemocratische Arbeiderspartij), de voorloper van de huidige PvdA.
In 1939 werd hij fractievoorzitter van de SDAP. In de jaren 30 hielp hij mee met het plan om de economische crisis te bestrijden. In de eerste jaren van de oorlog werd hij gegijzeld door de Duitsers en meegenomen naar Buchenwald. Na de oorlog was hij eerst lid van het College van Vertrouwensmannen, die het formele gezag over Nederland uitoefenden totdat de regering weer zou terugkeren en het stokje weer zou overnemen. Van 1948 tot 1958 werd hij minister-president van Nederland in vier kabinetten die zijn naam droegen.
Willem Drees was van grote invloed voor de opbouw van Nederland na de oorlog, het realiseren van de sociale wetgeving voor werklozen, ouderen en laagbetaalden, het streven naar Europese samenwerking en het steunen en ontvangen van steun van de Verenigde Staten en de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië (tegenwoordig Indonesië). Zijn bijnaam was “vadertje Drees”, omdat hij niet alleen zijn eigen achterban steunde, maar voor de gehele Nederlandse bevolking een vaderfiguur was.
Na de Vergissing van Troelstra, waren de Sociaaldemocraten geen onderdeel meer van de regering geweest, maar Willem Drees bracht daar verandering in. Na de oorlog moest Nederland weer opgebouwd worden en iedereen moest daar vervolgens aan meewerken. Nederlands was sterk verzuild, maar bij de opbouw van ons land, werd er desondanks, onder leiding van Drees, samengewerkt.
Willem Drees stond bekend om zijn zuinigheid (misschien vanwege de economische crises die ons land heeft moeten doorstaan). Alcohol drinken en grote sigaren roken, daar deed hij niet aan. Hij leefde een sobere levensstijl. In plaats van met de auto naar het werk te gaan, ging Drees liever op de fiets of te voet. Toen een Amerikaanse diplomaat bij Willem Drees thuis op bezoek kwam, om te praten over de financiële steun van Amerika aan Nederland, kreeg hij van mevrouw Drees alleen een kopje thee en een mariakaakje. De Amerikanen waren overtuigd: een land met zo’n zuinige minister-president zou de financiële hulp goed kunnen gebruiken en goed met de financiële hulp omgaan.
Onder Willem Drees werd de verzorgingsstaat opgebouwd en kregen de minderbedeelden en de ouderen overheidshulp. De bekendste regeling daarvan is de Algemene Ouderdomswet (AOW). Willem Drees overleed op 101-jarige leeftijd. De reden dat hij zo oud is geworden wordt door velen gelinkt aan zijn sobere levensstijl. Zijn zoon, Willem Drees jr., trad in de voetsporen van zijn vader door ook een politiek bestaan te leven, door bijvoorbeeld verscheidene keren het lijsttrekkerschap van de partij DS’70 te vervullen. Willem Drees Sr. werd nooit lid van deze partij en verliet zelfs zijn eigen partij in 1971, omdat de koers van Nieuw Links hem niet aanstond. Willem Drees werd in 2006 in het radioprogramma OVT van de VPRO verkozen tot de beste Nederlandse premier van na de Tweede Wereldoorlog.
2. Willem van Oranje (Vader des Vaderlands, feitelijk eerste)
Willem van Oranje (ook wel Willem de Zwijger) werd in 1533 in Slot Dillenburg (in het huidige Duitsland) geboren. Zijn ouders waren Luthers en dankzij hen genoot hij aanvankelijk een Lutherse opvoeding. Daar kwam verandering in, toen hij in 1544 het prinsdom Orange erfde en hij zich prins mocht noemen. Karel de Vijfde stond erop dat de jonge prins katholiek zou worden opgevoed en zo geschiedde.
Hij groeide verder op aan het keizerlijk hof te Brussel en hier genoot hij een Franse opvoeding. De Franse taal was de taal die hij in zijn leven voornamelijk sprak. Samen met Filips II leefde hij aan het Brusselse hof. Filips II geloofde in de streng Rooms-Katholieke godsdienst als enige godsdienst en wilde op dit punt van geen wijken weten. Willem was echter veel ‘vrijer’. Hij bleef weliswaar trouw aan het Rooms-Katholieke geloof, maar hij had ook waardering voor andere ideeën. Hij had bijvoorbeeld waardering voor de humanist Desiderius Erasmus (de nummer 5 van deze lijst). Desiderius Erasmus bleef ook trouw aan de Rooms-Katholieke kerk, maar uitte wel kritiek op diezelfde kerk.
Vanaf 1555 verwierf Willem hoge posities, namelijk: militair opperbevelhebber, lid van de Raad van State, ridder van de orde van de Gulden Vlies en stadhouder van Holland, Utrecht en Zeeland. Willem van Oranje was dus een belangrijke edelman in Nederland. Willem en Filips groeiden steeds verder uit elkaar. Eerst doordat Willem trouwde met de Lutherse Anna van Saksen. Vervolgens doordat Filip II de kettervervolgingen steunde en Willem er tegen was.
Uiteindelijk kwamen de twee oude vrienden tegenover elkaar te staan, vooral na de beeldenstorm in 1566. Willem steunde de Staatse opstandelingen, Filips II de Spaanse katholieken. Vanaf 1568 werden er militaire invallen door de Spanjaarden in Nederland ondernomen. Deze invallen stonden onder leiding van de Hertog van Alva, die weer werd aangestuurd door Filips II. De Hertog van Alva voerde een schrikbewind uit en de oppositie leek eerst kansloos. In die tijd werden er pamfletten en prenten gemaakt en werden er strijdliederen geschreven. Het strijdlied, ‘Het Wilhelmus’ is vernoemd naar Willem van Oranje. In het eerste couplet wordt er beschreven: “Den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd”. Met den Koning van Hispanje wordt Filips II bedoeld. Ondanks dat Willem van Oranje en Filips II tegenover elkaar stonden, had Willem nog wel steeds ontzag voor zijn oude makker Filips.
In 1572 leek het tij te keren toen de Watergeuzen toevallig den Briel innamen. De Staatse opstandelingen kregen vanaf toen steeds meer steun. Aan beide kanten werden er successen geboekt, maar ook verliezen geleden. Het dieptepunt van de ‘vriendschap’ tussen Willem en Filips volgde in 1580. Filips zette een beloning op het hoofd van Willem en verklaarde hem dus vogelvrij. Willem volgde in 1581 met het Plakkaat van Verlatinghe, waarin Filips als vorst werd afgezet van de Nederlanden. Dit plakkaat wordt tegenwoordig gezien als het geboortepapier van Nederland.
In 1584 werd Willem van Oranje vermoord door de pistoolschoten afgevuurd door Balthasar Gerards, een Rooms-Katholieke fanatiekeling, in het Prinsenhof in Delft. De Prins werd vervolgens eerst in het koor van de Nieuwe Kerk in Delft in een tijdelijk grafmonument bijgezet. Later werd zijn lichaam verplaatst naar de Grafkelder onder de Nieuwe Kerk, waar tegenwoordig ook alle andere Oranjes (koninklijke familie) worden bijgezet. Even werd gedacht dat de opstand hiermee werd gestopt, maar niets bleek minder waar. De zoons van Willem van Oranje: Maurits van Oranje en Frederik Hendrik van Oranje gingen verder met de opstand en wisten uiteindelijk de vijand te verslaan. In 1648 werd het Verdrag van Münster ondertekend: Nederland was onafhankelijk!
Tegenwoordig wordt Willem van Oranje als Vader des Vaderlands gezien, omdat hij als belangrijk edelman de leiding gaf aan de opstand tegen de Spanjaarden. Zijn invloed is vandaag de dag nog steeds merkbaar: standbeelden, straatnamen, verschillende instanties, etc. zijn naar hem vernoemd. Ons volkslied is al een oudje, is oorspronkelijk een strijdlied en is geschreven ter ere van Willem van Oranje. De eerste letters van ieder couplet vormen samen een acrostichon: Willem van Nassov. De lijfspreuk van Willem van Oranje: je maintiendrai (ik zal handhaven) is het tegenwoordig het motto van ons land. Ten slotte draagt ons koningshuis nog steeds de naam Oranje-Nassau.
1. Pim Fortuyn (Politicus, feitelijk tweede)
M.Minderhoud /CC BY-SA 3.0/wikipedia
Pim Fortuyn werd in 1948 in Driehuis geboren. Zijn grootste bekendheid verwierf hij als politicus, maar hij is ook bekend als schrijver, hoogleraar, socioloog en columnist. Pim Fortuyn was al vroeg op het politieke toneel actief. Allereerst was hij lid van de CPN, vervolgens van de PvdA, daarna van de VVD, vervolgens van Leefbaar Nederland en uiteindelijk van zijn eigen partij: de LPF (Lijst Pim Fortuyn).
Pim Fortuyn werd geboren in een gezin van zes kinderen en was als kind een onopvallend jongetje, dit vanwege de lagereschooltijd, die hij vreselijk vond. Vanaf de middelbareschooltijd kroop hij meer uit zijn schulp. Hij studeerde vervolgens sociologie aan de VU in Amsterdam en in 1971 slaagde hij voor zijn doctoraalexamen in de Sociologie. Fortuyn liet zich steeds meer zien en bijvoorbeeld als lid van de studentenvakbond. Hij verhuisde naar Groningen en werd daar Hoogleraar aan de Rijksuniversiteit. Hij doceerde marxistische sociologie. In deze tijd was hij politiek linksgeoriënteerd en was hij lid van de PvdA. In 1989 werd hij directeur van de Ov-studentenkaart BV in Groningen en vervulde hij een belangrijke rol in de totstandkoming van het OV-reisproduct voor studenten die tegenwoordig nog door veel studenten wordt gebruikt.
In 1990 verhuisde hij naar Rotterdam, de stad waar hij zo van hield. In Rotterdam was hij allereerst hoogleraar aan de Erasmus Universiteit. In deze tijd veranderde zijn politieke mening en keerde hij zich tegen de twee paarse kabinetten van Wim Kok. Hij schreef columns voor het weekblad ‘Elsevier’ waarin hij zijn kritiek uitte op deze kabinetten. Naast zijn kritiek op de paarse kabinetten, uitte hij ook kritiek op de islamitische cultuur. In zijn boek ‘Tegen de islamisering van onze cultuur’ beschrijft hij dat de islamitische cultuur op een aantal punten (bijvoorbeeld wat betreft de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, de acceptatie van homoseksuelen, de vrijheid van meningsuiting en de scheiding van kerk en staat) haaks staat op de westerse cultuur. Tijdens het debat in het tv-programma ‘Het Lagerhuis’ volgt er een debat tussen Pim Fortuyn en Marcel van Dam over dit boek en het punt: de islamisering van de Nederlandse cultuur. In dit debat noemt Marcel van Dam hem ‘een buitengewoon minderwaardig mens’.
Deze uitspraak was kenmerkend voor de demonisering van Pim Fortuyn. Vervolgens volgde de politieke carrière van Pim Fortuyn. Allereerst werd hij lijsttrekker van Leefbaar Nederland en sprak hij de kenmerkende woorden: ‘ik heb er zin an, At your service!’. Dit lijsttrekkerschap was echter van korte duur, na zijn uitspraken dat Nederland vol is en de islam een achterlijke cultuur is (vanwege de onderdrukking van vrouwen en homoseksuelen). Pim Fortuyn werd vervolgens door het bestuur van Leefbaar Nederland afgezet als lijsstrekker. Wat volgde was de zogenaamde ‘nacht van Fortuyn’, waarin hij zijn standpunten nog één keer naar voren bracht aan de andere vooraanstaande leden van Leefbaar Nederland.
Hij lanceerde vervolgens zijn eigen partij: Lijst Pim Fortuyn (LPF). Veel leden van Leefbaar Nederland vertrokken naar de LPF en de LPF steeg in de peilingen. Naast het lijsttrekkerschap van de LPF bekleedde Pim Fortuyn ook het lijsttrekkerschap van Leefbaar Rotterdam. Pim Fortuyn schreef in zijn leven vele boeken. Het boek: ‘De puinhopen van acht jaar paars’ was naast een kritische noot naar de paarse kabinetten ook het partijprogramma van de LPF. Op 6 maart 2002 vonden de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam plaats. Leefbaar Rotterdam werd de grootste, nadat jarenlang de PvdA de grootste partij in Rotterdam was. Na de overwinning volgde er een debat tussen de lijsttrekkers van de verschillende partijen en is te zien hoe de opgewekte en vrolijke Pim Fortuyn gehakt maakt van PvdA-lijsttrekker Ad Melkert. Veel mensen stemden destijds op Pim Fortuyn, omdat hij zei wat veel mensen dachten. Hij stelde destijds dingen aan de kaak, die voordien altijd onder het tapijt geschoven werden. Veel mensen voelde zich na jaren eindelijk weer gehoord. Pim Fortuyn ging tegen het establishment in, wat hem veel stemmen opleverde. Zijn uitspraak: ‘ik zeg wat ik denk en ik doe wat ik zeg’ was geliefd bij veel mensen.
Zijn volgende doel was om met de LPF een verkiezingsoverwinning te behalen en uiteindelijk minister-president te worden. Pim Fortuyn leek hard op weg, maar de demonisering nam ook toe. Pim Fortuyn werd vergeleken met Duitse oorlogsmisdadigers en met extreemrechtse politici. Ook werden er posters opgehangen met hem in een nazi-kostuum of met zijn hoofd en daaronder een vergelijking met extreemrechtse politici. Dit raakte hem diep. Het hoogtepunt van de demonisering was het taartincident. Tijdens zijn boekpresentatie van zijn boek: ‘de puinhopen van acht jaar paars’ in Nieuwspoort werd hij met taarten bekogeld door linksextremisten. In deze taarten zat kippenstront, zoutzuur en andere rotzooi. Zwaar geëmotioneerd sprak hij minister-president, Wim Kok, toe.
In de peilingen steeg Pim Fortuyn steeds meer en ook in verschillende tv-programma’s was hij een geliefde gast. Toen sloeg op 6 mei 2002 het noodlot toe. Nadat hij bij 3FM aan een praatprogramma had deelgenomen, werd hij buiten op het mediapark te Hilversum doodgeschoten door linksextremist en milieuactivist, Volkert van der Graaf. Tegenwoordig ligt er nog een gedenksteen ter ere van Pim Fortuyn op de plek des onheils. Volkert van der Graaf werd vervolgens gevangengezet, maar is tegenwoordig weer op vrije voeten. In het land ontstonden relletjes en bepaalde politici (vooral linkse politici) waren de gebeten hond. Bij zijn huis werden er bloemen en kaarsjes neergezet en ontstond er een bloemenzee. Veel mensen wilden Pim Fortuyn een laatste dienst bewijzen. Toen zijn lijkwagen naar de kerk werd gereden, stonden er veel mensen, van jong tot oud, van arm tot rijk en van verschillende etniciteiten langs de kant van de weg.
Vele bloemen werden naar de lijkwagen gegooid en veel mensen bezochten na de dienst de geopende kist met daarin het lijk van Pim Fortuyn. Dit waren ongekende taferelen in Nederland. Pim Fortuyn stond bekend om zijn uitgesproken levensstijl, hij was flamboyant, een dandy. Hij was openlijk homoseksueel en bezocht relatief vaak een homobar en darkrooms. Hij droeg dure pakken en woonde in zijn eigen Palazzio di Pietro. Hij had twee hondjes, een Daimler als auto en een butler. Enkele standpunten van Pim Fortuyn: een scheiding tussen kerk en staat op politiek en maatschappelijk niveau, vrijheid van meningsuiting uitbreiden en slechts beperken tot de grenzen van de wet, markteconomie gebaseerd op vrijheid van ondernemerschap met oog voor de zwakkeren in de samenleving, gelijkwaardigheid voor mannen en vrouwen, acceptatie van homoseksuelen (bron). Pim Fortuyn heeft in korte tijd het land op zijn kop gezet en veel invloed uitgeoefend. Een aantal van zijn standpunten zijn in de hedendaagse politiek nog steeds actueel. Tijdens de landelijke verkiezingen werd de LPF na het CDA de grootste partij. Jan-Peter Balkenende werd de premier en de LPF regeerde mee. Deze regeerperiode was van korte duur, nadat er ruzies ontstonden binnen de partij. De partij miste hun partijleider en viel uiteindelijk uit elkaar.
Over de uitslag
In de uitzending werd Pim Fortuyn gekroond tot ‘De grootste Nederlander’, maar na de uitzending bleek dat Willem van Oranje meer stemmen had vergaard. Er was namelijk een fout ontstaan in het stemsysteem. Pim Fortuyn had 130.000 stemmen gekregen, Willem van Oranje had er 161.000 gekregen. Kort daarna hield Maurice de Hond opnieuw een onderzoek en werd Willem van Oranje wederom boven Pim Fortuyn verkozen. In 2012 werd er door het Historisch Nieuwsblad een enquête gehouden wie de grootste Nederlander zou moeten zijn. Willem van Oranje werd wederom de grootste, gevolgd door Willem Drees, Anne Frank en Pim Fortuyn. Pim Fortuyn was dus afgezakt naar de vierde plaats. Dit is alsnog knap, omdat hij maar in een korte tijd van grote invloed was. Dit in tegenstelling tot vele anderen in deze lijst, die in een langere tijd hun dienst konden bewijzen.
Er was kritiek op het programma die zich richtte tot Anne Frank, Willem van Oranje en Desiderius Erasmus. Anne Frank was namelijk in Duitsland geboren en later staatloos geworden. Zij had dus nooit de Nederlandse nationaliteit gehad en kon daarom niet de grootste Nederlander worden. Er werd voorgesteld om Anne Frank postuum de Nederlandse nationaliteit te verlenen, maar dit ging voor velen te ver. Ook Willem van Oranje werd in Duitsland geboren en leefde in een tijd dat er nog geen sprake was van een onafhankelijke Nederlandse staat. Op deze manier kon hij dus geen Nederlander zijn. Desiderius Erasmus kon volgens sommigen niet de grootste Nederlander worden, omdat hij in een tijd leefde dat er nog geen sprake was van een onafhankelijke Nederlandse staat (eigenlijk dus hetzelfde als bij Willem van Oranje). Ondanks alle kritiek, besloot men om het bij deze top 10 te laten en houden wij het in deze lijst ook bij deze top 10.
Tot slot willen we nog aangeven dat er soortgelijke verkiezingen werden gehouden:
-‘De ergste Nederlander’, gewonnen door Volkert van der Graaf
-‘De grootste Nederlandse vrouw’, gewonnen door Aletta Jacobs
-‘De grootste groene Nederlander’, gewonnen door Jac. P. Thijsse.
Dit artikel is geschreven door Ties Grotenhuis, student Rechten.
Wij zoeken nog schrijvers! Ben jij kenner over een leuk onderwerp? Mag van alles zijn, boeken, games, films, geschiedenis, klimaat, etc, onze subtitel is niet voor niets ‘lijstjes over van alles’. Interesse? Je artikel wordt gelezen door duizenden lezers, ideaal om als tekstschrijver een portfolio op te bouwen. We kunnen mogelijk een kleine vergoeding bieden. Neem hier contact met ons op.
3 reacties
En Rutger Hauer dan?
Wij houden ons aan de uitslagen van de verschillende verkiezingen. De gehele lijst en de verschillende uitslagen kun je op internet vinden.
Toevoeging: ook rond de dood van Pim Fortuyn is het een en ander onduidelijk. Er werd altijd gedacht dat Volkert van der Graaf de moordenaar was van Pim Fortuyn, echter wordt ook voor mogelijk gehouden dat Pim Fortuyn is vermoord door een huurmoordenaar: Abu Fatah
Groeten Ties