Eerder schreven we over chimaera’s, mythologische wezens (vaak monsters) die uit verschillende diersoorten bestaan. In principe is de mens óók slechts een dier, en is een monster dat één deel mens, één deel (ander) dier is, dus technisch gezien óók een chimaera. In die lijst hebben we echter expres geen mens-dier chimaera’s genoemd. Simpelweg vanwege het feit dat er zo veel van zijn (in de mythologieën, ten minste) en omdat deze mens-dier monsters dus een aparte lijst verdienen.
Zodoende, deze lijst dus. Een mooie opsomming van bekende en wellicht minder bekende voorbeelden van mens-dier monsters. De lijst mag slechts tien items bedragen, maar de werkelijke lijst aan mythische wezens die aan deze criteria voldoen is natuurlijk veel langer. Dat houdt ons niet tegen om deze lijst hier kort en bondig te houden, natuurlijk. We respecteren ook de tijd van de lezer, zo zie je maar. Zoals vaak, is ook in deze lijst de rangorde ietwat lukraak. We hebben zowel bekende als obscure wezens proberen te beschrijven, en wie weet leer je wel wat op weg naar de nummer één!
10. Harpijen
In de Nederlandse taal wordt een nare vrouw soms wel eens een harpij genoemd. Dit is een verwensing die verwijst naar het mythische monster met dezelfde naam. Een mythische harpij is in de Griekse mythologie een gevaarlijke vrouwelijke roofvogel met scherpe klauwen. Met gezichten van vrouwen waren de oorspronkelijke harpijen de dochters van Elektra (een waternymf) en Thaumas (een vroege zeegod). De oorspronkelijke Harpijen waren schoonheden, maar latere ontwikkelingen in de vertelling van sagen en legenden maakten harpijen tot oude gedrochten.
De hobby van harpijen is het stelen van voedsel, hoewel ze verschillende andere taken hebben gehad in de mythische verhalen waarin ze voorkomen. Neem bijvoorbeeld het verhaal van Koning Phinaes. Zeus strafte deze koning omdat hij het geheime plan van de goden had verraden (natuurlijk geen slim plan). Phineas werd als straf achtergelaten op een eiland waar een buffet voor hem klaar stond. Echter, Phineas kon nooit of te nimmer aan het buffet beginnen, hoe hongerig hij ook werd, want de harpijen waren er altijd eerst bij om het voedsel uit zijn handen te stelen en voor zijn neus weg te snaaien. Phineas werd overigens later bevrijdt van deze marteling, het was dus geen Tantaluskwelling.
In een ander verhaal kidnappen de harpijen mensen. Ze zijn in veel verhalen gemeen, wreed en gewelddadig, en worden vaak gezien als de personificatie van de destructiviteit van de wind. De drie traditionele harpijen heten Aëllo (snelle storm), Okypete (snelle vleugel) en Kelaino (de duistere).
9. De Faun
De Faun is een mythisch wezen met bokkenpoten en een mensenlichaam. Het is dus een mix tussen een mens en een geit, het onderlichaam is dat van een geit, het torso en hoofd dat van een mens. Daarboven hebben de meeste Faunen ook geitenhoorns op hun hoofd. Een Faun is een bosgod of bosgeest die mensen soms dwars zit en soms helpt. Het zijn nogal ambigue wezens, soms goed, soms kwaad, altijd in de omgeving van natuur. Faunen worden vaak verwart met Satyrs, maar in principe zijn ze anders. Faunen zijn de echte mens-bok creaties, terwijl de oorspronkelijke Satyrs afgebeeld werden als harige, lelijke dwergen met oren en starten van paarden of ezels. De Satyrs waren vrouwen-verslinders, de Faunen niet. De Faunen, daarentegen, waren nogal dom, de Satyrs iets slimmer, of sluwer. In de loop der tijden echter werden Faunen en Satyrs vaak door elkaar heen gebruikt en genoemd, en beide zijn ze vaak gelinkt aan de bosgod Pan, zodat we tegenwoordig Faunen en Satyrs tezamen zien als de helpers van Pan.
8. De sfinx

Een Sfinx is een wezen met, als minimale conditie, een lichaam van een leeuw en het hoofd van een mens. Die basale criterium moet voldaan zijn, maar dan zijn we er nog niet. Er zijn namelijk twee sfinx-achtigen, de Griekse, en de Egyptische.
De Griekse Sfinx heeft een leeuwenlichaam, en soms vleugels als van een grote condor, en het gezicht van een mens. Deze Sfinx is wreed, wispelturig en onverbiddelijk. Zij die voor de Griekse Sfinx verschijnen en diens raadsel niet kunnen oplossen, zullen onherroepelijk worden opgepeuzeld. Oedipus, een grote Griekse schrijver, verhaalt onder andere over deze Sfinx, en uiteraard is dit gemene wezen een vrouw (in die tijd waren bijna alle kwaadaardige dingen vrouwelijk).
Niet zo de Egyptische Sfinx. Dit is vaak een dier met een mannenhoofd, en wordt gezien als een goedaardig en goedmoedig wezen, alhoewel het een enorme macht bezit. Zowel de Griekse als Egyptische Sfinx zitten vaak op wacht voor een tempel, niet verbazend gezien hun immense kracht en formaat.
7. De Selkie

Een Selkie is een Ierse en Schotse creatie (ook soms Silkies, Selchies, of Selchidh genoemd). De oude Schotse en Ierse mythologie verhaalt van deze mensachtigen; wezens die als zeehonden leven, maar hun ‘zeehond huid’ kunnen afgooien zodra ze aanspoelen aan wal, en als mens op aarde rondlopen. Het woord Selkie komt van het oude Schotse Selich, en dat is te herleiden naar het oud Engelse seolh, wat zeehond betekent.
Mannelijke Selkie zijn ontzettend knap in hun mensenvorm, en hebben in alle mythologische beschrijvingen een enorme aantrekkingskracht voor vrouwen. Dit is dan ook hun taak: ze komen aan wal om een dame te versieren, doorgaans eentje die niet tevreden is met haar huidige leven, vaak vissersvrouwen die thuis wegkwijnen, wachtende op manlief om van de zeevaart terug te keren. Als een vrouw vrijwillig een mannelijke Selkie wil aantrekken, kan ze dit bewerkstelligen door drie tranen in de zee te laten vallen. Overigens willen de verhalen dat de vrouwen door de Selkie worden meegenomen, de zee in, en dit is doorgaans geen ‘happy ending’.
Mannen kunnen een vrouwelijke Selkie ‘winnen’ door de huid van de gelande Selkie te stelen. De vrouwelijke Selkie is dan in zijn macht en moet met de man trouwen. Dit was in de tijd dat deze mythische verhalen sterk waren een wenselijke toestand, want de vrouwelijke Selkie hadden de naam uitstekende huisvrouwen te zijn. Echter, een zo’n gevangen Selkie-vrouw zal altijd kwijnend naar de zee blijven staren.
Als een zoon of dochter van een man en een Selkie-vrouw achter de huid van zijn/haar moeder kwam (dit gebeurde in menig saga over Selkie), dan zou de Selkie-vrouw zich terugtrekken naar de zee. Ze zou dan proberen haar man nooit meer te zien, maar wilde zo nu en dan nog wel eens richting wal drijven om met haar kroost te spelen in het water.
Verhalen met Selkie erin zijn vaak tragische romantische verhalen. Doordat de contact-regels tussen mensen en Selkie strikt zijn, is het moeilijk voor Selkie om veel mensenvrienden erop na te houden. De regels zijn namelijk dat Selkie maar heel kort aan land mogen verblijven, en slechts één persoon mogen ontmoeten in die tijd (tenzij hun huid gevonden wordt, in welk geval andere regels ingaan). Bovendien mogen Selkie, na iemand te hebben ontmoet en naar de zee te zijn teruggekeerd, die specifieke persoon zeven jaar lang niet meer ontmoeten. Problematisch, voor een lange termijn relatie.
6. Vinayaki

Vinayaki is niet zozeer een ras aan mythische dieren, als wel een enkel wezen. Het is namelijk een Hindi godin met een gewoon mensenlichaam en… een olifant hoofd. Ze is, ondanks dit zeer opmerkelijke uiterlijk, niet zeer nauwkeurig beschreven in de Hindi mythologie, dus we weten weinig van haar, afgezien van een paar afbeeldingen en verwijzingen.
Gezien haar gelijkenis aan olifanten wordt ze vaak gelinkt aan een andere Hindi god, genaamd Ganesha. Dit is namelijk ook een olifant-hoofdige god, en ze passen dus goed samen, zo vindt men doorgaans. Overigens vinden we Vinayaki onder vele andere namen, zoals Stri Ganesha (vrouwelijke Ganesha), Vainayaki, Gajanana (olifant-gezicht) en Vighneshvari (vrouw der obstakels).
5. Lamassu
De Lamassu is in het Nederlands ook wel de stierman genoemd, maar we vinden Lamassu mooier klinken, vandaar de titel. De Lamassu is een oude Mesopotamische beschermgod, vaak afgebeeld met een stierenlichaam of een leeuwenlichaam, adelaarsvleugels en mensenhoofd.
Afbeeldingen van dit wezen komen veel voor in Mesopotamische mythologie en kunstwerken (bijvoorbeeld potten en ander aardewerk). Ze werkten als beschermgoden op de volgende manier: men graveerde afbeeldingen van deze wezens op een kleien tablet en begroef deze tabletten onder de deur van het huis. Vaak werden ze ook, voor de zekerheid in paren, aan de ingang van paleizen geplaatst. Voor steden was een groter formaat gewenst, aldus de levensgrote (en grotere) standbeelden van deze wezens, in paar, voor de stadspoort. Uiteraard weerde zulk een barrière voldoende kwaad af om een rustig leven te leiden, in de meeste gevallen.
4. Centaurs
Terug naar de iets bekendere wezens. Centaurs, ofwel paardmensen komen tegenwoordig nog al eens voor in Hollywood films, en ik denk dat de meesten van ons wel weten hoe ze eruit zien: paarden met het torso en hoofd van een mens. De Centaur is een wezen uit de Griekse mythologie, en de originele naam is Hippo centaur. Hippo betekent paard, en deze toevoeging is noodzakelijk, want er waren in de oude Griekse mythologie ook onocetaurs (ezel-centaurs), bucentaurs (koeien-centaurs) en ichtyocentaurs (vis-centaurs). Afijn, die andere centaur-achtigen zijn in de vergetelheid geraakt, en wanneer we het tegenwoordig over centaurs hebben, hebben we het bijna altijd over Hippo centaurs.
De standaard weergave van een moderne centaur is dat van een paard met, in plaats van een nek en hoofd, een mensen torso. Zo was het echter niet altijd. De oude Griekse kunst getuigt van een grotendeels menselijk wezen, met een ‘toevoeging’ aan de achterkant van een paardenlichaam. Met andere woorden, de derrière van een paard.
Doorgaans hebben centaurs knuppels of boven ter beschikking, en het zijn veelal brute wezens, die zich bezighouden met vrouwenroof en oorlogen. Eén uitzondering is Chiron, de wijze centaur, die als paria afgezonderd van andere centaurs leeft. Helemaal onschuldig is zelfs Chiron echter niet, hij trainde immers verschillende Griekse helden, zoals Jason en Achilles.
3. Sirene
De Sirenen zijn half godinnen, wederom uit de Griekse mythologie (de sterren in het bedenken van mens-dier monsters!). Deze wezens zijn zo bekend geworden dat we ons tegenwoordige woord sirene (als alarm-geluid) eraan te danken hebben. Maar hoewel een hedendaagse sirene bedoeld is als alarmsignaal, en doorgaans niet erg melodieus is, waren de oorspronkelijke sirenes dat wel. Dit waren namelijk wezens met het lichaam van een vogel en het hoofd van een vrouw (overigens werden ze ook wel eens afgebeeld als zeemeerminnen), die toehoorders verleiden met gezang. Ze waren allen dochters van Phorcys, een zeegod, of Achelous, een stroomgod. Ze zouden volgens de Romeinen op drie rotseilanden wonen, maar de Grieken waren hier niet zo zeker van. Ze konden immers vliegen, dus overal zijn.
Het idee van plezier van Sirenes is zeevaarders te verleiden gevaarlijke eilanden of kliffen te benaderen. Ze deden dit door de zeelui toe te zingen, waarop de mannen geheel passief werden en niet in staat waren tot enig andere actie anders dan te zwijmelen over het gezang. Als gevolg voeren de schepen zich vast op rotsen, en werden de mannen overboord geslingerd, of wierpen zij zichzelf overboord in poging het gezang dichter de naderen, waar zij vervolgens door de sirenen van al hun levenskracht werden leeggezogen.
Odysseus heeft een deel van zijn beroemdheid te danken aan zijn beruchte ontsnapping aan de Sirenen. Hij liet zichzelf namelijk vastbinden aan zijn schip, en liet zijn bemanning de oren stoppen met was, zodat ze niets van het gezang konden horen. Zijn mannen konden zodoende het schip gaande houden en Odysseus kon naar het gezang luisteren, zonder overboord de springen in waanzin.
2. Nephilim
Nephilim zijn in de Thora en apocriefe Geschriften van de Joodse werken een volk van reuzen, die werden gecreëerd door een kruising van beney ha-elohim (zonen van goden) en menselijke vrouwen. Er zijn moderne wetenschappers die deze oude kruising hebben vergeleken met mogelijke genetische kruising tussen Neanderthalers (reuzen) en onze eigen voorouders (cro-magnon mens). Genetica ondersteunt deze mix-hypothese, maar we weten natuurlijk niet of dat enige basis is voor de mythe rondom de Nephilim.
De mythische verklaring voor Nephilim is onzeker, maar oppert dat deze wezens wellicht gevallen engelen waren, of het nageslacht van Seth, de derde zoon van Adam en Eva, of zelfs buitenaardse wezens waren (uiteraard is dit laatste geen mythologie, maar een modernere verklaring). Er gaan geruchten dat de grote zondvloed gebeurde omdat God de aarde wou ontdoen van deze gigantische reuzen, of titanen. Helaas is de Bijbel zelf hier niet expliciet over, dus zullen we ons moeten afvragen of dit echt zo is, of niet
1. Zeemeerminnen
We eindigen mild, en dankzij Disney ’s beroemde tekenfilm kennen we het concept zeemeermin allemaal. Een zeemeermin, half vis, half mens (vrouw, in het geval van een zeemeermin, man in het geval van een zeemeerman).
Verhalen over zeemeer-mensen (doorgaans minnen, ofwel vrouwen) gaan ver terug in de tijd. De Babyloniers spraken al over soortgelijke wezens. Zo was hun god Ea (Enki) een god van zoetwater, en deze god werd afgebeeld als een mens met een vissenstaart (of een man met vis over zijn hoofd… maar goed). De eerder genoemde Sirenen werden ook wel eens gezien als zeemeerminnen, en in deze dispositie werden de zeemeerminnen vervolgens gedurende de Middeleeuwen verafschuwd: het waren namelijk kwaadaardige zee demonen die waarschuwden voor de verleiding van het kwaad en het kwaad van verleiding. Veel kerken en kloosters rond die tijd produceerden afbeeldingen van zeemeerminnen, waarvan de eerste ons bekende afbeelding uit 680 is. Columbus zag en schreef over zeemeerminnen op zijn rijs naar Amerika. Vermoedelijk leidde hij aan hallucinaties vanwege de honger.
Men vermoedt dat de mythe zo sterk is gebleven, al die jaren, doordat schuim op zee of de waarnemingen van zeekoeien en andere zeezoogdieren het geloof eeuw na eeuw heeft bevestigd. Disney maakte daar gebruik van door het verhaal de Kleine Zeemeermin in een tekenfilm te veranderen. Overigens was het niet Disney die met dit verhaal kwam, het werd eerder geschreven door de Deense Hans Christian Andersen. Vanwege zijn auteurschap is er in Kopenhagen een bronzen beeld in de haven te vinden van een zeemeermin.
In Nederland hebben we een andere beroemde zeemeermin, in Edam. Het is ook wel de Zeemeermin van Haarlem genaamd, en deze zou, in 1403, na een zware storm en na het breken van de dijken, zijn gevangen genomen in het Purmermeer, vlak bij Edam. Ze werd naar Haarlem gebracht, leerde spinnen en kreeg een Christelijke begrafenis. Allemaal zonder benen en met een vissenstaart.
Dat was dan weer het einde van deze lijst. Het is echter bij lange na niet het einde van de lijst van echte mythologische mens-dier wezens, en ongetwijfeld zijn we de belangrijkste (volgens jou) vergeten. Schroom niet om het te melden in de commentaren hieronder, en voeg meteen wat informatie toe voor de anderen die misschien geïnteresseerd zijn in meer van dit soort wezens! En laat ons weten waarom dit wezen minstens een vernoeming in de comments verdient!
Vergelijkbare lijstjes
- Beroemde Draken
- Mythische dieren
- 10 Mysterieuze Monsters>
- 10 Beroemde Reuzen
- 10 Dieren die vroeger gigantisch waren
- 10 Landen met een vreemd Nationaal dier
- 10 Zeemeermin weetjes
- 10 Eenhoorn weetjes
- 10 tandenfee weetjes
- 10 Nederlandse volksverhalen
- Monster van Loch Ness – 10 weetjes
- Oorsprong van Sprookjes
11 reacties
Lees eerst ff de bijbel jongens en ga dan schrijven over de Nephilim… Het boek Genesis en meer zijn hier heel duidelijk over. De bijbel is ZEER expliciet over de rede van de zondvloed…
Nooit gehoord over de rede van de zondvloed. Ik ken wel de rede van Texel. En dat de zondvloed een redevoering hield lijkt me ook onwaarschijnlijk. Dus lees eerst ff het woordenboek en ga dan schrijven over de zondvloed…
wat is het verschil tussen een stayr een een faun
Over het algemeen heeft een Satyr geen bokkenpoten. Echter kan dat wel. Een Satyr heeft de taak van de vruchtbaarheidsgeest. Een Faun wordt gezien als een bosgod. En heeft sowieso bokkenpoten.
Zeemeerminnen bestaan niet eens
Het zijn allemaal mytische figuren!! Ze bestaan allemaal niet!!
Wie weet
En de weerwolf dan? Of de lycan die zijn waarnschijnlijk het populairste
saai
Alvorens over iets of iemand te oordelen is het nodig te weten waar me over spreekt.
Wat men “de zondvloed” in kwestie noemt – want er was er meer dan één – was een
gevolg van de meteoorinslag waarvan de inslagen gaan van zowat Noord-Carolina
tot net voor de Portugese kust. Dat was omstreeks 11.500 voor het jaar nul.
Mijn excuses. Ik bedoel zo’n 11.500 jaren geleden.