10 Beroemde Noorse Goden

De Noordse mythologie vormt een goudmijn vol intrigerende verhalen. Grote namen als Stan Lee, Tolkien, Richard Warner en George R.R. Martin en tig metalbands vonden inspiratie in de Oudnoorse godenverhalen. Dankzij de IJslandse geschiedkundige Snorri Sturluson en andere middeleeuwse dichters weerstonden de wonderlijke lotgevallen van Odin, Thor, Loki en zoveel andere boeiende personages de tand des tijds.

Oluf Bagge/Publiek Domein

Hoewel, personages? Voor de Vikingen waren ze van vlees en bloed. Ze hoopten hartstochtelijk zich na hun dood bij de goden te vervoegen in het Walhalla. Jij kan dat gelukkig zonder zwaardengekletter en bloedvergieten. Klim in de levensboom Yggdrasil voor een kennismaking met tien beroemde Noorse goden.

Ymir en Audhumla, de oorsprong van alle reuzen en goden

Nicolai Abildgaard/Publiek Domein

Iemand moet de eerste zijn. In de Noorse scheppingsmythe waren dat Ymir, de oerreus en Audhumla, de oerkoe. Ze ontstonden uit de rijpafzetting van het mistige Niflheim en de vonken van het gloeiende Muspellsheim. De hitte van de vlammen gaf het smeltwater leven: plots waren daar Ymir en Audhumla. De hermafrodiete reuzenvoorvader zoog aan de vier stromen melk die uit Audhumla’s uiertepels gutsten.

Jakob Sigurðsson

De oerkoe moest natuurlijk ook eten. Ze likte aan de gletsjers tussen de vorst- en vuurwerelden. Langzaam ontblootten haar gulzige halen een mannengedaante in de ijsmassa: Búri, de voorvader van alle Noordse goden. Het werd nog gekker. Terwijl de oerkoe van het ijs smikkelde, deed Ymir een dutje en in zijn slaap groeiden er hele reuzen uit zijn ledematen. Búri koos een vrouw uit dit reuzengeslacht die hem zijn zoon Bor gaf. Op zijn beurt nam Bor de reuzin Bestla als vrouw, bij wie hij Odin, Vili en Ve verwekte.

Deze drie broers waren de eerste goden en hadden grootse plannen. Dat was minder prettig nieuws voor Ymir. Odin, Vili en Ve staken de oerreus neer en bouwden nieuwe werelden met zijn stoffelijke resten. Ondertussen verdronk zowat de hele Niflheimse reuzenpopulatie in Ymirs levenssap, maar dat is dan weer een heel ander verhaal.

Lorenz Frølich/publiek domein

De Noordse kosmologie telde nu negen werelden en deze bleven niet zonder twist. Odin bleek ambitieuzer dan zijn broers. Vili en Ve waren er wel klaar mee, dus gingen ze elk hun eigen weg. Odin werd de stamvader van de Asen, de hemel- en strijdgoden. Zijn broers Vili en Ve stichtten het Wanengeslacht van de natuur- en vruchtbaarheidsgoden.

Odin

Georg von Rosen /Publiek domein

Odins nakomelingen, de Asen en Asinnen, kennen we het beste. Niet voor niets is Odin de oppergod. Hij was even wijs als raadselachtig en voor zijn kennis had Odin veel over. Zo gaf hij de bewaker Mimir een uitgestoken oog voor een slok van de Bron van Urd. Dat leverde hem de bijnaam Blindr, de blinde god, op én genoeg wijsheid om een voetbalstadion Nobelprijswinnaars stikjaloers te maken. Een andere keer hing de Asengod zichzelf op aan de levensboom Yggdrasil. Die negen nachten zonder eten en drinken waren pure horror, maar voortaan bezat Odin wel het occulte geheim van de runen.

Emil Doepler/Publiek domein

Lorenz Frølich/publiek domein

De schrandere Odin hield ook van een stevig potje knokken. Als oorlogsgod zette hij de mensenleiders aan tot kwistig bloedvergieten, waarna zijn Walkuren de zielen van de moedigste mannen op het slagveld sprokkelden. Voortaan genoten ze als Einherjar van een prachtig hiernamaals in het Walhalla. Elke dag opnieuw sneuvelden en herleefden ze in Odins krijgsparadijs met een feestmaal van sappige everzwijnen en copieuze hoeveelheden katervrije honingwijn in het vooruitzicht.

H. L. M/Publiek Domein

Zittend op zijn troon Hlidskjalf in het hemelrijk Asgaard ontsnapte niets aan Odins blik. De eenogige god kende de negen werelden op zijn duimpje. Vaak trok hij eropuit vermomd met zijn mantel en hoed. Hij beminde zijn echtgenote Frigg, maar een buitenechtelijke affaire sloeg de al-vader nooit af.

Johannes Gehrts /Publiek Domein

Ondanks al zijn kennis ontsnapt Odin niet aan het goddelijk noodlot. Ooit bereikt Ragnarok, de Godenschemering, Asgaard. Dan snelt Odin op zijn achtbenige paard Sleipnir opnieuw naar Mimir voor raad. Daarna voert de oppergod de troepen aan met zijn speer Gungir stevig in de hand geklemd. Maar tegen de reusachtige wolf Fenrir bestaat geen verweer.

Thor

Ludwig Pietsch/Publiek Domein

Thor is de zoon van Odin en de reuzin Jord – Wat zeiden we daarnet nog over Odins echtelijke trouw? – maar erfde weinig van zijn vaders geslepen intellect. Niet dat de roodharige dondergod daar van wakker lag. De baardige krachtpatser had andere troeven. Als kind was hij al een opvliegend baasje, maar de god had het hart op de juiste plaats. Hij was recht voor z’n raap en je wist altijd wat je aan hem had.

Mårten Eskil Winge/Publiek Domein

Met zijn hamer Mjölnir en de bijbehorende ijzeren handschoenen sloeg Thor iedere trol, vorst- en bergreus die Asgaard een strobreed in de weg lag de schedel in. Voor zware exploten verdubbelde hij zijn macht met de krachtriem Megingjörd. Soms maakte Thor een uitje naar de reuzenwereld Jotunheim voor wat verstrooiing. De dondergod was haast even dol op zijn hamer als op zijn vrouw Sif, wiens gouden haren Loki ooit afknipte. Toen een reus zijn lievelingsspeeltje stal vermomde Thor zich samen met diezelfde Loki in een vrouw met alle dolkomische misverstanden van dien. Deze verkleedpartij was maar een van de ontelbare avonturen die hij met zijn schelmachtige bloedbroeder beleefde, maar hun bromance had een beperkte houdbaarheidsdatum.

Thors paleis Bilskirnir stond in Thrudheim vlakbij Midgaard, de mensenwereld. De reuzenvermorzelaar had een zwak voor de aardse stervelingen en die genegenheid was wederzijds. Het waren de koningen en clanleiders die Odin vereerden, de gewone man aanbad de god met de hamer.

Emil Doepler/Publiek Domein

Maar zelfs de sterkste Asengod kon de kosmos niet redden van Ragnarok. Aan het einde der tijden trotseert Thor andermaal zijn eeuwige nemesis: de wereldslang Jörmungandr. Geen van beide overleeft de ultieme clash. Thors zonen Magni en Modi blijven overeind. Samen dragen ze hun vaders machtige hamer een nieuw tijdperk in.

Njord

W.G. Collingwood/Publiek Domein

Toen na de schepping Odin en Vili en Ve’s wegen scheidden, verliep dat niet zonder kleerscheuren. De Asen en Wanen kregen al snel ruzie om de oppermacht. Odin en zijn Asenstam waren strijdgoden, dus je kan wel raden wie won. Als vredespact wisselden de godenfamilies gijzelaars uit. Zo belandde Njord met zijn kinderen Freyr en Freya in Asgaard. Daar koos Njord de scheepstad Nóatún als nieuwe woonplaats.

Amalia Schoppe./Publiek Domein

Vaak stelt men Njord abusievelijk voor als de zeegod. Maar eigenlijk was de oceaan het domein Aegir, de zeegigant. Al zat Njord als god van de wind, zeemanschap en zeilkunst, vruchtbare kusten, inlandse wateren en weelde ook nooit om werk verlegen in de sterk op scheepvaart geënte Noordse economie.

W.G. Collingwood/Publiek Domein

De Wanengod had wel een amoureus probleempje. Nadat Thor alweer een reuzenschedel verbrijzelde, kwam de dochter van het onfortuinlijke slachtoffer verhaal halen. Skadi eiste een echtgenoot als compensatie voor de moord op haar vader Thiazi. De Asen stemde toe, maar ze mocht haar keuze enkel op hun voeten baseren. De bridezilla spotte twee prachtexemplaren en was meteen overtuigd dat ze Balder (zeg maar de Brad Pitt van de goden) beet had. De poezelige poten behoorden echter toe aan Njord: elke dag door de zoute zee banjeren zorgde blijkbaar voor verbluffende resultaten.

Njord en Skadi’s huwelijk hield niet lang stand. De reuzin werd knettergek van de meeuwen en gaf de voorkeur aan bergtoppen waar ze kon jagen en skiën. De altijd naar de zee hunkerende Njord zag een vast verblijf in Thrymheimr, een van wolvende krioelend oord in de koude reuzenwereld Jotunheim niet zitten. Het stel bracht elke negen nachten beurtelings in elkaars thuisland door en gaf er snel de brui aan.

Freyr

Eduard Ade/Publiek Domein

Freyr is de god van de mannelijke seksualiteit die Njord verwekte bij zijn zus Nerthus. Freyr was met voorsprong de machtigste Wanengod. Hij was bijzonder populair bij het mensenvolk van Midgaard, want ze dankten hun gunstige oogstseizoenen en voedzame graangewassen aan deze vruchtbaarheidsgod.

Freyr verplaatste zich met zijn gouden everzwijn Gullinbursti door het luchtruim. Zijn zoon Fjolnir werd de eerste koning van Zweden en het everzwijnenmotief op de helmen van de Ynglinge, het oude Zweedse koninklijke geslacht, verwees dan ook naar hun goddelijke afkomst.

Naast zijn razendsnelle everzwijn, beschikte Freyr over Skidbladnir: een magnifiek schip zo groot dat het alle Asgaardgoden kon vervoeren. Een bijzonder praktisch vaartuig van dwergenmakelij bovendien: opgevouwen paste Skidbladnir gemakkelijk in Freyrs zak. En dan was er nog Freyrs magische zelfvechtende zwaard. De vruchtbaarheidsgod gaf het weg aan zijn elfendienaar Skírnir toen hij trouwde met de mooie Gerd uit Jotunheim.

Lorenz Frølich/publiek domein

Wanneer Ragnarok komt en de eindstrijd losbarst op Vigrid-vlakte neemt Freyr het op tegen de vuurreus Surtr. De Asengod valt heldhaftig als eerste onder het vlammende lemmet van Surtrs zwaard Surtalogi, wetende dat zijn oude wapen hem had kunnen redden.

Freya

John Bauer/publiek domein

Freyrs tweelingzus was ronduit betoverend en het verbaast dan ook niet dat er tal van liefdesgedichten over haar bestaan. Niet alleen de stervelingen van Midgaard en de goden bewonderden haar schoonheid. Toen de ijsreus Thrymr er met Thors hamer Mjölnir vandoor ging, eiste hij Freya’s hand als losgeld. Zover kwam het niet: de dondergod vermomde zich in de ravissante Wanengodin en sloeg bij het uitkomen van zijn maskerade de grijpgrage reus beurs.

Nils Blommér /publiek domein

Zelf was Freya overigens ook niet vies van uiterlijk vertoon. De machtige godin was voor een Noordse god bijzonder gek op spulletjes. Ze deelde zelfs ooit de nacht met vier spuuglelijke dwergen in ruil voor het Brinsingamen-halssnoer. Deze fraaie ketting was maar een van Freya’s vele attributen. Als magiegodin veranderde ze met haar haviksverenmantel in een vogel en anders had ze nog haar door twee boskatten voortgetrokken strijdwagen. Ze was beslist niet op haar mondje gevallen en sprong vaak mee in het strijdgewoel. Noem haar gerust een femme fatale.

Nordisch-germanische Götter und Helden/Publiek Domein

Freya zat nooit om gezelschap verlegen. De helft van de gesneuvelde krijgers kwamen immers in Sessrumnir, haar verblijf in het idyllische Folkvangr, terecht. Toch was de Wanengodin niet gelukkig. Haar man, de reisgod Ódr, was zelden thuis en vaak snikte ze gouden tranen om zijn afwezigheid

Heimdall

W.G. Collingwood/publiek domein

Een brandende regenboogbrug verbond het godenrijk Asgaard met de mensenwereld Midgaard. Daar aan het einde van de Bifröst waakte Heimdall plichtsgetrouw in Himinbjörg. De witte Ase met de gouden tanden had negen zustermoeders en gold als de perfecte brugwachter. De onuitputtelijke god behoefde minder slaap dan een vogel, zag honderden kilometers ver en hoorde met zijn volmaakt gehoor zelfs grassprieten en schapenwol groeien.

Emil Doepler /pd

Wanneer na de driejarige Fimbulwinter het einde nadert, het dodenschip Naglfar opvaart, reuzen en monsters de beschermende Asgaard-wal breken en de oeroude vuurreus Surtr met zijn manschappen de Bifröst bestijgt, blaast Heimdall de Gjallarhoorn. Het droevige geluid schalt door de negen werelden en de brugwaker omklemt als laatste overblijver zijn zwaard Hofud.

De wachter van de goden kent zijn lot. Zijn eeuwenoude vete met zijn aartsvijand Loki culmineert in een langverwachte doodsstrijd. Als laatsten treffen ze elkaar op het slagveld van de bevroren Vigrid-vlakte en vechtend gaan ze ten onder. Maar Heimdall is niet bang. Hij heeft de toekomst gezien en weet dat de kosmos na Ragnarok herboren wordt.

Loki

Ooit vindt Loki de dood naast Heimdall tussen het vuur en bloed van Ragnarok. Maar eerst leidt de zoon van de reuzen Farbauti en Laufey een leven dat zo verwerpelijk, fascinerend en kleurrijk is tegelijkertijd, dat je deze god nooit meer uit je gedachten krijgt. Als enige Asengod had Loki geen vast verblijf. Met zijn magische schoenen rende hij over de wolken en zwierf hij werkelijk overal heen. Hij was een meesterbrein en overklaste zelfs de oppergod Odin in zijn geslepenheid, maar gebruikte zijn gaven enkel voor eigen gewin.

Want Loki’s ziel was duister als de nacht. Hij genoot van verdriet, smulde van chaos en als er iets misliep in een van de negen werelden kon je er donder opzeggen dat Loki er een hand in had. De andere goden tolereerden deze schelm, want even vaak hielp hij hen uit de brand. Dat hij die brand doorgaans zelf veroorzaakte, bedekte ze knarsetandend met de mantel der liefde. Tenslotte hadden Loki en Thor bloed uitgewisseld en sindsdien waren ze gezworen broeders. Bovendien dankten de goden verschillende magische attributen aan de sluwe twistdrijver – eens baarde hij zelfs eigenhandig Odins achtbenige hengst Sleipnir!

W.G. Collingwood/pd

Het geduld van de goden bleek niet eindeloos. Nadat Loki na Balders dood tijdens een feestmaal werkelijk elke god en godin tartte, was de maat vol. De goden bonden de ellendeling vast met de ingewanden van zijn zoon Narfi in een grot waar een gifslang boven zijn verdorven hoofd druppelde.

Ooit komt Ragnarok en breekt Loki los. Dan vaart hij als stuurman met het dodenschip Naglfar naar Asgaard. Daar wacht Heimdall.

Balder

Elmer Boyd Smith/pd

Balder was de zuiverste van alle goden. De jongste zoon van Odin en Frigg symboliseerde de stralende warme zomerzon. Iedereen hield van de Asengod, want hij was goudeerlijk, nobel en wijs. Zelfs mooiste en zeldzaamste bloemen verbleekten bij Balders schoonheid. Overdag leefde hij als een zonnekind, maar ’s nachts hielden afgrijselijke nachtmerries hem wakker.

Balders vader Odin zocht antwoorden en ontdekte tot zijn groot verdriet dat Hel in de onderwereld op zijn zoon wachtte. Daarop trok Balders moeder Frigg de werelden rond en tijdens haar lange reis liet ze elk levend wezen, element en ding zweren haar zoon nooit een haar te krenken. Vuur, water, bomen, metaal en steen: allen stemden ze toe.

Charlottenborg Palace/pd

Friggs plan werkte. Sindsdien vermaakten de goden zich met het gooien van speren, zwaarden en keien naar Balder. Werkelijk elk wapentuig ketste af op de onsterfelijke god. Dat beviel Loki natuurlijk allerminst. Hij wist dat Frigg één iemand vergeten was: de maretak. Loki sneed een dartpijltje uit het verwaarloosbare plantje en gaf het aan Balders blinde broer Hodr. Onwetend gooide Hordr het onschuldige projectiel dat meteen zijn broers hart doorboorde. Levenloos viel Balder ter aarde. Het werd een van Loki’s laatste wrede grappen.

Hel

Emil Doepler /pd

Loki’s kinderen met Angrboda overtroffen hun vader in merkwaardigheid. De norse reuzin baarde hem drie kinderen: de reuzenwolf Fenrir, de halfdode dochter Hel en Thors noodlot, de Midgaardslang Jörmungandr. Na een vluchtige blik op Loki’s nageslacht wisten de Asengoden meteen dat deze schepsels nog voor heel wat narigheid zouden zorgen. Daarom lieten ze niets aan het toeval over. Ze bonden de wolf vast met de Gleipnirstrik, verwezen de slang naar de oceaan en verbanden Hel naar het nevelrijk Niflheim.

Carl Ehrenberg/pd

Daar heerste Hel voortaan over de onderwereld. De doodgodin had haar uiterlijk niet mee. De ene kant van haar lichaam verried niets, maar haar ander zijde toonde de huid van een wegrottend lijk. Eervol gesneuvelde krijgers herleefden in Odins Walhalla en Freya’s Folkvangr. Wie een onwaardige dood stierf had pech en belandde in Hels dodenrijk.

John Charles Dollman /pd

Na Balder tragische dood waren de goden dan ook ontroostbaar. De jonge god Hermod daalde af naar de onderwereld en stak de Gjaller over richting Hels burcht in het diepste punt Niflhel. Daar bleek Hel de kwaadste nog niet. Ze beloofde Balders terugkeer als Hermod garandeerde dat werkelijk elk ding op aarde om de dode Asengod rouwde.

John Bauer/pd

Boodschappers reisden de wereld rond en bijna leek Hel woord te houden. Maar een oude reuzin, Thokk genaamd, haalde haar neus op. De dood van Balder zou haar worst wezen. Zelfs Loki, die over hoogstaande vermommingstrucs beschikte, zou niet zo wreed zijn. Toch?

Dit artikel is geschreven door Matthias Van de Velde. Hij komt uit de verguisde carnavalsstad Aalst en studeerde Klassieke Geschiedenis en Europese Politiek aan UGent. Hij is nog steeds boos dat hij als 6-jarige dreumes niet mee mocht toen ‘Bram Stoker’s Dracula’ en ‘Jurassic Park’ in de bios draaide. Hij schrijft nooit een woord te veel, tenzij hij zich laat gaan.

Vergelijkbare Top 10 Lijstjes

10 Onbekende Scandinavische Viking-Goden

Meer lezen over de oude Goden?

Meer geschiedenis lijstjes van Matthias